Φρούδες αποδείχθηκαν οι ελπίδες Κιέβου και Ευρωπαίων ηγετών μετά το τηλεφώνημα Τραμπ - Πούτιν, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να εμφανίζεται ανεξήγητα αισιόδοξος και τον Ρώσο ομόλογό του να προβαίνει σε αόριστες δεσμεύσεις.
Η δίωρη τηλεφωνική επικοινωνία του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν υπογράμμισε ως επί το πλείστον πόσο μακριά απέχει ακόμη η ειρηνική διευθέτηση του ουκρανικού, ενώ ήγειρε νέα ερωτήματα για το πόσο είναι διατεθειμένος ο ένοικος του Λευκού Οίκου να συνεχίσει τη μεσολαβητική προσπάθεια τερματισμού του πολέμου και παράλληλα διεύρυνε το χάσμα της Ουάσιγκτον με τους Ευρωπαίους συμμάχους του Κιέβου.
«Αισθάνομαι ότι ο πρόεδρος δεν προσπάθησε πραγματικά να πιέσει τον Πούτιν. Είναι καλό που συζήτησαν επί δύο ώρες, αλλά τι προέκυψε απ’ αυτό;», δήλωσε στο CNN η Μπεθ Σάνερ, πρώην αναπληρώτρια διευθύντρια της αμερικανικής εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών. «Έχουμε τον Πούτιν να επιμένει στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις… μια συμφωνία να συζητηθεί ένα πλαίσιο συζήτησης για μια μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία και πιθανώς μια εκεχειρία, που θα έλθει μετά από συμφωνίες σε πολλά πράγματα. Ήταν ένα τηλεφώνημα, που νομίζω ότι είναι δύσκολο να το αξιολογήσει κανείς ως κάτι άλλο παρά ότι ο Πούτιν φάνηκε να παίρνει αυτό ακριβώς που ήθελε», σχολίασε.
Βήματα πίσω από τον Τραμπ
Ο Τραμπ έσπευσε με ανάρτησή του στην προσωπική διαδικτυακή πλατφόρμα του, το Truth Social, να ανακοινώσει ότι Ουκρανία και Ρωσία «θα ξεκινήσουν αμέσως διαπραγματεύσεις» προς μια εκεχειρία, αλλά πιθανώς χωρίς τις ΗΠΑ, ενώ δεν έκανε καμία αναφορά σε κυρώσεις, σε απαίτησή του για χρονοδιάγραμμα, ούτε για άσκηση πίεσης στον Πούτιν.
Μετά το τηλεφώνημα με τον Πούτιν ο Τραμπ επικοινώνησε μέσω τηλεφωνικής διάσκεψης με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Φινλανδίας, αλλά ήδη αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εξέφραζαν την απογοήτευσή τους, φοβούμενες ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα εγκαταλείψει μόνους την Ουκρανία και τους συμμάχους της μετά τις πολύμηνες αποτυχίες του Λευκού Οίκου να πείσει το Κρεμλίνο να κάνει βήματα προς την ειρήνη.
Οι φόβοι Κιέβου και Ευρωπαίων
Ευρωπαίος αξιωματούχος σημείωσε στο Bloomberg τον φόβο των Ευρωπαίων για απεμπλοκή του Τραμπ από τη διπλωματική προσπάθεια, ενώ ένας άλλος τόνισε ότι ο Τραμπ κατέστησε σαφές ότι δεν θέλει να επιβάλει νέες κυρώσεις και κάνει βήματα πίσω από τη δική του πρόταση για κατάπαυση του πυρός. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η ηγεσία στο Κίεβο και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες διαφωνούν με το σχέδιο Τραμπ για απευθείας συνομιλίες Ρωσίας - Ουκρανίας.
«Η αίσθηση είναι ότι γυρίσαμε πίσω σε ένα μακροπρόθεσμο σενάριο με τον Πούτιν να αγοράζει χρόνο για τον ίδιο και το στρατό του. Ο Πούτιν κέρδισε περισσότερες ευκαιρίες και δείχνουν να απέχουν ακόμη περισσότερο μια εκεχειρία και μια διευθέτηση», σχολίασε η Κριστίνα Μπερζίνα, διευθύντρια στο πρόγραμμα Geostrategy North του German Marshall Fund στην Ουάσιγκτον.
Τη σύγχυση για τη στάση της Ουάσιγκτον επέτεινε η δήλωση, αργότερα, του Τραμπ ότι οι ΗΠΑ δεν απεμπλέκονται από τη σύγκρουση, αλλά ότι εκείνος σκέφτεται να το πράξει και ότι υπάρχει «μια συγκεκριμένη γραμμή» -που δεν διευκρίνισε- πέραν της οποίας θα αποχωρήσει. Ο Τραμπ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο περαιτέρω κυρώσεων στη Ρωσία η αποστολής νέων οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία, αλλά κατέστησε σαφές ότι δεν είναι διατεθειμένος να κάνει κάτι από τα δύο.
«Νομίζω ότι κάτι θα συμβεί κι αν δεν γίνει, θα κάνω πίσω και θα πρέπει να συνεχίσουν. Είναι ευρωπαϊκό το θέμα. Θα έπρεπε να παραμείνει ευρωπαϊκό», είπε ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Θολό τοπίο μετά το τηλεφώνημα Τραμπ - Πούτιν
«Παρά τη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ότι είχε μια “εξαιρετική” συζήτηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν τη Δευτέρα, το τηλεφώνημα δεν απέδωσε κάποιο προφανές συνταρακτικό αποτέλεσμα για την Ουκρανία. Παραμένει ασαφές αν σηματοδοτεί μια ειλικρινή αλλαγή στάσης του Κρεμλίνου ή μια συνεχιζόμενη προσπάθεια να καθυστερήσει τις συνομιλίες όσο οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να κατακτήσουν περισσότερα εδάφη στην Ουκρανία. Το δεύτερο είναι πιθανότερο», σχολιάζει ο αναλυτής της Country Risk Άλεξ Κοκτσάροφ.
Η θολή έκβαση της τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Πούτιν έρχεται να προστεθεί στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Τραμπ, από την ειρήνευση στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή μέχρι την αναζωογόνηση της αμερικανικής οικονομίας μέσω των δασμών, που είχε τάξει προεκλογικά, αλλά απέτυχε μέχρι στιγμής να υλοποιήσει.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που έχει ήδη συναινέσει στο αίτημα του Τραμπ για άμεση κατάπαυση του πυρός, μίλησε με τον Αμερικανό ομόλογό του πριν και μετά το τηλεφώνημα με τον Πούτιν και τόνισε ότι θα πρέπει να επιβληθούν ισχυρότερες κυρώσεις στη Ρωσία αν δεν σταματήσει τον πόλεμο. Αλλά ο Τραμπ δεν φάνηκε να συμφωνεί, ενώ αποκάλεσε τον Ζελένσκι «όχι το ευκολότερο άτομο για να συνδιαλλαγεί κανείς».
Αμετακίνητος στις θέσεις του ο Πούτιν
Ο Πούτιν δήλωσε από το Σότσι ότι η συνομιλία του με τον Τραμπ ήταν «ειλικρινής» και «λίαν χρήσιμη», σημειώνοντας ότι συμφώνησαν να συνεργαστεί η Ρωσία με την Ουκρανία για τη σύνταξη ενός μνημονίου ειρήνης επισημαίνοντας την ανάγκη για αμοιβαίους συμβιβασμούς. Λεπτομέρειες δεν έδωσε, αλλά επέμεινε στο βασικό του αίτημα για μια συνεκτική συμφωνία ειρήνης, η οποία, όπως είπε επαναλαμβάνοντας την πάγια θέση του, θα αντιμετωπίζει «τις θεμελιώδεις αιτίες της σύγκρουσης», έναν όρο που παραπέμπει στην αξίωσή του για ουδετερότητα της Ουκρανίας, περιορισμό των στρατιωτικών της δυνατοτήτων και νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη που θα λαμβάνει υπόψη τις ρωσικές ανησυχίες.
«Στα λόγια η Ρωσία εμφανίζεται ανοικτή σε διαπραγματεύσεις και δημοσίως χαιρετίζει τις αμερικανικές προσπάθεια για να αποφύγει να εξοργίσει την αμερικανική κυβέρνηση. Αλλά στην πράξη επιμένει στην αρχική της θέση», λέει η Μαρία Σνεγκοβάγια, συνεργάτιδα του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών για τη Ρωσία και την Ευρασία.
Θα χρησιμοποιήσει ο Τραμπ τους μοχλούς πίεσης των ΗΠΑ στη Ρωσία;
Σε μια άλλη απρόσμενη κίνηση, ο Τραμπ είπε ότι το Βατικανό θα ήταν πρόθυμο να φιλοξενήσει ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Ερωτηθείς στον Λευκό Οίκο αν ο νέος Πάπας Λέων ΙΔ΄ μπορεί να συνεισφέρει στην ειρήνευση στην Ουκρανία ο Τραμπ απάντησε καταφατικά, ενώ το ίδιο είπε και στην ερώτηση αν πιστεύει ότι ο Πούτιν επιθυμεί την ειρήνη.
Για τον Τζον Χερμπστ, πρώην πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Ουκρανία και νυν διευθυντή του Κέντρου Ευρασίας στο Atlantic Council, η Ουάσιγκτον διαθέτει σημαντικούς μοχλούς πίεσης στη Ρωσία, αν θελήσει να τους χρησιμοποιήσει ο Τραμπ, όπως με τη μορφή αυστηρότερων κυρώσεων είτε με ουσιαστική στρατιωτική βοήθεια που θα δωρίσει ή θα πουλήσει στην Ουκρανία.
Πριν το χθεσινό τηλεφώνημα Τραμπ – Πούτιν, ο σύμμαχος του Ρεπουμπλικανού προέδρου, γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκρέιαμ, εργάστηκε για να εξασφαλίσει διακομματική συναίνεση για ένα πακέτο νέων σκληρών κυρώσεων στη Ρωσία. Ο επικεφαλής της πλειοψηφίας της Γερουσίας, Τζον Θουν, δήλωσε χθες Δευτέρα ότι το νομοσχέδιο για τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι «έτοιμο προς ψήφιση». «Εάν ο Λευκός Οίκος καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι απαραίτητες αυστηρότερες κυρώσεις», είπε, «είμαστε εδώ γι' αυτό».