Η Ουκρανία έχει ζητήσει από την Τουρκία να κλείσει τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων για τα ρωσικά πλοία.
Το αίτημα κατέθεσε ο πρέσβης της Ουκρανίας στην Άγκυρα την Πέμπτη, μετά το ξέσπασμα της ρωσικής εισβολής.
Όσο ισχύει η Συνθήκη του Μοντρέ, η Τουρκία έχει τον έλεγχο της πρόσβασης των πλοίων μεταξύ Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας και έτσι η χώρα αποκτά έναν ρόλο-κλειδί στην κρίση στην Ουκρανία.
Πρόκειται για πολύ σημαντικό ζήτημα, ενώ προηγήθηκε και επικοινωνία Μακρόν-Ερντογάν σήμερα, όσο η εισβολή έχει ήδη ξεσπάσει.
Η θέση της Τουρκίας κρίνεται ως δύσκολη, καθώς η χώρα επιθυμεί να διατηρήσει καλές σχέσεις με τη Ρωσία αλλά και με την Ουκρανία, με τις οποίες μοιράζεται θαλάσσια σύνορα. Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει καταδικάσει την επίθεση της Ρωσίας, ωστόσο δεν έχει μιλήσει για τη Συνθήκη του Μοντρέ ως τώρα και για το σχετικό αίτημα που κατέθεσε η Ουκρανία.
Από τότε που ξέσπασαν οι εντάσεις για την Ουκρανία, οι Τούρκοι αξιωματούχοι είπαν μόνο ότι η Συνθήκη του Μοντρέ παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της περιφερειακής ειρήνης. Ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο ως σύμμαχος του ΝΑΤΟ εάν η Ρωσία εισβάλει, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.
Η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία για την ενέργεια και τον τουρισμό και έχει στενή συνεργασία με τη Μόσχα στον τομέα της ενέργειας και της άμυνας τα τελευταία χρόνια. Πώλησε επίσης drones στην Ουκρανία και χαρακτήρισε τις ρωσικές κινήσεις κατά της Ουκρανίας απαράδεκτες.
Ο Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει να διαχειριστεί την κρίση χωρίς να εγκαταλείψει τους δεσμούς ούτε με την Ουκρανία ούτε με τη Ρωσία.
Τι προβλέπει η Συνθήκη του Μοντρέ
Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ, που συνήφθη το 1936, η Τουρκία μπορεί να ελέγξει τη δίοδο των πολεμικών πλοίων από τα σημεία αυτά. Η ίδια Σύμβαση δίνει εγγυήσεις για την ελεύθερη πρόσβαση των μη πολεμικών πλοίων σε καιρό ειρήνης, ενώ επίσης περιορίζει την πρόσβαση όσων δεν ανήκουν σε χώρες της Μαύρης Θάλασσας.
Σε καιρό πολέμου, ή όταν απειλείται από επιθετικές κινήσεις, η Τουρκία έχει το δικαίωμα να κλείσει τα στενά για όλα τα ξένα πολεμικά πλοία. Μπορεί επίσης να αρνηθεί τη διέλευση εμπορικών πλοίων από χώρες σε πόλεμο με την Τουρκία και να οχυρώσει τα στενά σε περίπτωση σύγκρουσης.
Όλες οι χώρες εκτός Μαύρης Θάλασσας που επιθυμούν να στείλουν πλοία πρέπει να ειδοποιήσουν την Τουρκία 15 ημέρες νωρίτερα, ενώ τα κράτη της Μαύρης Θάλασσας πρέπει να ειδοποιήσουν οκτώ ημέρες πριν.
Τα πολιτικά αεροσκάφη μπορούν να διέρχονται από διαδρομές που έχουν εγκριθεί από την τουρκική κυβέρνηση. Η Συνθήκη δεν περιέχει περιορισμούς στη διέλευση αεροπλανοφόρων, αλλά η Άγκυρα λέει ότι έχει τον έλεγχο και σε αυτό.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Συνθήκη του Μοντρέ εμπόδισε τις δυνάμεις του Άξονα να στείλουν ναυτικές δυνάμεις μέσω των Στενών για να επιτεθούν στη Σοβιετική Ένωση. Τώρα, η Τουρκία έχει τη δυνατότητα του ελέγχου ενός στρατηγικού σημείου για τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς η Άγκυρα μπορεί να επιτρέψει ή να αποκλείσει τις ναυτικές κινήσεις στην περιοχή.