Έντονη ανησυχία σχετικά με την πορεία των αμερικανικών πρωτοβουλιών στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία επικρατεί μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel, σε εμπιστευτική τηλεδιάσκεψη κορυφής που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα, κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να πιέσουν για μια λύση που θα έθετε σε κίνδυνο τα ουκρανικά συμφέροντα, ιδιαίτερα στο ζήτημα των εδαφικών παραχωρήσεων.
Στην κλήση φέρεται να συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολόντιμιρ Ζελένσκι, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ο Φινλανδός πρόεδρος Αλεξάντερ Στουμπ, καθώς και ηγετικά στελέχη της ΕΕ.
Μακρόν: «Υπάρχει πιθανότητα οι ΗΠΑ να προδώσουν την Ουκρανία στο εδαφικό»
Στο απομαγνητοφωνημένο κείμενο της τηλεδιάσκεψης, που περιήλθε σε γνώση του Spiegel, ο Μακρόν φέρεται να προειδοποίησε ότι υπάρχει «πιθανότητα οι ΗΠΑ να προδώσουν την Ουκρανία στο εδαφικό χωρίς να παράσχουν σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ουάσιγκτον ίσως πιέσει προς μια συμφωνία με τη Μόσχα που θα υποχρεώσει το Κίεβο σε μεγάλες παραχωρήσεις.
Από το Παρίσι, ωστόσο, αρνήθηκαν ότι χρησιμοποιήθηκε ο όρος «προδοσία», υπογραμμίζοντας ότι ο Γάλλος πρόεδρος δεν διατύπωσε τέτοιες φράσεις. Παρόλα αυτά, η ανησυχία φαίνεται να καταγράφηκε έντονα σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης, με τη γαλλική πλευρά να επιβεβαιώνει μόνο ότι δεν σχολιάζει το περιεχόμενο μιας εμπιστευτικής συνομιλίας.
Ο Μερτς φέρεται επίσης να επεσήμανε στον Ζελένσκι ότι πρέπει να είναι «εξαιρετικά προσεκτικός» τις επόμενες ημέρες, αναφερόμενος στους Αμερικανούς απεσταλμένους Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, οι οποίοι πραγματοποίησαν πολύωρη συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μόσχα.
Καχυποψία των Ευρωπαίων για τους απεσταλμένους του Τραμπ
Ο επιχειρηματίας ακινήτων Γουίτκοφ και ο γαμπρός του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, Κούσνερ, έχουν αναλάβει κεντρικό ρόλο στις πρόσφατες διαβουλεύσεις με τη Μόσχα σχετικά με μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία για την Ουκρανία. Κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης, αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες εμφανίστηκαν δύσπιστοι απέναντι στις προθέσεις τους.
Ο Φινλανδός πρόεδρος Στουμπ, παρά τις καλές σχέσεις που λέγεται ότι διατηρεί με τον Τραμπ, φέρεται να προειδοποίησε ότι «δεν μπορούμε να αφήσουμε την Ουκρανία και τον Βολοντίμιρ [Ζελένσκι] μόνους με αυτούς τους τύπους». Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε φέρεται να συμφώνησε, δηλώνοντας πως οι Ευρωπαίοι οφείλουν να «προστατεύσουν» τον Ουκρανό πρόεδρο κατά τις κρίσιμες συνομιλίες.
Η δυσπιστία οξύνθηκε έπειτα από τη διαρροή του αρχικού αμερικανικού ειρηνευτικού σχεδίου των 28 σημείων, το οποίο, σύμφωνα με ρεπορτάζ διεθνών ΜΜΕ, είχε γραφτεί σε μεγάλο βαθμό από τον Ρώσο απεσταλμένο Κιρίλ Ντμίτριεφ, με τη συμμετοχή των Κούσνερ και Γουίτκοφ. Το αρχικό κείμενο θεωρήθηκε από το Κίεβο και τις Βρυξέλλες υπερβολικά ευνοϊκό για τη Μόσχα.
Η Γενεύη, το αναθεωρημένο σχέδιο και τα ρωσικά αιτήματα
Μετά τις αντιδράσεις, πραγματοποιήθηκαν στη Γενεύη εντατικές επαφές μεταξύ ευρωπαϊκών, ουκρανικών και αμερικανικών αντιπροσωπειών, οι οποίες κατέληξαν σε μια νέα εκδοχή ενός ειρηνευτικού σχεδίου 19 σημείων, το οποίο η Ρωσία δεν αποδέχεται ως έχει.
Η Μόσχα, επιμένοντας στις μαξιμαλιστικές της θέσεις, απαιτεί την πλήρη παραχώρηση του Ντονμπάς - συμπεριλαμβανομένων περιοχών που βρίσκονται υπό ουκρανικό έλεγχο - καθώς και τον περιορισμό του ουκρανικού στρατού και τη διενέργεια νέων εκλογών στη χώρα. Το Κίεβο, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, εξακολουθεί να απορρίπτει κατηγορηματικά αυτές τις απαιτήσεις.
Ευρωπαίοι: «Καμία απόφαση για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία»
Κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης της Δευτέρας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επανέλαβαν ότι δεν πρόκειται να δεχθούν μια συμφωνία που θα επιβληθεί από την Ουάσιγκτον ή τη Μόσχα χωρίς τη συμμετοχή της ΕΕ και του Κιέβου.
Ο Μερτς, σε δημόσιες δηλώσεις του μετά τη συνομιλία, σημείωσε ότι οι Ευρωπαίοι έχουν συμφωνήσει πως «καμία απόφαση για την Ουκρανία και την Ευρώπη δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς τους Ουκρανούς και τους Ευρωπαίους», ενώ απέρριψε κάθε ιδέα για «ειρήνη καθ’ υπαγόρευση». Τόνισε επίσης ότι η ενότητα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ παραμένει εκ των ων ουκ άνευ.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα. συμμετείχαν επίσης στην τηλεδιάσκεψη, όπου τέθηκε και το ζήτημα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και η ευρωπαϊκή «κόκκινη γραμμή»
Στις διαβουλεύσεις πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες επέμειναν ότι η απόφαση για τη δέσμευση ή κατάσχεση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι των ΗΠΑ. Ο Μερτς έχει επισημάνει δημόσια ότι τα ευρωπαϊκά κράτη δεν μπορούν να επιτρέψουν σε «χώρες εκτός Ευρώπης» να καθορίσουν τη χρήση πόρων που βρίσκονται εντός ευρωπαϊκής δικαιοδοσίας.
Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα κεφάλαια για ένα μεγάλο πακέτο οικονομικής και στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία, το οποίο θεωρούν κρίσιμο για την αποτροπή μιας συμφωνίας που θα ήταν δυσμενής για το Κίεβο.
Παρά τις προσπάθειες για συντονισμό των ευρωπαϊκών θέσεων με τις ΗΠΑ, η συνάντηση που επιθυμούσαν να οργανώσουν οι Ευρωπαίοι με τους Αμερικανούς απεσταλμένους δεν πραγματοποιήθηκε. Ο Γουίτκοφ μετέβη από τη Μόσχα απευθείας στις ΗΠΑ, ενώ οι Ευρωπαίοι σύμβουλοι ασφαλείας συναντήθηκαν εκ νέου μόνο με τον Ουκρανό διαπραγματευτή Ρουστέμ Ουμέροφ στις Βρυξέλλες.
Το επόμενο ραντεβού μεταξύ των Ουκρανών και των Αμερικανών εκπροσώπων αναμένεται να γίνει στο Μαϊάμι, χωρίς συμμετοχή της Ευρώπης — μια εξέλιξη που φαίνεται να ενισχύει τους φόβους των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ότι μένουν «εκτός δωματίου» σε μια κρίσιμη διεργασία.