Μπορεί η κυβέρνηση Μπάιντεν να ενημέρωσε το Κογκρέσο των ΗΠΑ ότι προτίθεται να ζητήσει την έγκρισή του για την πώληση νέων μαχητικών F-16 στην Τουρκία και F-35 στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη WSJ, αλλά ήδη συναντά αντίσταση στο Καπιτώλιο για το αίτημα της Άγκυρας.
Το πακέτο ύψους 20 δισ. δολαρίων για την Τουρκία περιλαμβάνει την πώληση 40 νέων F-16 και 79 κιτ αναβάθμισης για τον γηρασμένο στόλο των F-16 της Τουρκίας, ενώ η Ελλάδα ζητά τουλάχιστον 39 F-35, τα πλέον σύγχρονα μαχητικά που διαθέτουν οι ΗΠΑ στο οπλοστάσιό τους.
Και μολονότι το αίτημα της Ελλάδας πιθανότατα θα εγκριθεί, εκείνο της Τουρκίας αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από μέλη του Κογκρέσου, που έχουν απηυδήσει με τον αυταρχισμό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την παραβίαση δικαιωμάτων πολιτών και την άρνησή του να ανάψει το πράσινο φως για την ένταξη στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και τη Φινλανδίας. Μετά το δημοσίευμα της Wall Street Journal ο πρόεδρος της επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας, Μπομπ Μενέντεζ εξέδωσε δήλωση με την οποία χαιρετίζει με την πώληση F-35 στην Ελλάδα, αλλά επανέλαβε ότι αντιτίθεται «σφόδρα» στην πώληση «νέων αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία», όπως μεταδίδει το Reuters.
Το Κογκρέσο στις περισσότερες περιπτώσεις πρέπει να συναινεί σε σημαντικές πωλήσεις αμερικανικών όπλων σε συμμαχικές χώρες και μια άρνησή του θα τορπίλιζε την πρόταση Μπάιντεν. «Ο πρόεδρος Ερντογάν συνεχίζει να υπονομεύει το Διεθνές Δίκαιο, να περιφρονεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους δημοκρατικούς κανόνες και να επιδεικνύει ανησυχητική και αποσταθεροποιητική συμπεριφορά στην Τουρκία και εναντίον γειτονικών συμμάχων του ΝΑΤΟ», είπε ο Μενέντεζ, που η θέση του ως προέδρου του δίνει την εξουσία να μπλοκάρει τέτοιες πωλήσεις στην επιτροπή του. «Μέχρι να σταματήσει ο Ερντογάν τις απειλές του, να βελτιώσει τις επιδόσεις του για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο εσωτερικό —μεταξύ άλλων με την απελευθέρωση δημοσιογράφων και της αντιπολίτευσης— και να αρχίσει να ενεργεί όπως θα έπρεπε να ενεργεί ένας έμπιστος σύμμαχος, δεν θα εγκρίνω αυτήν την πώληση», επεσήμανε.
Τον περασμένο Οκτώβριο ο Ερντογάν μιλώντας σε τουρκικά ΜΜΕ απέρριψε τις επικρίσεις του Μενέντεζ υποστηρίζοντας ότι «η αντίθεση του Μενέντεζ από μόνη της δεν μπορεί να σταματήσει» μια τέτοια συμφωνία, αν και δεν ήταν σαφές τι εννοούσε. Λίγες εβδομάδες αργότερα παραδέχθηκε ότι η πώληση των F-16 στην Τουρκία θα ήταν «πολύ ευκολότερη» αν κατακτούσαν οι Ρεπουμπλικανοί την πλειοψηφία στη Γερουσία στις ενδιάμεσες εκλογές, ελπίδα του που διαψεύστηκε.
Κρις Πάπας: Παράβαση των Κυρώσεων CAATSA
Tην αντίθεσή του στην πώληση νέων αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία εξέφρασε και ο νέος συμπρόεδρος της ομάδας στο Κογκρέσο για τα ελληνικά θέματα, Κρις Πάπας. Ο Δημοκρατικός βουλευτής υπενθυμίζει ότι από τη στιγμή που εξέφρασε τις επιφυλάξεις του πριν από ένα χρόνο, η Τουρκία όχι μόνο δεν έχει αλλάξει συμπεριφορά, αλλά αντιθέτως έχει κλιμακώσει την ρητορική και τις ενέργειες της.
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, «πριν από περισσότερο από ένα χρόνο, εξέφρασα τις ανησυχίες μου στην κυβέρνηση Μπάιντεν για την πιθανή πώληση νέων μαχητικών αεροσκαφών F-16 και άλλων όπλων στην κυβέρνηση Ερντογάν. Από τότε, η συμπεριφορά και η ρητορική της Τουρκίας έχουν αυξήσει τις ανησυχίες για τυχόν πιθανές πωλήσεις στην Τουρκία. Όχι μόνο η Τουρκία συνεχίζει να παραβιάζει τον Νόμο για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων (CAATSA), αλλά έχει απειλήσει και με περαιτέρω παραβιάσεις. Η Τουρκία ανέστειλε επίσης αδικαιολόγητα την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, πραγματοποίησε ρεκόρ μη εξουσιοδοτημένων εισβολών με στρατιωτικά αεροσκάφη πάνω από το ελληνικό έδαφος και τον εθνικό εναέριο χώρο και απειλεί συνεχώς την Ελλάδα με πόλεμο».
Ο κ. Πάπας υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη πώληση συνιστά παραβίαση των κυρώσεων του Νόμου CAATSA, λέγοντας ότι «μέχρι να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες που εξέφρασα και οι ανησυχίες που προέκυψαν από τις επακόλουθες τουρκικές ενέργειες, θα συνεχίσω να εργάζομαι για να αποτρέψω τα F-16 ή οποιοδήποτε άλλο αμερικανικό όπλο να πέσουν στα χέρια του Ερντογάν. Αυτή η πώληση δεν πρέπει να προχωρήσει και θα αντιταχθώ σε οποιοδήποτε σχέδιο που θα υποβληθεί ενώπιον του Κογκρέσου».
Ο Τσαβούσογλου ετοιμάζει τις βαλίτσες του για την Ουάσιγκτον -Δεν έχει υποβληθεί επίσημο αίτημα από τον Μπάιντεν
Η είδηση ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν ετοιμάζεται να ζητήσει την έγκριση του Κογκρέσου για την πώληση 40 F-16 στην Τουρκία ήλθε την ώρα που ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ετοιμάζεται να επισκεφθεί την Ουάσιγκτον την Τετάρτη για συνομιλίες την ώρα που Τουρκία και ΗΠΑ πασχίζουν να βρουν έδαφος συνεννόησης σε σημεία τριβής όπως η Συρία και οι προμήθειες ρωσικών οπλικών συστημάτων από την Άγκυρα.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει ζητήσει επίσημα από το Κογκρέσο να εγκρίνει την πώληση των F-16 στην Τουρκία. Ωστόσο, πρόσφατα έκανε το διαδικαστικό βήμα να ειδοποιήσει το Κογκρέσο ότι είναι έτοιμη να συζητήσει τα αιτήματα, που υπέβαλαν χωριστά η Τουρκία και η Ελλάδα πριν από αρκετούς μήνες και τα οποία απαιτούν ψήφο έγκρισης από το Κογκρέσο. Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή η κοινοποίηση δεν ήταν ακόμη οριστική, είπε την Παρασκευή ότι το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν επιβεβαιώνει ούτε σχολιάζει τις προτεινόμενες πωλήσεις όπλων έως ότου η κυβέρνηση ζητήσει επίσημα έγκριση από το Κογκρέσο.
Μετά την άτυπη επισκόπηση, μια διαδικασία κατά την οποία οι επικεφαλής των επιτροπών του Κογκρέσου μπορούν να θέσουν ερωτήσεις ή να εκφράσουν ανησυχίες σχετικά με την πώληση, η κυβέρνηση Μπάιντεν μπορεί τεχνικά να προχωρήσει σε επίσημη κοιονοποίηση. Ωστόσο, ένας ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος είπε ότι αμφιβάλει κατά πόσον η κυβέρνηση θα μπορέσει να προχωρήσει εκτός εάν ο Μενέντεζ άρει τις ενστάσεις του για την πώληση των F-16 στην Άγκυρα.
Σύμφωνα με τους New York Times με τη σύνδεση των πακέτων πωλήσεων των F-16 στην Τουρκία και των F-35 στην Ελλάδα «η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να στέλνει το σήμα ότι δεν ευνοεί την Τουρκία εις βάρος της Ελλάδας». Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το περασμένο καλοκαίρι στη Μαδρίτη ο Μπάιντεν είχε δηλώσει ότι υποστηρίζει την πώληση F-16 στην Τουρκία προσθέτοντας ότι αυτό δεν γινόταν για να εγκρίνει η Άγκυρα την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στη Συμμαχία. Ωστόσο, πολλοί ειδικοί στην Τουρκία θεωρούν ότι ο Ερντογάν δεν θα συναινέσει στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ εκτός κι αν έχει διασφαλίσει ότι θα πάρει τα νέα και αναβαθμισμένα μαχητικά η χώρα του.
Το αίτημα της Άγκυρας αντιμετωπίζει, όμως και άλλα εμπόδια στο Κογκρέσο, καθώς τόσο ο Μπομπ Μενέντεζ όσο και άλλοι έχουν επικρίνει την αυταρχική διακυβέρνηση του Ερντογάν, την καταστολή στα ΜΜΕ, σε διαφωνούντες και την αντιπολίτευση, ενώ έχουν καταγγείλει τις φιλικές σχέσεις του Τούρκου προέδρου με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, από τον οποίο αγόρασε τους S-400 αψηφώντας τις προειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον και την άρνησή του να μετάσχει στις δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ωστόσο, Αμερικανοί αξιωματούχοι χαρακτηρίζουν την Τουρκία ζωτικό σύμμαχο σε στρατηγική γεωγραφική θέση και ο Ερντογάν συνέβαλε στη συμφωνία Ουκρανίας-Ρωσίας για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν έχουν πάντως προειδοποιήσει την Τουρκξία να μην προχωρήσει σε χερσαία εισβολή στη βόρεια Συρία κατά των κουρδικών πολιτοφυλακών, τονίζοντας στην Άγκυρα ότι μια τέτοια κίνηση θα υπονόμευε τον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών του ISIS.
Τα ρεαλιστικά σενάρια
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι είναι απίθανο το Κογκρέσο να δώσει το πράσινο φως για την πώληση των F-16 πριν η Τουρκία επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Στην ίδια γραμμή κινείται και το Politico, το οποίο επισημαίνει ότι η προοπτική της πώλησης μαχητικών στην Τουρκία έχει εκνευρίσει ορισμένους κορυφαίους νομοθέτες στο ίδιο το κόμμα του Μπάιντεν, οι οποίοι λένε ότι ανησυχούν για την χρονοτριβή που προκαλεί η Άγκυρα στην επέκταση του ΝΑΤΟ, τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, και την στροφή της Τουρκίας προς τον αυταρχισμό.
Το Reuters σημειώνει ότι βάσει της νομοθεσίας το Κογκρέσο μπορεί να μπλοκάρει πώληση όπλων μετά από επίσημη κοινοποίηση από την κυβέρνηση με ψήφισμα, αλλά είναι απίθανο να το κάνει αν ο Μπάιντεν αποφασίσει να προχωρήσει αψηφώντας τις ενστάσεις των νομοθετών. Αν και το Κογκρέσο έχει περάσει τέτοια ψηφίσματα στο παρελθόν, ουδέποτε συγκέντρωσε την πλειοψηφία δύο τρίτων που απαιτείται και στα δύο σώματά του (Βουλή των Αντιπροσώπων και Γερουσία) για να παρακάμψει το προεδρικό βέτο.