Η επικείμενη επίσκεψη του προέδρου της Πολωνίας, Κάρολ Ναβρότσκι στο Βερολίνο προκαλεί ανησυχία για την ευρωπαϊκή ενότητα.
Ο λόγος δεν είναι μόνο οι παραδοσιακά περίπλοκες σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας, αλλά και η πρόθεση του Πολωνού προέδρου να επαναφέρει στο τραπέζι ένα ζήτημα που η Βαρσοβία είχε εγκαταλείψει επίσημα. Αυτό των πολεμικών αποζημιώσεων από τη Γερμανία για την καταστροφή που προκάλεσε η ναζιστική εισβολή και κατοχή κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η συνάντησή του με τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς και τον πρόεδρο της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ διεξάγεται σε ένα περιβάλλον αυξημένης έντασης. Οι δύο χώρες, αν και σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ και στενοί εμπορικοί εταίροι, έχουν κινηθεί στις μεταξύ τους σχέσεις τόσο σε πνεύμα στενής συνεργασίας όσο σύγκρουσης. Τώρα σφυρηλάτηση στενών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών έχει αυξημένη σημασία, εν μέσω της ρωσικής απειλής και της δοκιμασίας που υφίσταται η ευρωπαϊκή ενότητα, σημειώνει το Politico σε σχετικό του δημοσίευμα.
Το θέμα των αποζημιώσεων για την Πολωνία
Ο Κάρολ Ναβρότσκι, πρώην πυγμάχος και πολιτικός που στηρίζεται από το εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), εξελέγη πρόεδρος τον Ιούνιο με την πλατφόρμα «Πρώτα η Πολωνία» κατά το «America First» του Ντόναλντ Τραμπ. Στην ατζέντα του κυρίαρχη θέση έχει η απαίτηση για πολεμικές αποζημιώσεις από το Βερολίνο, υπολογιζόμενες σε 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ. Το αίτημα αυτό έχει απορριφθεί κατ’ επανάληψη από τη γερμανική κυβέρνηση, με το επιχείρημα ότι το ζήτημα έχει κλείσει νομικά και πολιτικά.
Η σημερινή κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ έχει εγκαταλείψει τη γραμμή του PiS. Παρότι αναγνωρίζει ότι υπάρχει ηθική βάση για το αίτημα, εκτιμά πως οι αποζημιώσεις είναι ανέφικτες νομικά και επιζήμιες διπλωματικά.
Παρά τις προσπάθειες συμβιβασμού, η πίεση στο εσωτερικό της Πολωνίας παραμένει ισχυρή. Δημοσκόπηση της SW Research έδειξε ότι το 54% των Πολωνών πολιτών στηρίζει την απαίτηση αποζημιώσεων, ενώ μόλις το 27% αντιτίθεται. Αυτό καθιστά τον Ναβρότσκι δύσκολο να υποχωρήσει, ακόμη κι αν η στάση του εντείνει τις εντάσεις με το Βερολίνο.
Η επίσημη ατζέντα των συναντήσεων δεν περιλαμβάνει συνεντεύξεις Τύπου, προκειμένου να περιοριστεί ο κίνδυνος δημόσιας αντιπαράθεσης.
Ο ρόλος του Ντόναλντ Τραμπ
Ο καγκελάριος Μερτς, κεντροδεξιός πολιτικός που έχει εκφράσει προτίμηση στη συνεργασία με τον πρωθυπουργό Τουσκ, καλείται τώρα να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη διατήρησης στενών σχέσεων με τη Βαρσοβία και στην αποφυγή να δοθεί νομιμοποίηση σε ένα αίτημα που η Γερμανία θεωρεί λήξαν.
Η εξίσωση γίνεται πιο περίπλοκη βέβαια εξαιτίας του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει εκφράσει ανοικτά τη στήριξή του στον Ναβρότσκι, τον οποίο μάλιστα υποδέχθηκε με τιμές στον Λευκό Οίκο. Μετά το πρόσφατο επεισόδιο παραβίασης του πολωνικού εναέριου χώρου από ρωσικά drones, ο Τραμπ τηλεφώνησε προσωπικά στον Ναβρότσκι και όχι στον πρωθυπουργό Τουσκ, παρά το γεγονός ότι στο πολωνικό πολίτευμα ο πρωθυπουργός είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας και ο πρόεδρος έχει περισσότερο συμβολικό ρόλο.
Ο Ναβρότσκι, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του διεθνούς ΜΜΕ επιχειρεί να συνδέσει το ζήτημα των αποζημιώσεων με τον σημερινό αγώνα της Ευρώπης απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. «Η Πολωνία, ως κράτος πρώτης γραμμής και χώρα-κλειδί στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, χρειάζεται δικαιοσύνη και αλήθεια, ξεκάθαρες σχέσεις με τη Γερμανία», δήλωσε πρόσφατα σε εκδήλωση μνήμης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ωστόσο, οι επικριτές τονίζουν ότι τέτοια επιμονή υπονομεύει την ευρωπαϊκή ενότητα σε μια περίοδο όπου το ΝΑΤΟ βρίσκεται υπό πίεση. «Οτιδήποτε στέκεται εμπόδιο σε αυτό παίζει εξυπηρετεί μόνο τον Πούτιν», προειδοποίησε ο Ρολφ Νίκελ, πρώην πρέσβης της Γερμανίας στην Πολωνία.
Η Γερμανία επιδιώκει να αποφύγει την όξυνση, αλλά δεν είναι διατεθειμένη να ανοίξει ξανά τον φάκελο των αποζημιώσεων. Από την πλευρά του, ο Πολωνός πρόεδρος δύσκολα θα επιστρέψει στη Βαρσοβία χωρίς να έχει επαναλάβει δημόσια το αίτημά του, κορυφαίο στην ατζέντα του και όπλο στην εσωτερική πολιτική σκηνή της χώρας του.