Ο Ντόναλντ Τραμπ θα τερμάτιζε τον πόλεμο στην Ουκρανία σε μία μέρα αλλά οκτώ μήνες μετά όλα παραμένουν ανοιχτά ενώ οποιαδήποτε πρόοδος στις διαπραγματεύσεις είναι διαρκώς υπό αίρεση.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ χρησιμοποίησε το βήμα της συνεδρίασης του υπουργικού του συμβουλίου στον Λευκό Οίκο για να στείλει μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις σε αυτό που πολλοί χαρακτηρίζουν ως πολιτική ίσως αποστάσεων, με συνυπεύθυνους για την σύγκρουση, τόσο τον πρόεδρο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας.
Από τη μία πλευρά, μίλησε για το ενδεχόμενο επιβολής ενός «οικονομικού πολέμου» κατά της Ρωσίας, εάν ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν δεχθεί κατάπαυση του πυρός. Από την άλλη, έσπευσε να υπογραμμίσει ότι και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι «δεν είναι αθώος», βάζοντας τον Ουκρανό ηγέτη στο ίδιο κάδρο ευθυνών για τη συνέχιση της αιματοχυσίας.
Οι μετατοπίσεις του Αμερικανού προέδρου, πότε κατηγορώντας την μία πλευρά, πότε την άλλη ή απειλώντας αντίστοιχα, είναι ενδεικτικές του διπλωματικού του στυλ. Ωστόσο, εδώ μιλάμε για τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων και σε μεγάλο βαθμό για μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα, υπό διαμόρφωση, με επίκεντρο την Ευρώπη.
«Οικονομικές κυρώσεις αντί για παγκόσμιο πόλεμο»
Απαντώντας σε ερώτηση για το αν ο Πούτιν βρίσκεται εκ νέου «υπό χρονόμετρο» μετά τη συνάντηση της Αλάσκας, ο Τραμπ απέφυγε να ορίσει σαφή προθεσμία.
Ωστόσο, ξεκαθάρισε ότι έχει ήδη διαμορφώσει εναλλακτικές:
«Είναι πολύ σοβαρό αυτό που έχω κατά νου αν χρειαστεί να το κάνω, αλλά θέλω να δω να τελειώνει ο πόλεμος», σημείωσε. «Έχουμε οικονομικές κυρώσεις. Μιλώ για οικονομικά μέτρα, γιατί δεν πρόκειται να μπούμε σε έναν παγκόσμιο πόλεμο».
Ο «πρόεδρος της ειρήνης» όπως αρέσκεται να χαρακτηρίζεται συνέδεσε μάλιστα την εκλογική του νίκη με την αποτροπή μιας ευρύτερης ανάφλεξης.
«Κατά τη γνώμη μου, αν δεν κέρδιζα τις εκλογές, η Ουκρανία θα μπορούσε να είχε καταλήξει σε παγκόσμιο πόλεμο. Όπως ακριβώς η Ινδία και το Πακιστάν θα είχαν οδηγηθεί σε πυρηνική σύγκρουση αν δεν τους σταματούσα».
Ο Τραμπ, και χθες, θέλησε να εμφανιστεί ως ο μόνος παράγοντας ικανός να κρατήσει υπό έλεγχο τις γεωπολιτικές ισορροπίες, χωρίς να διακινδυνεύσει άμεση στρατιωτική αναμέτρηση με τη Ρωσία.
«Ο Ζελένσκι δεν είναι αθώος»
Η πιο ηχηρή όμως δήλωση του προέδρου αφορούσε τον Ουκρανό ηγέτη. Ο Τραμπ τόνισε πως η ευθύνη για τη συνέχιση του πολέμου δεν βαραίνει αποκλειστικά τη Μόσχα
«Ο Ζελένσκι δεν είναι ακριβώς αθώος. Χρειάζονται δύο για να χορέψεις ταγκό, το λέω συνέχεια», υπογράμμισε. Επαναλαμβάνοντας για ακόμη μια φορά τις ευθύνες του Κιέβου για την σύγκρουση, ο Τραμπ προωθεί την διπλωματική και διαπραγματευτική οδό των ίσων αποστάσεων, κλείνοντας ταυτόχρονα το μάτι στην Μόσχα για τις διεκδικήσεις της ή μέρος αυτών. Αυτές νομιμοποιεί επιρρίπτοντας ευθύνες και στον Ζελένσκι.
Σχολιάζοντας τις βαριές απώλειες στρατιωτών και από τις δύο πλευρές, σημείωσε: «Οικονομικός πόλεμος σημαίνει ότι θα είναι κακός και θα είναι κακός για τη Ρωσία κι εγώ δεν το θέλω αυτό. Αλλά πρέπει να τους φέρω μαζί. Τώρα τα πάω καλά με τον Ζελένσκι, όμως η σχέση μας είναι διαφορετική, γιατί δεν πληρώνουμε πια χρήματα στην Ουκρανία. Πληρώνουμε χρήματα στον εαυτό μας. Το ΝΑΤΟ αγοράζει όλο τον εξοπλισμό και πληρώνει πλήρως».
Η αναφορά αυτή επιβεβαιώνει τη γραμμή Τραμπ περί τερματισμού της άμεσης χρηματοδότησης προς το Κίεβο, μεταφέροντας το βάρος στους Ευρωπαίους συμμάχους. Παράλληλα, δείχνει ότι θέλει να εμφανιστεί ως ουδέτερος μεσολαβητής, αποστασιοποιούμενος από την άνευ όρων στήριξη που παρείχαν προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις στην Ουκρανία.
Ο Τραμπ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στον Ρώσο πρόεδρο, επαναλαμβάνοντας ότι η προσωπική του σχέση με τον Πούτιν αποτελεί πλεονέκτημα. «Αν μπορώ να το σταματήσω επειδή έχω μια ορισμένη δύναμη ή μια ορισμένη σχέση – είχα πολύ καλή σχέση με τον πρόεδρο Πούτιν», είπε. «Αυτό είναι θετικό».
Δεν δίστασε μάλιστα να επικαλεστεί τον επιχειρηματία και απεσταλμένο του , Στιβ Γουίτκοφ: «Ο Στιβ θα σας πει ότι μόνο εγώ μπορώ να το λύσω». Και πρόσθεσε: «Δεν έχω εγωισμό σε αυτά τα ζητήματα, απλώς θέλω να δω το πρόβλημα να λύνεται. Χιλιάδες νέοι άνθρωποι πεθαίνουν κάθε εβδομάδα».
Ο Τραμπ έχει κάποιες σταθερές για την σύγκρουση στην Ουκρανία
Ο Τραμπ μπερδεύει με τις μετατοπίσεις που συχνά κάνει στην διαπραγματευτική του θέση καθώς και στην ρητορική του. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες σταθερές που χρήζουν προσοχής.
Πρώτον, η Αμερική δεν φαίνεται διατεθειμένη να εμπλακεί άμεσα σε κάποιου είδους στρατιωτική σύγκρουση. Απειλεί λοιπόν τη Μόσχα με νέες οικονομικές κυρώσεις ενώ έχει ξεκαθαρίσει ότι σε οποιαδήποτε συμφωνία ειρήνης, οι εγγυήσεις ασφαλείας δεν θα περιλαμβάνουν την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος.
Δεύτερον, η Ουάσιγκτον δεν θεωρεί πλέον δεδομένη τη στήριξή της στο Κίεβο και περιμένει από τον Ζελένσκι να επιδείξει διάθεση συμβιβασμού. Η εποχή που η Ουκρανία απολάμβανε την άνευ όρων στήριξη του Λευκού Οίκου, έχει παρέλθει. Ο Τραμπ έχει εκφράσει την δυσφορία του για την διαπραγματευτική στάση του Ζελένσκι και παρά την φάση εξομάλυνσης των σχέσεων τους αυτήν την περίοδο, είναι φανερό ότι ο Τραμπ θα συνεχίζει να πιέζει το Κίεβο, όπως και την Μόσχα για συμβιβασμό.
Τρίτον, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει την φιλοδοξία να τερματίσει την σύγκρουση, να αναδειχθεί ειρηνοποιός και φαίνεται διατεθειμένος να το κάνει με κόστος για την Ευρώπη, ακόμα και για την Ουκρανία. Κατά το δόγμα «America First» εξάλλου, σημασία έχει να μην εμπλέκονται οι ΗΠΑ σε ατέρμονα έξοδα και να μην κάνουν τη δουλειά άλλων, όπως αρέσκεται να λέει ο Τραμπ, κοιτώντας την Ευρώπη και την πολιτική ασφαλείας της.
Αυτό που φαίνεται να ξεχωρίζει είναι η διπλωματική οδός των ίσων αποστάσεων που φαίνεται να ακολουθεί ο Αμερικανός ηγέτης. Πολλοί των επικρίνουν μάλιστα για φιλορωσική στάση. Σε κάθε περίπτωση ελπίζει ότι με αυτήν τη προσέγγιση μπορεί όντως να υπάρξει αποτέλεσμα. Μέχρι στιγμής όμως, παρά τα βήματα προόδου ανά περιόδους, στην μεγάλη εικόνα δεν έχει αλλάξει κάτι δραματικά. Οι μάχες στο μέτωπο μαίνονται με αμείωτη ένταση. Οι διαπραγματεύσεις αντίθετα, μοιάζουν αυτήν την ώρα τουλάχιστον νωθρές.