Καμάλα Χάρις ή Μάικ Πενς; Οποιος και να εκλεγεί το σίγουρο είναι ότι θα έχει ένα διευρυμένο και ισχυρό ρόλο στην αμερικανική προεδρία. Πώς όμως φθάσαμε ο ρόλος του αντιπρόεδρου των ΗΠΑ να έχει διαμορφωθεί έτσι όπως τον γνωρίζουμε σήμερα;
Καταρχάς συνταγματικά ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο πρώτος στη διαδοχή για τη θέση του Προέδρου. Και επιπλέον, η κύρια λειτουργία και σκοπός του αντιπροέδρου είναι να παράσχει βοήθεια υψηλού επιπέδου για να επιτύχει η προεδρία. Πέραν αυτού, όμως, ο αντιπρόεδρος έχει πλέον σημαντικό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας.
Αν και ο ρόλος του αντιπροέδρου των ΗΠΑ μπορεί να θεωρηθεί και ως εντελώς αυτόνομος, είναι ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο τα αμερικανικά πολιτικά και θεσμικά όργανα μπορούν να εξελιχθούν και να αναλάβουν ρόλους που είναι διαφορετικοί από αυτούς που αρχικά προορίζονταν.
Καταρχάς το Αμερικανικό Σύνταγμα δίνει στον αντιπρόεδρο δύο ρόλους:
- Ο αντιπρόεδρος είναι ο πρόεδρος της Γερουσίας, και έχει μια επιπλέον ψήφο όταν στη Γερουσία υπάρχει ισοψηφία.
- Επιπλέον, ο αντιπρόεδρος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της προεδρικής διαδοχής.
Οι αντιπρόεδροι των ΗΠΑ ως πρόεδροι της Γερουσίας
Για το μεγαλύτερο μέρος του 19ου αιώνα και για το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, ο αντιπρόεδρος ήταν πραγματικά νομοθέτης. Αντιπρόεδροι από τον Τζον Ανταμς, τον πρώτο αντιπρόεδρο, στον Αλβίν Μπέρκλεϊ, ο οποίος ήταν αντιπρόεδρος του Χάρι Τρούμαν από το 1949 έως το 1953, πέρασαν τον περισσότερο χρόνο τους προεδρεύοντας της Γερουσίας και είχαν από πολύ μικρό έως καθόλου ρόλου στην εκτελεστική εξουσία.
Οταν πρόεδρος και αντιπρόεδρος δεν ήθελαν να βλέπονταν
Οι αντιπρόεδροι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, από τα μέσα του 19ου αιώνα, έως τα μέσα του 20ου αιώνα, επιλέγονταν συνήθως από τους επικεφαλής των κομμάτων. Οι υποψήφιοι για την Αμερικανική προεδρία είχαν μικρή ή καθόλου επιρροή στην επιλογή των αντιπροέδρων.
Ως συνέπεια αυτού, ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος συχνά δεν ήταν συμβατοί, είτε προσωπικά είτε πολιτικά. Δεν υπήρχαν δεσμοί εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Συχνά αντιπροσώπευαν διαφορετικές ιδεολογικές απόψεις. Και στο μεγαλύτερο μέρος του 19ου αιώνα και μέχρι το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, πολλοί αντιπρόεδροι ήταν αρκετά διαφορετικές προσωπικότητες.
Η κακή υγεία των αντιπροέδρων
Στην αμερικανική ιστορία κατεγράφη και το εξής: Πολλοί από τους αντιπροέδρους που επιλέχθηκαν είχαν κακή υγεία όταν επιλέχθηκαν. Από το 1812, επί Προεδρίας Τζέιμς Μάντισον , μέχρι το 1912, επί προεδρίας Γουίλιαμ Χάουαρντ Τάφτ, επτά από τους αντιπροέδρους που επελέγησαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου πέθαναν ενώ ήταν εν ενεργεία αντιπρόεδροι των ΗΠΑ.
Κατεγράφη επίσης το εξής: Κάποιοι από τους αντιπροέδρους δεν είχαν προηγουμένως ασκήσει κάποιο υψηλό αξίωμα. Ο Τσέστερ Α. Άρθουρ δεν κατείχε ποτέ θέση υψηλότερη από του τελωνειακού στο λιμάνι της Νέας Υόρκης και μάλιστα είχε απολυθεί από τη θέση αυτή!
Η θέση του αντιπροέδρου δεν θεωρούνταν ελκυστική για κάποιον που είχε πολιτικές φιλοδοξίες. Kατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα αντιπρόεδροι γίνονταν πρόεδροι μόνο σε περίπτωση που πέθαινε ο πρόεδρος. Αλλά σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις κατόπιν κάποιος από τους αντιπροέδρους εκλέχθηκε πρόεδρος ή έστω πήρε το χρήσμα για να διεκδικήσει μια θητεία προέδρου των ΗΠΑ.
Ολα άλλαξαν επί Νίξον το 1953
Η αντιπροεδρία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1950, ήταν σχεδόν πολιτικό αδιέξοδο. Δεν θεωρούνταν ως εφαλτήριο για την προεδρία. Αυτό άρχισε να αλλάζει τον 20ο αιώνα, και ιδιαίτερα με την αντιπροεδρία του Ρίτσαρντ Νίξον το 1953.
Στα μέσα του 20ου αιώνα, ο αντιπρόεδρος μετακινείται από το νομοθετικό στον εκτελεστικό τομέα. Ο αντιπρόεδρος Νίξον, ο πρώτος αντιπρόεδρος που αφιερώνει λιγότερο χρόνο στην προεδρία της Γερουσίας, και ξοδεύει πολύ περισσότερο χρόνο αναλαμβάνοντας αναθέσεις από τον Πρόεδρο Εϊζενχάουερ. Πίσω από αυτή την αλλαγή που ξεκίνησε με την αντιπροεδρία του Νίξον κρύβονται οι μεγάλες αλλαγές στην αμερικανική ζωή που συνέβαιναν εκείνη την περίοδο.
Με τη Νέα Συμφωνία και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η εθνική κυβέρνηση έγινε πιο σημαντική και η προεδρία πιο ισχυρή με τον Ψυχρό Πόλεμο. Ηταν επιτακτική η ανάγκη οι ΗΠΑ να ανταγωνιστούν την Σοβιετική Ενωση σε επιρροή στο εξωτερικό. Ο διάδοχος του προέδρου έπρεπε να είναι κάποιος καλά ενημερωμένος αξιωματούχος.
Η τεχνολογία άλλαξε επίσης, και αυτό δημιούργησε νέες δυνατότητες για ταξίδια στο εξωτερικό, για έκθεση στα μέσα ενημέρωσης...
Ξεκινώντας λοιπόν με τον Αντιπρόεδρο Νίξον, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ μετατράπηκε σε προεδρικό σύμβουλο, ο οποίος παρευρίσκετο σε συναντήσεις εθνικής ασφάλειας και άλλες σημαντικές συναντήσεις στο Λευκό Οίκο.
Ο Πρόεδρος Αϊζενχάουερ χρησιμοποίησε τον Αντιπρόεδρο Νίξον ως απεσταλμένο του σε ξένες χώρες, στέλνοντάς τον σε ταξίδια στο εξωτερικό κάποιες φορές για ένα ή και δυο μήνες!
Με τον Νίξον να κάνει την αρχή, η αντιπροεδρία έγινε η καλύτερη προεδρική αφετηρία. Ενώ πριν από τον Νίξον, οι αντιπρόεδροι συνήθως δεν κατέληγαν ως προεδρικοί υποψήφιοι, μετά το Νίξον, σχεδόν πάντα, διεκδικούσαν την προεδρία των ΗΠΑ.
Το μοντέλο Νίξον ακολούθησε και ο Νέλσον Ροκφέλερ από το 1974 έως το 1977 ως αντιπρόεδρος του Τζέραρντ Φορντ.
Οι αντιπρόεδροι αυτής της περιόδου πάντως, αν και έχουν εκτελεστικές αρμοδιότητες, δεν εμπλέκονται τα βαριά θέματα πολιτικής του Λευκού Οίκου. Και συχνά απογοητεύονται για αυτό....
Το μοντέλο Κάρτερ/Μοντάλε που ακολουθείται και σήμερα
Η πραγματικά σημαντική αλλαγή ξεκίνησε με την προεδρία του Τζίμι Κάρτερ, και τον αντιπρόεδρό του Γουόλτερ Μοντάλε.
Στην κυβέρνηση Κάρτερ, ο αντιπρόεδρος μεταφέρθηκε στον Λευκό Οίκο. Και ο αντιπρόεδρος Μοντάλε έγινε μέρος του εσωτερικού κύκλου του προέδρου Κάρτερ.
Το νέο μοντέλο αντιπροεδρίας που ξεκίνησε με τον Πρόεδρο Κάρτερ και τον αντιπρόεδρο Μοντάλε, ακολουθείται από τότε. Με κάποιες παραλλαγές βέβαια, αλλά τα τελευταία 44 χρόνια στις ΗΠΑ η διακυβέρνηση στις ΗΠΑ έχει αυτή τη δυαδική μορφή.
Ο αντιπρόεδρος είναι από τότε γενικός σύμβουλος υψηλού επιπέδου του προέδρου και σύμβουλος αντιμετώπισης προβλημάτων υψηλού επιπέδου, ενώ αναλαμβάνει εργασίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε υψηλό επίπεδο διακυβέρνησης.
Ο αντιπρόεδρος, ξεκινώντας από τον Αντιπρόεδρο Mοντάλε, μεταφέρθηκε στη Δυτική Πτέρυγα του Λευκού Οίκου, συμβολίζονας και τη σημασία της θέσης.
Ποιες είναι οι αρμοδιότητες του Αντιπροέδρου
Οι αντιπρόεδροι, ξεκινώντας από τον αντιπρόεδρο Μοντάλε, έχουν εκτεταμένη πρόσβαση στον πρόεδρο, δικαίωμα παρακολούθησης συνεδριάσεων του προέδρου, δικαίωμα ιδιωτικής συνάντησης με τον πρόεδρο σε εβδομαδιαία, μερικές φορές καθημερινή βάση, δικαίωμα πρόσβασης στα σημειώματα, τις ενημερώσεις που λαμβάνει ο πρόεδρος και φυσικά έχουν ως έργο τους την υποστήριξη του έργου του Αμερικανού προέδρου.
Ο Αντιπρόεδρος Μοντάλε, κατά τη διάρκεια της θητείας του από το 1977 έως το 1981, λειτούργησε ως γενικός σύμβουλος του προέδρου Κάρτερ, στον οποίο ανέθετε υψηλές αποστολές. Μάλιστα, στην αρχή της κυβερνητικής θητείας, ο Πρόεδρος Κάρτερ τον έστειλε για να συναντηθεί με τους κορυφαίους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλο τον κόσμο, ένας ακόμη τρόπος για να δείξει τη σημασία της αντιπροεδρίας.
Αργότερα συμμετείχε σε σημαντικές διπλωματικές αποστολές. Συναντήθηκε με τον ηγέτη της Νοτίου Αφρικής Βόρστερ τον Μάιο του 1977, οπότε έδωσε το μήνυμα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρόκειται να αποδεχθούν το απαρτχάιντ.
Έκανε μια ομιλία στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών της Γενεύης τον Ιούλιο του 1979, ζητώντας ο κόσμος να αναλάβει δράση για την προστασία των προσφύγων από την νότιο-ανατολική Ασία.
Πραγματοποίησε επίσης ένα σημαντικό ταξίδι στην Κίνα που βοήθησε στην εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Υπηρέτησε ως σημαντικός νομοθετικός σύμβουλος. Έδωσε συμβουλές στον Πρόεδρο Κάρτερ. Και με κάποιες από αυτές τις συμβουλές του ασκούσε κριτική...
Ποιοι ακολούθησαν το μοντέλο Μοντάλε
Και στη συνέχεια, και άλλοι αντιπρόεδροι ακολούθησαν αυτό το μοντέλο... Την ημέρα που ο Ρόναλντ Ρίγκαν και ο Τζορζ Μπους ο πρεσβύτερος αναδείχθηκαν διάδοχοι των Κάρτερ και Μοντάλε, έχοντας νικήσει στις εκλογές του 1980, ο Αντιπρόεδρος Μπους ανέφερε: «Νομίζω ότι το μοντέλο αντιπροεδρίας Μοντάλε είναι καλό» και όντως το ακολούθησαν.
Ο Αντιπρόεδρος Μπους είχε εκτεταμένη πρόσβαση στον Πρόεδρο Ρίγκαν. Πραγματοποίησε πολλές σημαντικές αποστολές στο εξωτερικό. Ήταν στενός του σύμβουλος. Ανέπτυξαν μια πολύ ζεστή σχέση. Και ο Αντιπρόεδρος Μπους κατάφερε να εκλεγεί Πρόεδρος και να διαδεχθεί τον Πρόεδρο Ρέιγκαν στο τέλος των δύο θητειών του.
Και όταν ο Μπους έγινε πρόεδρος, δημιούργησε την ίδια σχέση με τον Αντιπρόεδρο Νταν Κουάλε. Στη συνέχεια, την ίδια σχέση είχαν και ο Μπιλ Κλίντον με τον Αλ Γκορ, ο Μπους με τον Τσένι, ο Πρόεδρος Ομπάμα με τον Αντιπρόεδρο Μπάιντεν, και ο Πρόεδρος Τραμπ με τον Αντιπρόεδρο Πενς.
Φυσικά, υπήρξαν παραλλαγές στις σχέσεις προέδρου και αντιπροέδρου, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και το στιλ λήψης αποφάσεων του προέδρου. Ολοι όμως αντιμετωπίζουν τον αντιπρόεδρο ως σύμβουλο υψηλού επιπέδου και έναν άνθρωπο που τους λύνει προβλήματα.
Οι σημαντικές αποστολές που ανέλαβαν οι αντιπρόεδροι
Εάν κοιτάξετε μερικούς από τους ρόλους που ανέλαβαν οι αντιπρόεδροι, είναι ενδεικτικοί της σημασίας του θέσες. Ο αντιπρόεδρος Γκορ κατηγορήθηκε ότι ήταν υπεύθυνος για την πρωτοβουλία Reinventing Government, η οποία ήταν μια σημαντική πρωτοβουλία της κυβέρνησης Κλίντον.
Ήταν συμπρόεδρος πολλών σημαντικών διμερών επιτροπών. Με τη Ρωσία, με τη Νότια Αφρική, με την Αίγυπτο, με πολλές άλλες χώρες. Ήταν υπεύθυνος για το περιβάλλον, τις τηλεπικοινωνίες και ούτω καθεξής.
Ο αντιπρόεδρος Τσένι ήταν επικεφαλής μιας ειδικής ομάδας που ασχολείται με την αμερικανική ενεργειακή πολιτική. Ήταν καθοριστικός για την ανάπτυξη πολιτικών σχετικά με τον Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας. Ήταν ο κύριος υποστηρικτής της απόφασης να γίνει ο πόλεμος στο Ιράκ.
Ο αντιπρόεδρος Μπάιντεν
Ο αντιπρόεδρος Μπάιντεν ανέλαβε την ευθύνη για την εφαρμογή του νόμου ανάκαμψης στην αρχή της κυβέρνησης Ομπάμα. Ήταν υπεύθυνος για την αποδέσμευση από το Ιράκ. Ήταν το πρόσωπο που διαπραγματεύτηκε μια σειρά από σημαντικές συμφωνίες προϋπολογισμού και φορολογίας με τους Ρεπουμπλικάνους ηγέτες τον Γερουσιαστή McConnell και τον Πρόεδρο Boehner.
Συχνά o Tζο Μπάιντεν ανέλαβε τον ρόλο που είχαν αναλάβει οι περισσότεροι αντιπρόεδροι: Ηταν πρόθυμος να πει στον πρόεδρο πράγματα που πολλές φορές ή που μερικές φορές ήταν επικριτικά. Ή να πει στον πρόεδρο αυτά που δεν ήθελε να ακούσει, ή να εξασφαλίσει ότι ο πρόεδρος έχει ακούσει όλες τις απόψεις.
Ο Αντιπρόεδρος Πενς ανέλαβε επίσης τον σημαντικό ρόλο ως πρόεδρος της ειδικής ομάδας για τον κορωνοϊό.
Οπως εξήγησε ο Joel K. Goldstein, καθηγητής νομικής στο πανεπιστήμιο Νομικής Saint Louis που έκανε την παρουσίαση στο Virtual Tour για τις αμερικανικές εκλογές, που διοργανώνουν τα Κέντρα Ξένου Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στο οποίο συμμετέχουν 225 δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο για αντίστοιχα ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων και το iefimerida: «Αυτό που πιστεύω ότι είναι σημαντικό για αυτή την αλλαγή από ένα οφίτσιο νομοθετικό, σε ένα οφίτσιο που αφορούσε που απλά διαδεχόταν τον πρόεδρο και εν συνεχεία σε ένα οφίτσιο μέρος της εκτελεστικής εξουσίας και κομμάτι του στενού κύκλου του Λευκού Οίκου, ένα πόστο που βοηθά τον πρόεδρο να πετύχει το έργο του, είναι ότι η αλλαγή αυτή πραγματοποιήθηκε χωρίς καμία αλλαγή στο Σύνταγμα και στους νόμους».