Ο διεθνολόγος Κωστής Σμέρος εξηγεί γιατί η Ρωσία δηλώνει «έτοιμη για πόλεμο», πώς αξιοποιεί τα ευρωπαϊκά κενά και ποιο μέλλον διαγράφεται για τη σχέση Μόσχας–Βρυξελλών.
Η πρόσφατη δήλωση του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι «αν η Ευρώπη θέλει πόλεμο, η Ρωσία είναι έτοιμη τώρα» προκάλεσε αμηχανία και ίσως και ανησυχία στη Δύση, αλλά όπως υπογραμμίζει ο διεθνολόγος Κωστής Σμέρος δεν πρέπει να θεωρηθεί μια απλή στιγμή έντασης. «Η δήλωση αυτή δεν αποτελεί μια απομονωμένη ή αυθόρμητη λεκτική υπερβολή», τονίζει, επισημαίνοντας πως εντάσσεται στην πάγια στρατηγική της Μόσχας να χρησιμοποιεί «τη στρατιωτική ρητορική ως εργαλείο πολιτικής και διπλωματικής πίεσης», εξηγεί στο iefimerida.
Ο k. Σμέρος εξηγεί ότι η Ρωσία αντιλαμβάνεται τις αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις εκμεταλλεύεται. Όπως λέει η Ευρώπη παραμένει μια ετερογενής πολιτική και στρατηγική κατασκευή με κράτη που συχνά έχουν αντικρουόμενες γεωπολιτικές προτεραιότητες και έντονη εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η ανομοιογένεια είναι το κλειδί της ρωσικής τακτικής: «Η Μόσχα αξιοποιεί αυτή την ανομοιογένεια για να ενισχύσει την επιφυλακτικότητα απέναντι σε κοινές αποφάσεις για την ασφάλεια και τη στήριξη της Ουκρανίας».
Η επιδίωξη είναι σαφής, να μετατοπιστεί η ευθύνη των διαπραγματεύσεων. Όπως εξηγεί ο διεθνολόγος, «η Ρωσία θέλει να καταστήσει την Ευρώπη μαζί με την Ουκρανία «υπεύθυνη για την όποια μη επιτυχή έκβαση των διαπραγματεύσεων που σύμφωνα με τον Ρώσο πρόεδρο οφείλουν να έχουν την επιθυμητή για τη Ρωσία έκβαση».
Ρωσία-Δύση: Το μήνυμα της «ετοιμότητας» και η νέα δυναμική του πολέμου στην Ουκρανία
Σήμερα, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι μεταβολές στην αμυντική ισορροπία έχουν αναβαθμίσει τη θέση της Μόσχας. «Η ισορροπία ισχύος μετατρέπεται σταδιακά σε ανισορροπία», προειδοποιεί ο κ. Σμέρος, κυρίως στο πεδίο των εξοπλισμών και της αμυντικής παραγωγής. «Η Ρωσία, με μια συγκεντρωτική και κρατικά ελεγχόμενη αμυντική βιομηχανία, μπορεί να την αξιοποιεί με ταχύτητα και να ενισχύει έτσι το αφήγημά της περί υψηλής στρατιωτικής ετοιμότητας. Αυτό δημιουργεί την εικόνα ενός κράτους που παραμένει σε θέση να καθορίζει τον ρυθμό των εξελίξεων».
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η φράση «είμαστε έτοιμοι» έχει πολλαπλούς αποδέκτες. Δεν αφορά μόνο την Ευρώπη, αλλά και τις ΗΠΑ. «Αποτελεί έμμεσο μήνυμα προς τη Δύση ότι η Ρωσία επιδιώκει να διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων», σημειώνει ο κ. Σμέρος, υπενθυμίζοντας και τον ρόλο που παίζει η ιδιαίτερη σχέση μεταξύ του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ του Ρώσου ομολόγου του. Το μήνυμα προς Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες είναι ξεκάθαρο: η Ρωσία δεν θα επιτρέψει να περιθωριοποιηθεί ούτε πολιτικά ούτε στρατιωτικά.
Η Ευρώπη σε μειονεκτική θέση απέναντι στη Ρωσία -Η στρατηγική πρόκληση για το μέλλον της ΕΕ
Η Ευρώπη, ωστόσο, βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Σύμφωνα με τον κ. Σμέρο, «η αμήχανη Ένωση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη δήλωση αυτή ούτε ως απλή ρητορική έξαρση ούτε με μια αντίστοιχη λεκτική απάντηση. Η όποια σύγκρουση με τη Ρωσία, εξελίσσεται σε πολλά επίπεδα: στρατιωτικό, επικοινωνιακό, ενεργειακό και θεσμικό. Επίσης δεν πρέπει να μειώνουμε τις όποιες υβριδικές επιθέσεις γίνονται από τη Ρωσία σε υποδομές ευρωπαϊκών κρατών».
Το μέλλον της Ευρώπης θα κριθεί από την ικανότητά της να οικοδομήσει στρατηγική συνοχή. «Η πρόκληση είναι πολυδιάστατη και απαιτεί στρατηγική συνοχή κάτι που εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο διεθνολόγος. Αν υπάρχει κάποια πραγματική απάντηση της Ευρωπαικής Ένωσης στο νέο περιβάλλον ασφάλειας, αυτή, δεν είναι άλλη από «την ενίσχυση της δικής της στρατηγικής συνοχής. Χωρίς αυτήν, κάθε δήλωση του Κρεμλίνου θα λειτουργεί όχι απλώς ως προειδοποίηση, αλλά ως καταλύτης αστάθειας, θυμίζοντας καθημερινά τις δομικές αδυναμίες του ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλειας» καταλήγει ο κ. Σμέρος.