«H Δεξιά έχασε τον Βοναπάρτη της» έγραφε με δόση χαιρεκακίας ο βρετανικός Τύπος μετά την πρώτη καταδίκη του Νικολά Σαρκοζί για διαφθορά τον περασμένο Μάρτιο.
Το δεύτερο χτύπημα για τον πάλαι ποτέ Μεσσία της γαλλικής συντηρητικής παράταξης ήλθε χθες όταν κρίθηκε ένοχος για παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής του καμπάνιας στην αποτυχημένη απόπειρα επανεκλογής του το 2012. Έτσι ο Σαρκοζί έγινε ο πρώτος πρώην πρόεδρος της Γαλλίας που καταδικάστηκε δύο φορές σε διάστημα ενός εξαμήνου.
Η ιλιγγιώδης άνοδος του Βοναπάρτη της Δεξιάς
Αφότου αποχώρησε από το Ελυζέ η ζωή του Σαρκοζί ήταν ένας νομικός μαραθώνιος. Αλλά πριν ξεκινήσουν οι μπελάδες του με τη γαλλική Δικαιοσύνη είχε ανέβει με ιλιγγιώδη ταχύτητα την κλίμακα της γαλλικής πολιτικής σκηνής. Δήμαρχος πλούσιου προαστίου του Παρισιού πριν καν κλείσε τα 30 του, εξελέγη βουλευτής λίγο αργότερα και ανέλαβε τα πρώτα υπουργικά του καθήκοντα το 1993. Η πρώτη θητεία του στο υπουργείο Εσωτερικών δεν προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, όπως και εκείνη στο υπουργείο Οικονομικών, όταν προώθησε, όπου μπορούσε, ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και κρατικοποιήσεις φροντίζοντας να τηρεί αποστάσεις από την απαίτηση της κοινής γνώμης για αύξηση της φορολόγησης των υψηλών εισοδημάτων.
Αλλά η κρίσιμη καμπή στην καριέρα του ήλθε όταν ξέσπασαν οι ταραχές το 2005 στα υποβαθμισμένα παρισινά προάστια μετά τον θάνατο από ηλεκτροπληξία δύο εφήβων, γόνων μεταναστών, που έτρεχαν να ξεφύγουν από την αστυνομία. Επί δέκα μέρες οι δρόμοι στα banlieues της γαλλικής πρωτεύουσας θύμιζαν πεδίο μάχης με τον Σαρκοζί να καταγγέλει την δράση των “racailles” («αποβρασμάτων») όπως χαρακτήρισε τους ξεσηκωμένους νεαρούς και να στέλνει εναντίον τους ειδικές μονάδες της αστυνομίας με δακρυγόνα, βομβίδες κρότου λάμψης και οχήματα ρίψης νερού. Η επιχείρηση καταστολής, η επιβολή σκληρότερων ποινών σε ανήλικους παραβάτες και η εμπρηστική ρητορική του Σαρκοζί βρήκαν απήχηση σε μερίδα της κοινής γνώμης με αποτέλεσμα η επένδυσή του στο δόγμα «τάξη και ασφάλεια» να αποδώσει καρπούς και να εκλεγεί δύο χρόνια αργότερα Πρόεδρος της Γαλλίας.
Η θητεία του Σαρκοζί στην προεδρία
Αλλά και στη διάρκεια της προεδρικής του θητείας ο Σαρκοζί απείχε απ’ αυτό που ορίζεται ως «πολιτική ορθότητα», εξαπολύοντας φιλιππικούς κατά αντιπάλων ως ένας από τους καλύτερους ρήτορες που είχε ποτέ η γαλλική Δεξιά, παίζοντας σκληρά το παιχνίδι του στην εσωτερική και τη διεθνή σκηνή από την επέμβαση στη Λιβύη μέχρι την εμπλοκή του στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό της σύρραξης Ρωσίας - Γεωργίας και τη διαχείριση της Αραβικής Άνοιξης, ακόμη και την ελληνική κρίση χρέους, όταν επιτέθηκε έξαλλος στη διάρκεια της συνόδου της G20 στις Κάννες στον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Γιώργο Παπανδρέου επειδή ο τελευταίος μίλησε για δημοψήφισμα επί του προγράμματος διάσωσης στην Ελλάδα.
Στο διάστημα που βρισκόταν στο Ελυζέ ο Σαρκοζί κατηγορήθηκε για ευνοιοκρατία, έκανε αμφιλεγόμενες δηλώσεις, επιδείκνυε σοβινιστικά αντανακλαστικά στη διεθνή σκακιέρα, ήταν ένας πρόεδρος με αναγνωρισμένο εκτόπισμα, αλλά και ματαιοδοξία, ο άνθρωπος που έβαζε φρένο εσωτερικά στην άνοδο της ακροδεξιάς των Λεπέν, αν και με τη δική του τακτική είχε στρώσει το δρόμο για σκληρότερες πολιτικές.
Η εκκωφαντική πτώση του Σαρκοζί
Γνωστός για το θρασύ ύφος του ο Σαρκοζί εκφωνούσε στην διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας το 2012 βροντερές ομιλίες από λαμπερές, ειδικά σχεδιασμένες σκηνές σε τεράστιους χώρους συνοδεία μουσικής που συνέθεταν ειδικά για την περίσταση και με διάσημους σκηνοθέτες να αναλαμβάνουν την προβολή του σόου σε γιγαντοοθόνες και τη γαλλική τηλεόραση. Αλλά παρά τα εκατομμύρια που δαπανήθηκαν – και του στοίχισαν και την τελευταία του καταδίκη – απέτυχε να επανεκλεγεί στη μάχη με τον Σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ.
Αν και ο Σαρκοζί είναι ο πρώτος πρώην σύγχρονος Γάλλος ηγέτης που καταδικάστηκε σε φυλάκιση, δεν είναι ο πρώτος που κρίθηκε ένοχος στο δικαστήριο. Το 2011, ο Ζακ Σιράκ, τότε 79 ετών, τιμωρήθηκε με φυλάκιση δύο ετών με αναστολή για διαφθορά, στο διάστημα που ήταν δήμαρχος της γαλλικής πρωτεύουσας.
Ο Σαρκοζί βρίσκεται στο επίκεντρο κι άλλων νομικών ερευνών, όπως για το πιο εκρηκτικό σκάνδαλο πολιτικής χρηματοδότησης της Γαλλίας εδώ και δεκαετίες, τους ισχυρισμούς δηλαδή ότι έλαβε κρυφά 50 εκατ. ευρώ από τον πρώην δικτάτορα της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι για την επιτυχημένη προεκλογική του εκστρατεία το 2007. Ο Σαρκοζί αρνήθηκε επανειλημμένα τους ισχυρισμούς, απορρίπτοντάς τους ως «γκροτέσκους». Τον Ιανουάριο η εισαγγελία άνοιξε νέα έρευνα εις βάρος του Σαρκοζί για πιθανή άσκηση αθέμιτης επιρροής λόγω των συμβουλευτικών του δραστηριοτήτων στη Ρωσία. Σύμφωνα με το γαλλικό ειδησεογραφικό ιστότοπο Mediapart στο σταυρόνημα της έρευνας ήταν μια καταβολή τριών εκατ. ευρώ από τη ρωσική ασφαλιστική εταιρεία Reso Garantia το 2019 στον Σαρκοζί, όταν εργαζόταν ως σύμβουλος. Ο Σαρκοζί έχει προσπαθήσει συχνά να απαξιώσει τους δικαστές, ισχυριζόμενος ότι έχουν ιδεολογικά κίνητρα, μάλιστα μια φορά τους αποκάλεσε «μικρά μπιζέλια». Αλλά η Εθνική Οικονομική Εισαγγελία, που δημιουργήθηκε το 2013, απέδειξε ότι δεν πρόκειται να σταματήσει, ακόμη και στην πόρτα ενός πρώην προέδρου.
Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια το 2016 να εξασφαλίσει το χρίσμα της Δεξιάς για την προεδρία, ο υπερδραστήριος Σαρκοζί βρήκε τα τελευταία χρόνια το χρόνο να γράψει δύο μπεστ σέλερ, τις σκέψεις του για την πολιτική και τη ζωή, όπως το “Passions” («Τα Πάθη») που πούλησε πάνω από μισό εκατομμύρια αντίτυπα. Οι εκδοτικές επιτυχίες αναπτέρωσαν τις ελπίδες τόσο των υποστηρικτών του όσο και της πολιτικής του οικογένειας ότι θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να επανέλθει στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής. Ωστόσο, οι αποφάσεις της γαλλικής Δικαιοσύνης τον περασμένο Μάρτιο και χθες φαίνονται να ματαιώνουν κάθε ελπίδα για κάτι τέτοιο στο άμεσο μέλλον. Όπως έχει επισημάνει ο πολιτικός επιστήμονας Pascal Perrineau, «η γαλλική Δεξιά θα πρέπει να βρει ένα νέο modus vivendi κι ίσως να σταματήσει να αναζητεί έναν ισχυρό ηγέτη. Οι Γάλλοι έχουν βαρεθεί τους Βοναπάρτες. Είναι μια ευκαιρία να αναδυθεί επιτέλους η επόμενη γενιά κεντροδεξιών πολιτικών. Για πολλούς στη δεξιά, η μορφή του Σαρκοζί αποδείχθηκε υπερβολικά συντριπτική σε σημείο ασφυξίας».