Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη έχει έναν βασικό σκοπό: να συμφωνήσουν όλοι στο 5% του ΑΕΠ για επενδύσεις στην Άμυνα.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, εν πτήσει προς τη Χάγη, έσπευσε να δημοσιεύσει το μήνυμα που του έστειλε ο Ρούτε, όπου τον διαβεβαιώνει ότι πείστηκαν άπαντες και πως «η Ευρώπη θα πληρώσει πολλά, ως οφείλει, για το ΝΑΤΟ».
Δημοσίευσε επίσης και έναν πίνακα με τα χρήματα που ξοδεύει κάθε χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ, απαντώντας στις απειλές της Ισπανίας που θέτει ενστάσεις για το 5%.
«Οι ΗΠΑ ξοδεύουν σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, αυτό είναι απίστευτο! Θα το συζητήσουμε σύντομα με τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ» έγραψε ο Αμερικανός πρόεδρος με έναν... ελαφρώς απειλητικό τόνο.
Στον εν λόγω πίνακα, με βάση το ποσοστό επί του ΑΕΠ, πρώτη εμφανίζεται η Πολωνία, δεύτερη η Εσθονία, στην τρίτη θέση βρίσκονται οι ΗΠΑ, στην τέταρτη η Λετονία και πέμπτη είναι η Ελλάδα.
Η συμφωνία, που αναμένεται να ολοκληρωθεί αύριο, Τετάρτη, έρχεται εν μέσω έντονης γκρίνιας των Συμμάχων εξαιτίας της Ισπανίας, αλλά τώρα και της Σλοβακίας.
Οι ηγέτες των δύο κρατών αμφισβητούν τη χρησιμότητα μιας τέτοιας δαπάνης και η στάση τους έχει ενοχλήσει έντονα τους Συμμάχους, αναφέρει το Politico.
Ο Πέδρο Σάντσεθ ζήτησε εξαίρεση, θεωρώντας πως δεν υπάρχει λόγος η Ισπανία να πάει σε δαπάνες ύψους 5% του ΑΕΠ και ήρθε σε συμφωνία για ένα πιο εναλλακτικό πλάνο, με αύξηση στο 3,5% του ΑΕΠ των στρατιωτικών δαπανών stricto sensu και στο 1,5% του ΑΕΠ των δαπανών που αφορούν την ασφάλεια με την ευρεία έννοια.
Αξιωματούχος από την Ευρώπη, στο περιθώριο της Συνόδου, σχολίασε τη στάση του Σάντσεθ με την εξής ατάκα: «Δεν έχω λόγια να εκφράσω την αηδία μου».
ΝΑΤΟ: Και ο Φίτσο αντίθετος με το 5%
Τον Σάντσεθ ακολούθησε τη Δευτέρα ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος ανήρτησε στην πλατφόρμα Χ ότι η χώρα του «έχει άλλες προτεραιότητες τα επόμενα χρόνια, πέρα από τους εξοπλισμούς», και μπορεί να τα καταφέρει χωρίς αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Το 5% είναι αυτό για το οποίο πιέζει ο Τραμπ, και ο Ρούτε έχει δεσμευτεί να το πετύχει σε όλη τη Συμμαχία, ώστε να ικανοποιήσει τον Αμερικανό πρόεδρο.
Οι αρνήσεις της Ισπανίας και της Σλοβακίας προβληματίζουν την ηγεσία του ΝΑΤΟ, η οποία θέλει μια Σύνοδο χωρίς εντάσεις και μια συνοχή μεταξύ των 32 χωρών σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο.
Για τον Μαρκ Ρούτε έχει τεράστια σημασία να υπάρχει ομοφωνία στην απαίτηση Τραμπ.
Σάντσεθ και Φίτσο φέρονται να έχουν «ελάχιστη κατανόηση» στην ανάγκη αυτή, κάτι που ενοχλεί έντονα τις υπόλοιπες χώρες.
«Σοσιαλιστές», σχολίασε ένας Βρετανός βουλευτής αναφερόμενος στους Ισπανούς. «Δείτε τη στάση τους στο θέμα της Ουκρανίας... Κάθε άλλο παρά ένδειξη αλληλεγγύης ή στήριξης της κοινής ευρωπαϊκής ασφάλειας».
Μπελάδες για τον Σάντσεθ στο εσωτερικό, κριτική από ηγέτες κρατών
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχθηκαν ότι ο Σάντσεθ βρίσκεται σε δύσκολη θέση στο εσωτερικό της χώρας του, με την κυβέρνησή του μειοψηφίας να μην μπορεί να περάσει προϋπολογισμό με νέες αμυντικές δαπάνες.
Δύο Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν ότι όλα τα μέλη έχουν εγκρίνει τους νέους στόχους ικανοτήτων του ΝΑΤΟ, που περιλαμβάνουν υποχρεώσεις για στρατεύματα και εξοπλισμό, με συγκεκριμένους -αλλά απόρρητους- αριθμούς που κάθε χώρα πρέπει να παρέχει.
Ο Σάντσεθ ισχυρίζεται ότι η Ισπανία μπορεί να επιτύχει αυτούς τους στόχους διατηρώντας το υπάρχον σχέδιο αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 2,1% του ΑΕΠ, αλλά οι υπόλοιποι σύμμαχοι δυσκολεύονται να δουν πώς αυτό είναι εφικτό.
«Δεν βλέπω τίποτα που να επιτρέπει εξαιρέσεις», δήλωσε ο Σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον σε δημοσιογράφους.
Η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρεντέρικσεν είπε στο NATO Public Forum ότι δεν είναι «δίκαιο» οι ηγέτες χωρών που βρίσκονται μακριά από τη Ρωσία να ζητούν εξαιρέσεις.
«Το θέμα είναι να είμαστε ενωμένοι, να υπερασπιζόμαστε την Ευρώπη, όχι μόνο την Πολωνία ή την Τσεχία. Διαφωνώ με την ιδέα εξαίρεσης για μια χώρα» είπε, χωρίς να κατονομάσει ρητά την Ισπανία.
Η Πολωνία, η οποία φέτος στοχεύει να δαπανήσει 4,7% του ΑΕΠ για την άμυνα -το υψηλότερο ποσοστό στο ΝΑΤΟ-, επίσης δεν βλέπει με καλό μάτι την προσπάθεια της Ισπανίας να αποφύγει την ενίσχυση των δαπανών.
«Πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε απόκλιση από αυτή την αρχή από οποιοδήποτε κράτος-μέλος αποτελεί κακό παράδειγμα», δήλωσε ο Πολωνός υπουργός Άμυνας Βουαντισλάβ Κοσινιάκ-Καμίς πριν αναχωρήσει για τη σύνοδο.
Αποκάλεσε την Πολωνία «πρότυπο μέλος» της συμμαχίας και προειδοποίησε ενάντια σε χώρες όπως η Ισπανία, που προσπαθούν να διευρύνουν τον ορισμό των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ ώστε να περιλαμβάνει πράγματα που δεν σχετίζονται άμεσα με το στρατιωτικό σκέλος.
Εσωτερικές δυσκολίες λόγω ΝΑΤΟ
Αλλά οι πολιτικοί αντίθετοι άνεμοι στη Μαδρίτη ολοένα και εντείνονται. Ορισμένα μέλη του αριστερού συνασπισμού του Σάντσεθ αντιτίθενται στη μεταφορά χρημάτων από τα κοινωνικά προγράμματα προς τον στρατό. Η θέση του πρωθυπουργού επιδεινώθηκε περαιτέρω όταν οι ανακριτές δήλωσαν ότι έχουν αποδείξεις πως ανώτερα στελέχη του κόμματός του έλαβαν μίζες για έργα υποδομής.
«Είναι δύσκολο να συντονίσεις 32 χώρες ώστε να συμφωνήσουν σε κάτι, αλλά το νόημα της συμμαχίας είναι να είσαι καλός σύμμαχος», δήλωσε ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ. «Η Ισπανία πάντοτε τιμούσε τις δεσμεύσεις της, αλλά δεν καταλαβαίνουμε γιατί δεν μπορεί τώρα να συμφωνήσει και να χτίσει σταδιακά ένα σχέδιο για την επόμενη δεκαετία».
Βετεράνοι του ΝΑΤΟ σημείωσαν ότι η στάση της Ισπανίας δεν είναι κάτι ασυνήθιστο.
«Κάθε χρόνο υπάρχει τουλάχιστον ένας που προκαλεί πρόβλημα» δήλωσε ο Τζιουζέππε Σπαταφόρα, πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ και νυν αναλυτής στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
«Όλες οι χώρες αποδέχθηκαν αρχικά τον στόχο για να μη θυμώσουν τον Τραμπ, αλλά αργά ή γρήγορα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις δημοσιονομικές και εσωτερικές τους πραγματικότητες».
«Αν μία χώρα πάρει εξαίρεση, αυτό μπορεί να γίνει μεταδοτικό» δήλωσε ο Γκεντρίμας Γεγκλίνσκας, πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας του Κοινοβουλίου της Λιθουανίας και πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
«Πώς μπορούν οι ηγέτες να υπερασπιστούν το 5% όταν επιστρέψουν στις πατρίδες τους, αν αρκετές χώρες πήραν εξαίρεση;», αναρωτήθηκε.
Ήδη, ορισμένες χώρες του ΝΑΤΟ που υστερούν στις δαπάνες άμυνας χρησιμοποιούν την Ισπανία ως πολιτικό «κάλυμμα», σχολιάζει το Politico.
Βέλγιο και Καναδάς ζητούν «ευελιξία»
Τη Δευτέρα, το Βέλγιο ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει «μέγιστη ευελιξία» από το ΝΑΤΟ όσον αφορά τον στόχο του 5%.
«Ίσως να μην το κάναμε τόσο θορυβωδώς όπως η Ισπανία, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι επί εβδομάδες οι διπλωμάτες μας εργάζονταν σκληρά για να εξασφαλίσουν μηχανισμούς ευελιξίας», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Μαξίμ Πρεβό.
Ακόμη και ο Καναδάς εκφράζει απορίες, καθώς είναι σε συζήτηση στη χώρα αν πρέπει να επιτύχει τον νέο στόχο του 5%.
«Θα υπάρξει ευελιξία γύρω από το 1,5%; Θα υπάρχει υποχρεωτικό ποσοστό αύξησης σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές; Θα αυξάνεται σταδιακά, και θα γίνει αναθεώρηση το 2029 - μία από τις ημερομηνίες που έχουν τεθεί στο τραπέζι;», διερωτήθηκε.
Παρότι κάποιοι συμμερίζονται την πολιτική δυσκολία του Σάντσεθ, άλλοι στη συμμαχία δηλώνουν ότι η Ισπανία και οι υπόλοιποι που υστερούν στις δαπάνες πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη - ή να αντιμετωπίσουν την οργή του Τραμπ.
«Είναι απίστευτα άδικο για τη συμμαχία», είπε ένας ακόμη αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Θα ήθελα πολύ να δω τον Φίτσο να τα λέει αυτά στον Τραμπ πρόσωπο με πρόσωπο στο δείπνο».