Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πως η κυβέρνησή του θέλει να αποδεχτεί ως δώρο από το Κατάρ ένα αεροσκάφος αξίας περίπου 400 εκατομμυρίων δολαρίων, χαρακτηρίζοντάς το «μια σπουδαία χειρονομία» που θα ήταν «ανόητο» να αρνηθεί.
Η πιθανή αποδοχή του δώρου έχει χαρακτηριστεί από ορισμένα στελέχη των Δημοκρατικών «εξαιρετικά παράνομη» -κάτι που ο Λευκός Οίκος διαψεύδει-, ενώ έχει προκαλέσει αντιδράσεις ακόμα και μεταξύ υποστηρικτών του Τραμπ.
Το ίδιο το Κατάρ δήλωσε πως οι αναφορές σχετικά με το αεροπλάνο είναι «ανακριβείς» και ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.
Η είδηση έρχεται καθώς ο Τραμπ πραγματοποιεί περιοδεία σε χώρες της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανομένου του Κατάρ.
Το BBC διερεύνησε τη νομική βάση για την αποδοχή δώρων από προέδρους στις ΗΠΑ.
Τι γνωρίζουμε για το αεροπλάνο;
Την Κυριακή, αμερικανικά μέσα ανέφεραν ότι η κυβέρνηση Τραμπ ετοιμάζεται να αποδεχτεί από τη βασιλική οικογένεια του Κατάρ ένα Boeing jumbo jet, το οποίο πρόκειται να τροποποιηθεί και να χρησιμοποιηθεί προσωρινά ως Air Force One -δηλαδή το αεροπλάνο που χρησιμοποιούν οι πρόεδροι των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ έγραψε αργότερα στο Truth Social: «Το Υπουργείο Άμυνας λαμβάνει ως δώρο, δωρεάν, ένα αεροσκάφος 747 για να αντικαταστήσει προσωρινά το 40 ετών Air Force One, σε μια πολύ δημόσια και διαφανή συμφωνία.»
Όταν ρωτήθηκε σχετικά από δημοσιογράφους, ο Τραμπ δήλωσε: «Είναι μια σπουδαία χειρονομία από το Κατάρ. Το εκτιμώ πολύ. Δεν θα ήμουν ποτέ ο τύπος που θα αρνηθεί τέτοια προσφορά».
Τον Φεβρουάριο, ο Τραμπ είχε εκφράσει δυσαρέσκεια για τις καθυστερήσεις παράδοσης των δύο νέων Air Force One από την Boeing και είχε δηλώσει ότι «μπορούμε να αγοράσουμε ένα αεροπλάνο ή να αποκτήσουμε ένα, ή κάτι τέτοιο».
Το καταριανό αεροσκάφος φωτογραφήθηκε στο Παλμ Μπιτς της Φλόριντα, τον Φεβρουάριο, όπου ο Τραμπ το επιθεώρησε. Σύμφωνα με έγγραφα του 2015, διαθέτει τρία υπνοδωμάτια, ιδιωτικό σαλόνι και γραφείο.
Καταριανός αξιωματούχος δήλωσε στο CNN ότι το αεροσκάφος προσφέρεται από το υπουργείο Άμυνας του Κατάρ στο Πεντάγωνο και ότι θα τροποποιηθεί για να πληροί τα πρότυπα ασφαλείας του Air Force One.
Σύμφωνα με ειδικούς, η μετατροπή αυτή θα πάρει χρόνια, επομένως το αεροσκάφος ενδέχεται να μην είναι έτοιμο πριν το τέλος της θητείας του Τραμπ.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι το αεροσκάφος θα πάει απευθείας στη μελλοντική προεδρική του βιβλιοθήκη μετά τη θητεία του και ότι «δεν πρόκειται να το χρησιμοποιεί» μετέπειτα.
Παρ' όλα αυτά, η κίνηση έχει δεχτεί επικρίσεις τόσο από Δημοκρατικούς όσο και από παλαιούς υποστηρικτές του Τραμπ, όπως η Λόρα Λούμερ που σχολίασε: «Αν ισχύει, θα αποτελέσει πραγματική κηλίδα για τη διοίκηση».
Είναι το δώρο νόμιμο;
Αρκετοί κορυφαίοι Δημοκρατικοί ισχυρίζονται ότι η αποδοχή του δώρου είναι παράνομη.
Ο γερουσιαστής Άνταμ Σιφ επικαλέστηκε άρθρο του αμερικανικού Συντάγματος που απαγορεύει σε εκλεγμένους αξιωματούχους να δέχονται «οποιοδήποτε δώρο… οποιουδήποτε είδους» από ηγέτες ξένων κρατών, χωρίς έγκριση από το Κογκρέσο.
Ο καθηγητής αμερικανικής ιστορίας Φρανκ Κόγκλιανο δηλώνει πως αυτή η διάταξη «είχε σκοπό να αποτρέψει δωροδοκίες που επηρεάζουν την κυβέρνηση».
Ο καθηγητής συνταγματικού δικαίου Άντριου Μόραν σημειώνει ότι δεν έχουμε ξαναδεί «δώρο τέτοιου μεγέθους ή φύσης».
Υπάρχουν επίσης και νόμοι του Κογκρέσου, όπως ο Νόμος περί Δώρων και Διακοσμήσεων Εξωτερικού του 1966, που απαιτεί έγκριση από το Κογκρέσο για αποδοχή ξένων δώρων με αξία άνω των 480 δολαρίων.
Αν και ο Τραμπ λέει ότι το αεροσκάφος θα πάει στη «βιβλιοθήκη» του, ειδικοί υποστηρίζουν ότι εννοεί το ίδρυμα του προεδρικού του μουσείου.
Πρώην πρόεδροι συνήθως διατηρούν μια βιβλιοθήκη για τα έγγραφα και ένα μουσείο με αναμνηστικά, χρηματοδοτούμενο ιδιωτικά.
Οι ειδικοί που μίλησαν στο BBC Verify λένε πως το γεγονός ότι το αεροσκάφος δίνεται στην κυβέρνηση -και όχι στον ίδιο- προτού μεταφερθεί στο μουσείο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αποφεύγεται η παραβίαση του Συντάγματος.
Ο Τζόρνταν Λίμποβιτς από την οργάνωση Citizens for Responsibility and Ethics in Washington λέει πως οποιαδήποτε χρήση του αεροπλάνου από τον Τραμπ μετά τη θητεία του θα ήταν προβληματική: «Το Air Force One του Ρίγκαν κατέληξε στη βιβλιοθήκη του, αλλά εκείνο είχε αποσυρθεί, ο Ρίγκαν δεν το ξαναχρησιμοποίησε ποτέ και βρίσκεται μέσα σε μουσείο».
Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ φέρεται να έχει συντάξει υπόμνημα για να εξηγήσει γιατί θεωρεί νόμιμη την αποδοχή του αεροπλάνου, αλλά αυτό δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα.
Όταν η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, ρωτήθηκε για τη νομιμότητα της συμφωνίας, είπε: «Οι νομικές λεπτομέρειες εξετάζονται ακόμη, αλλά φυσικά κάθε δωρεά προς την κυβέρνηση γίνεται πάντα σύμφωνα με τον νόμο».