Η τελευταία προειδοποίηση του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα για να υπερασπιστεί τη Ρωσία εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία καθιστά το ερώτημα πολύ πιο επείγον: Μπλοφάρει ο πρώην κατάσκοπος της KGB;
Ο Πούτιν προειδοποίησε ότι δεν ήταν μπλόφα και οι Δυτικοί πολιτικοί, διπλωμάτες και ειδικοί στα πυρηνικά όπλα είναι διχασμένοι. Κάποιοι λένε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ένα ή περισσότερα μικρότερα, τακτικά πυρηνικά όπλα για να προσπαθήσει να αποτρέψει τη στρατιωτική ήττα, να προστατεύσει την προεδρία του, να τρομάξει τη Δύση ή να εκφοβίσει το Κίεβο για συνθηκολόγηση.
Η τελευταία ανάλυση του Reuters είναι αποκαλυπτική.
Η προειδοποίηση του Πούτιν, την οποία ακολούθησε μια πιο συγκεκριμένη απειλή για χρήση πυρηνικών στην Ουκρανία από τον Μεντβέντεφ, μπορεί να σημαίνει ότι το Κρεμλίνο εξετάζει το ενδεχόμενο κλιμάκωσης μετά την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιοχών από τη Ρωσία, τις οποίες μόνο εν μέρει κατέχει.
Το ρωσικό Κοινοβούλιο αναμένεται να κηρύξει τις περιοχές μέρος της Ρωσίας στις 4 Οκτωβρίου. Μόλις συμβεί αυτό, ο δρόμος θα είναι ξεκάθαρος, από τη μεριά της Μόσχας, για ένα πιθανό αμυντικό χτύπημα εάν αισθανθεί ότι η περιοχή απειλείται σοβαρά.
Σημάδι απόγνωσης η απειλή του Πούτιν
Ωστόσο, η χρήση πυρηνικών θα ήταν σημάδι απελπισίας, οπότε το αν ο Πούτιν θα προχωρήσει σε χρήση πυρηνικών ή όχι μπορεί τελικά να εξαρτηθεί από το πόσο στριμωγμένος αισθάνεται σε μια σύγκρουση που μέχρι στιγμής έχει ταπεινώσει παρά κάμψει μια πρώην υπερδύναμη.
Ο Πούτιν ελέγχει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης μιας νέας γενιάς υπερηχητικών όπλων και δέκα φορές περισσότερων τακτικών πυρηνικών όπλων από τη Δύση, και οι Ηνωμένες Πολιτείες και η στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ τον παίρνουν στα σοβαρά, επισημαίνει στην ανάλυσή του το Reuters.
«Αν η επιλογή για τη Ρωσία είναι είτε να πολεμήσει έναν πόλεμο που χάνεται, είτε να χάσει άσχημα και να πέσει ο Πούτιν, ή να κάνει κάποιο είδος πυρηνικής επίδειξης, δεν θα στοιχημάτιζα ότι δεν θα πήγαιναν για την πυρηνική επίδειξη», σχολίαζε τον Αύγουστο ο Τόνι Μπρέντον, πρώην Βρετανός πρεσβευτής στη Ρωσία.
Στα πιο πρόσφατα σχόλιά του, ο Πούτιν προειδοποίησε ρητά τη Δύση ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για να υπερασπιστεί το ρωσικό έδαφος και την κατηγόρησε ότι συζητάει μια πιθανή πυρηνική επίθεση στη Ρωσία.
«Αυτό δεν είναι μπλόφα. Και όσοι προσπαθούν να μας εκβιάσουν με πυρηνικά όπλα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο ανεμοδείκτης μπορεί να στραφεί και να δείξει προς το μέρος τους», είπε ο Ρώσος ηγέτης.
Μια τέτοια ωμή ρητορική του Κρεμλίνου είναι πολύ διαφορετική από τα πολύ πιο διακριτικά «πυρηνικά» σήματα που προτιμούσαν οι ύστεροι Σοβιετικοί ηγέτες αφού ο κόσμος οδηγήθηκε στο χείλος του πυρηνικού πολέμου στην Κρίση των Πυραύλων της Κούβας το 1962.
«Να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη το είδος των απειλών»
Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, είπε στα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα την Κυριακή ότι η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν έπαιρνε τα σχόλια του Πούτιν «πραγματικά σοβαρά» και είχε προειδοποιήσει τη Μόσχα για συγκεκριμένες «καταστροφικές συνέπειες» εάν χρησιμοποιούσε πυρηνικά όπλα.
Η Ουάσιγκτον δεν έχει διευκρινίσει την πιθανή απάντησή της, αλλά η χρήση πυρηνικών θα μπορούσε να προκαλέσει πυρηνική κλιμάκωση, γι' αυτό οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι μια μαζική δυτική επίθεση με συμβατικά μέσα θα ήταν πιο πιθανή.
Ερωτηθείς εάν ο Πούτιν κινούνταν προς μια πυρηνική επίθεση, ο διευθυντής της CIA, Γουίλιαμ Μπερνς, είπε στο CBS την Τρίτη: «Πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη το είδος των απειλών του, δεδομένου του τι διακυβεύεται».
Ο Μπερνς, όμως, είπε ότι οι μέχρι τώρα πληροφορίες δεν περιελάμβαναν χειροπιαστές αποδείξεις ότι ο Πούτιν κινούνταν προς τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων άμεσα.
Πίσω στο 1945
Εάν ο Πούτιν διέτασσε πυρηνικό χτύπημα εντός της Ουκρανίας, θα ήταν η πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων στο πεδίο της μάχης από τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαπέλυσαν τις επιθέσεις με ατομική βόμβα στις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945.
Μικρότερης εμβέλειας όπλα χαμηλότερης απόδοσης που εκτοξεύονται από θάλασσα, αέρα ή ξηρά θα μπορούσαν θεωρητικά να χρησιμοποιηθούν εναντίον ουκρανικών στρατιωτικών στόχων, αν και η αποτελεσματικότητά τους σε ένα τέτοιο σενάριο είναι θέμα συζήτησης μεταξύ των στρατιωτικών εμπειρογνωμόνων.
Μια άλλη επιλογή, λένε, θα ήταν να πυροδοτήσει ο Πούτιν ένα τέτοιο όπλο σε μια απομακρυσμένη και ακατοίκητη περιοχή ή σε κάποια θαλάσσια περιοχή, όπως η Μαύρη Θάλασσα, ως μια ανατριχιαστική επίδειξη προθέσεων και δύναμης.
Η ραδιενέργεια από ένα μικρό ρωσικό τακτικό όπλο θα μπορούσε να περιοριστεί σε περίπου ένα χιλιόμετρο, αλλά ο ψυχολογικός και γεωπολιτικός αντίκτυπος θα ήταν αισθητός σε όλο τον κόσμο.
«Αν έπρεπε να στοιχηματίσω χρήματα, πιθανότατα θα έβαζα στοίχημα 3:2 ότι δεν θα έπαιρνε πυρηνικά ακόμα κι αν αισθάνεται απελπισμένος, αλλά αυτές δεν είναι καλές πιθανότητες», είπε ο Ρίτσαρντ Μπετς, καθηγητής σπουδών πολέμου και ειρήνης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.
Παρακολουθώντας τις κινήσεις του Πούτιν
Σε ένδειξη ότι η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας, τα δεδομένα παρακολούθησης πτήσεων το Σάββατο έδειξαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αναπτύξει τουλάχιστον δύο κατασκοπευτικά αεροσκάφη RS-135s Cobra Ball, που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της δραστηριότητας βαλλιστικών πυραύλων, κοντά στα ρωσικά σύνορα.
Ο Λόρενς Φρίντμαν, ομότιμος καθηγητής Πολεμικών Σπουδών στο King's College του Λονδίνου, είπε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Μόσχα προετοιμάζεται για ένα τέτοιο πυρηνικό χτύπημα αυτή τη στιγμή και ότι η Ουάσιγκτον θα το ήξερε «αρκετά γρήγορα», αν συνέβαινε κάτι τέτοιο.
Είπε ότι θα ήταν λάθος να εφησυχάζουμε στις πυρηνικές προειδοποιήσεις του Πούτιν, αλλά δεν πίστευε ότι θα είχε νόημα ο Πούτιν να χρησιμοποιήσει πυρηνικά για να υπερασπιστεί τα πρόσφατα προσαρτημένα εδάφη.
«Για να ξεκινήσει ένας πυρηνικός πόλεμος για να σπάσει αυτό το ταμπού που διαρκεί από τον Αύγουστο του 1945 για τόσο μικρά κέρδη, όταν οι Ουκρανοί είπαν ότι δεν θα σταματήσουν να πολεμούν ούτως ή άλλως, και ακόμη κι αν η μάχη σταματούσε, θα ήταν αδύνατο να επικρατήσει η ειρήνη σε αυτά τα εδάφη. Οπότε θα ήταν πολύ περίεργο να το κάνει», είπε με προβληματισμό ο Φρίντμαν.
Ο Μπετς του Πανεπιστημίου Κολούμπια είπε: «Μπορείτε να δείτε την πίεση που υφίσταται (ο Πούτιν) και τη λογική στο μυαλό του σχετικά με το πώς η χρήση ενός μικρού πυρηνικού όπλου μπορεί να λειτουργήσει για τους σκοπούς του για να αντιστρέψει την κατάσταση, να τρομάξει τη Δύση και να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται».
Ένας «υπαρξιακός αγώνας» για τη Ρωσία
Ο Πούτιν λέει ότι η Ρωσία παλεύει τώρα για την ύπαρξή της στην Ουκρανία μετά από χρόνια ταπείνωσης στα χέρια μιας αλαζονικής Δύσης που θέλει να καταστρέψει την πρώην υπερδύναμη.
«Στην επιθετική αντιρωσική πολιτική της, η Δύση έχει ξεπεράσει κάθε όριο», είπε ο Πούτιν στις 21 Σεπτεμβρίου.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει σκοτώσει δεκάδες χιλιάδες, τροφοδότησε τον παγκόσμιο πληθωρισμό και πυροδότησε τη χειρότερη αντιπαράθεση με τη Δύση από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου.
Επτά μήνες μετά, οι δυνάμεις του Πούτιν αντιμετωπίζουν μια σκληρή αντεπίθεση από τις ουκρανικές δυνάμεις που είναι οπλισμένες και εκπαιδευμένες από δυτικές χώρες. Όσο καλύτερα πάει για την Ουκρανία στο πεδίο της μάχης, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ο Πούτιν «πυρηνικός» προειδοποίησε ο Μπετς.
Το πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας επιτρέπει πυρηνικό χτύπημα ύστερα μόνο από «επιθετική ενέργεια κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας με συμβατικά όπλα όταν απειλείται η ίδια η ύπαρξη του κράτους».
Ο παράγοντας «Πούτιν»
Τα γεράκια του Κρεμλίνου λένε ότι η Δύση προσπαθεί να ανατρέψει τον Πούτιν, ο οποίος κατέχει την εξουσία στη Ρωσία από το 1999.
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε τον Μάρτιο ότι ο Πούτιν «δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία» σε σχόλια που είχαν σκοπό να προετοιμάσουν τις δημοκρατίες του κόσμου για μια εκτεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία και όχι να στηρίξουν την αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία.
Και τον Μάιο, ο Μπάιντεν είπε ότι προσπαθούσε να βρει τι να κάνει για το γεγονός ότι ο Πούτιν δεν φαίνεται να έχει διέξοδο από τον πόλεμο.
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε προηγουμένως απορρίψει τις ρωσικές προειδοποιήσεις, αλλά είπε στο CBS την Κυριακή ότι ο Πούτιν μπορεί τώρα να είναι σοβαρός.
«Κοιτάξτε, ίσως χθες, ήταν μπλόφα. Τώρα θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα», σχολίασε με νόημα ο Ουκρανός πρόεδρος.