Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει μια ευρωπαϊκή συλλογική αναβάθμιση της άμυνάς της, πιεζόμενη από τον χρόνο και την ρωσική επιθετικότητα.
Η ΕΕ προγραμματίζει μια φιλόδοξη στρατιωτική αναβάθμιση που θα περιλαμβάνει κοινά έργα στους τομείς χρήσης μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drone) και αεράμυνας, στο πλαίσιο ενός πενταετούς σχεδίου για την ενίσχυση της ασφάλειας της ηπείρου, καθώς ένας υβριδικός πόλεμος είναι σε εξέλιξη, πλευρά της ρωσικής επιθετικότητας, εκτιμούν στις Βρυξέλλες.
Υπενθυμίζεται ότι οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ και της ΕΕ συνεδριάζουν σήμερα στις Βρυξέλλες, με τις συνομιλίες τους να αναμένεται να επικεντρωθούν στην απειλή που αποτελεί η Ρωσία ενώ θα συζητήσουν για τις αμυντικές δαπάνες, τις αμυντικές ικανότητες της Ευρώπης και την υποστήριξη της Ουκρανίας.
Στόχος η συντονισμένη αναβάθμιση της συλλογικής άμυνας
Η Ευρώπη καλείται να υπερκεράσει διαφωνίες στο εσωτερικό της για να επιτύχει την απαραίτητη συναίνεση στην γρήγορη και αποτελεσματική αναβάθμιση της ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής.
Σύμφωνα με έγγραφο που έχει δει το Bloomberg, η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει ότι μέχρι το τέλος του 2027, το 40% των αμυντικών προμηθειών της ΕΕ θα πραγματοποιείται από κοινού, ποσοστό που υπερδιπλασιάζει το σημερινό επίπεδο.
Η πρωτοβουλία αναδεικνύει τη στρατηγική ανησυχία της Ευρώπης απέναντι σε αυταρχικές δυνάμεις και τις εν εξελίξει γεωπολιτικές αλλαγές στον πλανήτη. Το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημειώνει ότι «τα αυταρχικά κράτη παρεμβαίνουν όλο και περισσότερο στις κοινωνίες και τις οικονομίες μας», ενώ οι παραδοσιακοί σύμμαχοι μετατοπίζουν την προσοχή τους σε άλλες περιοχές του κόσμου».
Προσθέτει: «Η στρατιωτικοποιημένη Ρωσία θεωρείται μόνιμη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια στο προβλέψιμο μέλλον», γεγονός που επιτάσσει γρήγορη και συντονισμένη αντίδραση.
Οι δαπάνες εξακολουθούν να είναι σε μεγάλο βαθμό ασυντόνιστες μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Αυτό περιορίζει την ικανότητα της Ευρώπης να επανεξοπλίζεται γρήγορα, αναφέρει το έγγραφο.
Το χρονοδιάγραμμα
Η πρόταση, που εκπονήθηκε από την Επιτροπή, προτείνει έναν πιο συγκεντρωτικό στρατιωτικό σχεδιασμό και κοινές προμήθειες, αν και μεγάλα κράτη μέλη, όπως η Γερμανία, επιμένουν ότι οι τελικές αποφάσεις πρέπει να ανήκουν στα κράτη μέλη ξεχωριστά. Παράλληλα, η Κομισιόν υποστηρίζει ότι οι χώρες της ΕΕ πρέπει να συντονίσουν τις αμυντικές δαπάνες τους και να δημιουργήσουν γρήγορους συνασπισμούς για από κοινού ανάπτυξη νέων προγραμμάτων. Ο στόχος είναι η Ευρώπη να είναι πλήρως ετοιμοπόλεμη μέχρι το 2030, με όλα τα έργα, τις συμβάσεις και τη χρηματοδότηση να έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2028.
Το σχέδιο περιλαμβάνει τη δημιουργία εμβληματικών έργων, όπως η «Ευρωπαϊκή άμυνα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη» και το «Eastern Flank Watch» (σ.σ. Φρουρά της Ανατολικής Πτέρυγας), που στοχεύουν στη βελτίωση της εναέριας επιτήρησης, της αεράμυνας και της διαστημικής προστασίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα αντλήσουν εμπειρίες από τον πόλεμο στην Ουκρανία και θα δρομολογηθούν έως τα μέσα του 2026. Το επερχόμενο σύστημα μη επανδρωμένων αεροσκαφών θα καλύπτει ολόκληρη την Ευρώπη και θα είναι πλήρως λειτουργικό έως το 2027, ενώ το σύστημα αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας προγραμματίζεται να τεθεί σε λειτουργία το 2026.
Η ΕΕ, παραδοσιακά περιορισμένη στον αμυντικό τομέα, σχεδιάζει να ενισχύσει τη συλλογική στρατιωτική ισχύ της, μειώνοντας τον κατακερματισμό της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί η δημιουργία κοινών προμηθειών, οι οποίες σήμερα δεν ξεπερνούν το 20%, παρά τη δέσμευση των χωρών της ΕΕ από το 2007 να φτάσουν το 35%. Ο στόχος για το 40% των κοινών προμηθειών θα διευκολύνει την υλοποίηση των νέων έργων και θα επιταχύνει την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων.
Η χρηματοδότηση των στρατιωτικών πρωτοβουλιών υποστηρίζεται από ένα ήδη εγκεκριμένο ταμείο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός πρόσθετου ταμείου ύψους έως 1 δισεκατομμυρίου ευρώ με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έως το 2026 για τη στήριξη νέων αμυντικών έργων. Ο στόχος είναι η πλήρης υλοποίηση αυτών των προσπαθειών έως το τέλος του 2030.
Και στον νότο η η ευρωπαϊκή «ασπίδα»
Οι πρώτες αντιδράσεις από τα κράτη μέλη είναι ανάμεικτες. Οι χώρες του Νότου ζήτησαν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη να μην επικεντρώνονται μόνο στο ανατολικό τμήμα της ηπείρου, προτείνοντας μια ευρύτερη εφαρμογή για όλη την Ευρώπη και την διασφάλιση από ευρύτερες απειλές, όπως η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού στα νότια και νοτιοανατολικά σύνορα της ΕΕ.
Το νέο σχέδιο ανταποκρίνεται σε αυτές τις ανησυχίες, επεκτείνοντας την κάλυψη σε ολόκληρη την ήπειρο και θέτοντας αυστηρά χρονοδιαγράμματα για την ανάπτυξη των συστημάτων αεράμυνας και drones.
Η προτεινόμενη κεντρική διαχείριση των προγραμμάτων αναμένεται να βελτιώσει τη δυνατότητα της Ευρώπης να ανταποκρίνεται σε απρόβλεπτες απειλές και να περιορίσει την εξάρτηση από τρίτους, όπως το ΝΑΤΟ ή μεμονωμένα κράτη.
Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, Τόμας Ρενιέ, δήλωσε ότι η πρόταση θέτει «σαφείς στόχους και ορόσημα για την κάλυψη των κενών στις στρατιωτικές ικανότητες και την επιτάχυνση των αμυντικών επενδύσεων σε όλα τα κράτη μέλη». Το σχέδιο αναμένεται να παρουσιαστεί επισήμως την Πέμπτη, πριν συζητηθεί στην επόμενη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, την ερχόμενη εβδομάδα.