Από την ημέρα που η Λιζ Τρας ανακοίνωσε την υποψηφιότητά της για την ηγεσία των Τόρις και, κατ' επέκταση, την πρωθυπουργία της Βρετανίας, εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ ξεκίνησαν να «ξεψαχνίζουν» κάθε τι που την αφορά.
Από τις πολιτικές επιλογές και προτεραιότητες, μέχρι τις ενδυματολογικές επιλογές, την προσωπική της ζωή και τυχόν... ατασθαλίες, τα μέσα ενημέρωσης έχουν ανασκαλέψει σχεδόν τα πάντα σχετικά με το παρελθόν της.
Μεγάλο μερίδιο του ενδιαφέροντος, ωστόσο, κέρδισε η «ομοιότητα» της Τρας με τη Σιδηρά Κυρία της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ.
Όταν, στις πρώτες συνεδριάσεις της ηγεσίας των Συντηρητικών, η Λιζ Τρας ρωτήθηκε ποιον από τους προηγούμενους πρωθυπουργούς του κόμματος θαύμαζε περισσότερο, η απάντησή της ήταν άμεση και σαφής: τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Για τους περισσότερους, τότε, αυτή η απάντηση ήταν ό,τι πιο αναμενόμενο θα μπορούσε να πει.
Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πολιτικής της σταδιοδρομίας, η πρώην Φιλελεύθερη Δημοκρατική -που σήμερα διορίστηκε και επίσημα νέα πρωθυπουργός της Βρετανίας- φάνηκε να κάνει τα πάντα για να προκαλέσει συγκρίσεις με τη Σιδηρά Κυρία.
Οι συνεχείς αναφορές της για την «καταστροφή του ορθόδοξου κατεστημένου», την καταπολέμηση των συνδικάτων και την αντίσταση στη Ρωσία φαίνεται να επιδιώκουν απροκάλυπτα να φέρουν στο μυαλό την πολιτική της ηρωίδα, σημειώνει ο Independent. Εξίσου συχνά, οι ενδυματολογικές της επιλογές προσομοίαζαν με εκείνες της Θάτσερ, με πολλά περιπαικτικά σχόλια να κάνουν λόγο για «μίμο» της πιο διάσημης Βρετανίδας πολιτικού του 20ού αιώνα.
Ακόμη και η άρνησή της να παραδεχθεί την ομοιότητα με τη Θάτσερ καταλήγει να... αναδεικνύει, τελικά, αυτή την ομοιότητα.
«Είμαι ένας ξεχωριστός άνθρωπος. Έχω πολύ διαφορετικό υπόβαθρο. Μεγάλωσα στο Γιορκσάιρ. Πήγα σε γενικό σχολείο. Έχω δουλέψει όλη μου τη ζωή για να κάνω τα πράγματα», είπε χαρακτηριστικά τον Ιούλιο. Πόσο μοιάζουν πραγματικά; Ο Independent αναλύει...
Οι ομοιότητες μεταξύ Τρας και Θάτσερ: Πολιτικές αντιλήψεις και εμφάνιση
Αν και η Τρας έχει κερδίσει τη φήμη ως «χαμαιλέων στις ιδεολογικές αλλαγές», η κοσμοθεωρία της -τουλάχιστον αυτή τη στιγμή- φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με αυτήν της Θάτσερ. Όπως και εκείνη, δηλώνει ένθερμη υπέρμαχος του ατομικισμού, ενστικτωδώς καχύποπτη απέναντι στο κράτος πρόνοιας και απομακρυσμένη από οποιαδήποτε συνδικαλιστική επιρροή. Είναι πλέον σχεδόν κλισέ να επισημάνουμε ότι, το 2012, συνέγραψε ένα βιβλίο που περιέγραφε τους Βρετανούς εργάτες ως «αδρανείς».
Θέλει μεγαλύτερη απορρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, λιγότερη γραφειοκρατία στην κυβέρνηση και ένα απλοποιημένο φορολογικό σύστημα. «Κάναμε σπουδαία πράγματα τη δεκαετία του 1980», είπε στους «Financial Times» για παρόμοιες αλλαγές που έκανε η Θάτσερ.
Επιπλέον, οι απόψεις της για την Ευρώπη φαίνεται επίσης να απηχούν εκείνες της πρώην πρωθυπουργού - η οποία εξέλισσε όλο και περισσότερο τον ευρωσκεπτικισμό καθώς περνούσε ο καιρός στην πρωθυπουργία.
Σε έναν απόηχο αυτής της αλλαγής, η Τρας μετατράπηκε από αντίπαλος του Brexit στην κορυφαία υπέρμαχό του, ζητώντας τώρα να αφαιρεθεί από τα καταστατικά της Βρετανίας όλη η νομοθεσία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης αυτής που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Παρόμοιες είναι, επίσης, οι αντιλήψεις των δύο γυναικών στους τομείς της μετανάστευσης (η Θάτσερ ζήτησε να σταματήσει το 1979), της εκπαίδευσης (η Τρας είπε ότι θέλει νέα σχολεία) και της συνεχούς ισχυροποίησης του Ηνωμένου Βασιλείου.
«Νομίζω ότι όποιος δίνει προσοχή στην πολιτική μπορεί να δει ότι η Τρας φιλοδοξεί να θεωρηθεί μια θατσερική φιγούρα. Είναι πολύ ξεκάθαρο ότι πιστεύει πως αυτή ήταν η καλύτερη στρατηγική για τη νίκη στον αγώνα για την ηγεσία των Τόρις» λέει ο Μάθιου Τζόνσον, καθηγητής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Northumbria.
Λιγότερες αλλά πιο ουσιαστικές οι διαφορές που χωρίζουν τις δύο γυναίκες, υποστηρίζουν οι αναλυτές
Μπορεί να είναι άκομψο -και ενδεχομένως και πρόωρο-, αλλά, για πολλούς πολιτικούς παρατηρητές, φαίνεται να υπάρχει μια βασική διαφορά μεταξύ Θάτσερ και Τρας: η ικανότητα.
«Η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε ένα σαφές και συνεκτικό πολιτικό όραμα και είχε την πνευματική και πολιτική ικανότητα να το μεταφράσει σε σαφείς πολιτικές που διαμόρφωσαν τη χώρα για τα επόμενα 30, 40 χρόνια» λέει ο καθηγητής Τζόνσον, και προσθέτει:
«Η Λιζ Τρας μπορεί να προέρχεται από παρόμοια ιδεολογική θέση, αλλά θα έλεγα ότι δεν έχει ούτε την πνευματική ικανότητα να βρει ένα τέτοιο όραμα ούτε το πολιτικό ταλέντο για να το μετατρέψει σε πραγματικότητα. Θα υποστήριζα επίσης ότι δεν έχει σε καμία περίπτωση την ίδια πολιτική υποστήριξη».
Ακόμη και η ίδια η μίμηση της Θάτσερ από την Τρας θα μπορούσε να περιγραφεί ως «αντι-θατσερική»: η πρώην πρωθυπουργός δεν έμοιαζε και δεν απέδιδε τιμές σε κανέναν από το παρελθόν του κόμματός της.
«Είτε συμφωνούσε κάποιος με αυτό που έκανε η Θάτσερ είτε όχι, είχε ένα πολύ συγκεκριμένο σύνολο θεμάτων να αντιμετωπίσει. Η Τρας έχει πολύ διαφορετικά προβλήματα σε ένα πολύ διαφορετικό πλαίσιο -επειδή είμαστε 40 χρόνια μετά-, ωστόσο μιλάει για το ίδιο είδος λύσεων, για την ανατροπή του κράτους ή για την απορρύθμιση. Αυτό δεν είναι ριζοσπαστικό», τονίζει ο καθηγητής Τζόνσον.
Όσοι ασκούν κριτική στη νέα Βρετανίδα πρωθυπουργό λένε ότι και οικονομικά απέχει πολύ από τη γυναίκα που ο Ρόναλντ Ρίγκαν κάποτε περιέγραφε ως «τον καλύτερο άνθρωπο στην Αγγλία».
Ενώ οι υποστηρικτές της Τρας λένε πως οι υποσχέσεις της για χαμηλότερη φορολογία θα εγκρίνονταν από τη Σιδηρά Κυρία, η Ιστορία ίσως έχει διαφορετική άποψη.
Όπως τόνισε ο Πολ Τζόνσον, διευθυντής του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών, μόλις την περασμένη εβδομάδα, τα σχέδιά της να αυξήσει το εθνικό χρέος προκειμένου να μειώσει τους φόρους «δεν θα μπορούσαν να είναι πιο μακριά από τη Θάτσερ, που πήρε την πολύ αντιδημοφιλή απόφαση να αυξήσει τους φόρους το 1981 για τη διαχείριση του ελλείμματος και του πληθωρισμού».
Παρόμοια ανησυχία εξέφρασε και ο Συντηρητικός βουλευτής Ρόμπερτ Τζένρικ. «Είναι αντίθεση προς τον θατσερισμό το να απευθύνεις φορολογικές υποσχέσεις απλώς για να κερδίσεις την ηγεσία στις εκλογές, έναν διαγωνισμό ηγεσίας».
Ακόμη και στην εξωτερική πολιτική, όπου εκ πρώτης όψεως και οι δύο γυναίκες φαίνονται εξίσου σίγουρες και αγέρωχες, υπάρχει κάποια διαφορά μεταξύ τους.
Η Θάτσερ βοήθησε σημαντικά να τερματιστεί ο Ψυχρός Πόλεμος, χαρακτηρίζοντας τον προσφάτως αποθανόντα ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ως «έναν άνθρωπο με τον οποίο θα μπορούσε κανείς να κάνει δουλειές». Αντίθετα, η Τρας μερικές φορές φαίνεται να κάνει τα πάντα για να κλιμακώσει την τρέχουσα σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας.
Ερωτηθείσα τον Φεβρουάριο εάν οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου θα έπρεπε να προσφερθούν εθελοντικά να πολεμήσουν, είπε ότι θα είχαν την «απόλυτη» υποστήριξή της - κάτι που οι αρχηγοί του στρατού τής είπαν να ανακαλέσει, εν μέσω ανησυχιών ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο άμεση αντιπαράθεση μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ρωσίας.
Ίσως ο χρόνος να είναι εκείνος που θα δείξει πόσο μοιάζουν, τελικά, η Τρας με τη Θάτσερ. Προς το παρόν, παρά τη ρητορική και την εμφάνιση, τα αποδεικτικά στοιχεία παραμένουν περιορισμένα...