O Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κέρδισε στα πρώτα χρόνια της πολιτικής του σταδιοδρομίας το προσωνύμιο «Τούρκος Γκάντι» λόγω του ήπιου ταμπεραμέντου του και της λεπτής σιλουέτας του που θυμίζει τον Ινδό πολιτικό, στοχαστή και επαναστάτη ακτιβιστή και έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Συν τω χρόνω ο 74χρονος σήμερα Τούρκος σοσιαλδημοκράτης υιοθέτησε ένα πιο τολμηρό στιλ και τώρα ο Κιλιτσντάρογλου, ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης εδώ και πάνω από δέκα χρόνια, αναλαμβάνει την τεράστια πρόκληση ως υποψήφιος πρόεδρος της εξακομματικής συμμαχίας της αντιπολίτευσης να εκθρονίσει τον Ερντογάν μετά από δύο δεκαετίες παραμονής του στην εξουσία στις εκλογές της 14ης Μαϊου και να αλλάξει την Τουρκία.
Η υποψηφιότητα του Κιλιτσντάρογλου πέρασε από 40 κύματα και συνοδεύτηκε από σκληρές δοκιμασίες και πολύωρες διαπραγματεύσεις στο «τραπέζι των έξι» τον συνασπισμό που συστεγάζει αντιπολιτευόμενες πολιτικές δυνάμεις, από κοσμικά και φιλελεύθερα έως εθνικιστικά κόμματα, και που θα μπορούσε να λάβει και την εξωτερική υποστήριξη των Κούρδων του HDP.
Η ηγέτιδα της εθνικιστικής δεξιάς του Iyi Parti («Καλού Κόμματος»), Μεράλ Ακσενέρ, θα προτιμούσε ως κοινό υποψήφιο της αντιπολίτευσης έναν εκ των δημάρχων της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας, τον Εκρέμ Ιμάμογλου ή τον Μανσούρ Γιαβάς, αμφοτέρων προερχόμενων από το CHP , που άλωσαν τους δύο μεγαλύτερους δήμους της Τουρκίας στις τοπικές εκλογές του 2019 και οι δημοσκοπήσεις τους έφερναν σε πλεονεκτικότερη θέση απέναντι στον Ερντογάν. Αλλά οι κεμαλιστές προτίμησαν τον ηλικιωμένο Κιλιτσντάρογλου, ποντάροντας στην ικανότητά του να χτίζει συμμαχίες και να προσελκύει μέρος της συντηρητικής ψήφου. Και μετά τον συμβιβασμό που επήλθε μετά από πολύωρες διαπραγματεύσεις και σημαδεύτηκε από την επιστροφή της Ακσενέρ στο τραπέζι, οι Ιμάμογλου και Γιαβάς θα είναι υποψήφιοι αντιπρόεδροι.
Ποιος είναι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου
Γεννημένος το 1948 ως ένα από τα επτά παιδιά μιας οικογένειας από τη θρησκευτική μειονότητα των Αλεβιτών στο Ναζιμιγιέ, ένα μικρό χωριό στην ανατολική Τουρκία, όχι μακριά από το επίκεντρο του σεισμού της 6ης Φεβρουαρίου, που ισοπέδωσε πόλεις προκαλώντας τον θάνατο άνω των 46.000 ανθρώπων, ο Κιλιτσντάρογλου πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, όταν περπατούσε στο σχολείο με γυμνά πόδια το καλοκαίρι, φορώντας ρούχα γεμάτα τρύπες. Αλλά παρά την ανέχεια της οικογένειάς του, ήταν ο καλύτερος μαθητής στην τάξη και το σχολείο του. Αποφοίτησε από την Ακαδημία Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών της Άγκυρας, εισήλθε στο δημόσιο ως εφοριακός το 1971 και διετέλεσε διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.
Ήταν μέλος αριστερών πολιτικών οργανώσεων μέχρι την αρχή της σταδιοδρομίας του στη δημόσια διοίκηση, η οποία περιελάμβανε μια θητεία ως γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (SSK). Το 2010 ο Κιλιτσντάρογλου κατέκτησε τη βάση του παλαιότερου τουρκικού κόμματος εξαπολύοντας μάχη κατά της διαφθοράς: «Κλέβουν και χτίζουν βίλες με πισίνες ενώ ισχυρίζονται ότι βοηθούν τους φτωχούς», φώναξε στο συνέδριο που τον έστεψε επικεφαλής του CHP.
Το 2017 ο Κιλιτσντάρογλου συγκίνησε πολλούς Τούρκους με την Πορεία για τη Δικαιοσύνη ενάντια στις αθρόες συλλήψεις μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016: μια πορεία 450 χλμ. πεζή από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη, που ξεκίνησε με μια ομάδα υποστηρικτών στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες άνθρωποι.
Υπό την ηγεσία του Κιλιτσντάρογλου το CHP ενίσχυσε τη συναίνεση, αλλά ουδέποτε κατάφερε να νικήσει το κυβερνών κόμμα AKP του Ερντογάν μέχρι τις τοπικές εκλογές του 2019, ούτε να εμποδίσει τις μεταρρυθμίσεις που ενίσχυσαν τις εξουσίες του Τούρκου προέδρου.
Η αυταρχικότητα του Ερντογάν ώθησε, πάντως, τον Κιλιτσντάρογλου σε μια πιο μαχητική στάση και στον απόηχο του διπλού φονικού πλήγματος του Εγκέλαδου της 6ης Φεβρουαρίου και της κατάρρευσης νεόδμητων κτιρίων, κάλεσε τον Τούρκο πρόεδρο να αποκαλύψει που πήγαν τα δισεκατομμύρια που συγκεντρώθηκαν με τον αντισεισμικό φόρο, κατηγορώντας «το μονοπρόσωπο καθεστώς του» ότι ευθύνεται για την «καταστροφή του αιώνα».
Θα καταφέρει ο Κιλιτσντάρογλου να «γκρεμίσει» τον Ερντογάν;
Η πρώτη δέσμευση της «Συμμαχίας του Έθνους», του εξακομματικού συνασπισμού της αντιπολίτευσης, στο πολιτικό πρόγραμμά της είναι ότι θα επαναφέρει την κοινοβουλευτική δημοκρατία στην Τουρκία.
Η οικονομική κρίση έχει αποδυναμώσει τη δημοτικότητα του ΑΚΡ, αλλά ο Ερντογάν εξακολουθεί να ασκεί μεγάλη επιρροή στο εκλογικό σώμα και η ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού αναφορικά με βοήθεια προς τους σεισμόπληκτους δεν φαίνεται να του έχει στοιχίσει όσο θα ήλπιζαν οι αντίπαλοί, του, ενώ σωσίβιο του πέταξε χθες Δευτέρα και ο διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Την ώρα που ο Ερντογάν αναζητά κεφάλαια για την αναπλήρωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων που χρησιμοποιούνται για τη σταθεροποίηση της λίρας και χθες το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Ριάντ ανακοίνωσε ότι θα καταθέσει 5 δισεκατομμύρια δολαρίων στην τουρκική κεντρική τράπεζα.
Ο Κιλιτσντάρογλου έχει ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή του να ανατρέψει την ανορθόδοξη οικονομική πολιτική του Ερντογάν ειδικά όσον αφορά στη μείωση των επιτοκίων που πυροδότησε τη νομισματική κρίση και εκτίναξε τον πληθωρισμό στα ύψη και κάλεσε ως σύμβουλο τον Αμερικανό θεωρητικό οικονομολόγο της Τρίτης πράσινης βιομηχανικής επανάστασης, Τζέρεμι Ρίφκιν.
Αλλά ο Κιλιτσντάρογλου θα πρέπει επίσης να ξεκαθαρίσει τους στόχους της μέχρις τώρα ασαφούς εξωτερικής πολιτικής του. Ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης κάνει λόγο για «ολοκλήρωση της ενταξιακής διαδικασίας στην ΕΕ», αλλά και για αναθεώρηση των συμφωνιών για το μεταναστευτικό, κι ενώ μιλά για οικοδόμηση νέων σχέσεων με τις ΗΠΑ, επαναλαμβάνει την ανάγκη για σταθερή συνεννόηση με τη Ρωσία. Στο παρελθόν ο Κιλιτσντάρογλου έχει επικρίνει τη στάση του Ερντογάν έναντι των μοναρχιών του Κόλπου και του Ισραήλ και έχει μιλήσει για συμφωνία με το Ιράν, τον Λίβανο και τη Συρία. Στο βάθος βρίσκεται το ζήτημα του επαναπατρισμού των Σύριων προσφύγων, για το οποίο η Εθνική Συμμαχία έχει ακόμη πιο σκληρές θέσεις από το ΑΚΡ.
Ο ρόλος του κουρδικού HDP
Για να υλοποιήσει, ωστόσο, όλα της τα σχέδια η συμμαχία της αντιπολίτευσης, θα πρέπει πρώτα ο υποψήφιός της να νικήσει τον Ερντογάν στις εκλογές. Και το έργο του Κιλιτσντάρογλου είναι λίαν δύσκολο, εκτιμούν αναλυτές,καθώς εκφράζονται ανησυχίες ότι οι εκλογές δεν θα είναι δίκαιες.
Μια πρώτη αποστολή του θα είναι να πείσει το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα στην τουρκική Εθνοσυνέλευση, το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα - o ηγέτης του οποίου, Σελαχατίν Ντεμιρτάς παραμένει στη φυλακή, να υποστηρίξει την αμφισβήτηση του Ερντογάν. Οι πρώτες ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές. Η συν-επικεφαλής του HDP, Μιτάτ Σαντζάρ, δήλωσε χθες Δευτέρα, σύμφωνα με το Reuters, ότι το κόμμα της θα στηρίξει τον Κιλιτσντάρογλου μετά από «ξεκάθαρες και ανοικτές» συνομιλίες.
«Η σαφής προσδοκία μας είναι μια μετάβαση σε μια ισχυρή δημοκρατία. Αν μπορέσουμε να συμφωνήσουμε σε θεμελιώδεις αρχές, ίσως τον υποστηρίξουμε στις προεδρικές εκλογές», είπε.