Δεκάδες νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες είναι ο τραγικός απολογισμός μέχρι στιγμής της εξέγερσης που είναι σε εξέλιξη στο Καζακστάν.
Σε διάφορες πόλεις, όπως στο Αλμάτι, πραγματοποιούνται μάχες και λεηλασίες, ενώ την ίδια ώρα αναπτύσσονται σε διάφορα σημεία ξένοι στρατιώτες, από μια συμμαχία στην οποία συμμετέχει το Καζακστάν και πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και στην οποία ηγείται η Ρωσία.
Οι νεκροί αστυνομικοί είναι 18, ενώ υπάρχουν αναφορές ότι δύο από αυτούς αποκεφαλίστηκαν από το πλήθος.
Για την πλευρά των διαδηλωτών δεν υπάρχει επίσημη ενημέρωση, παρά μόνον εκτιμήσεις. Σύμφωνα με αυτές, οι νεκροί είναι πολλές δεκάδες και οι τραυματίες ξεπερνούν τους 1.000, με τους 400 να νοσηλεύονται στο νοσοκομείο και τους 62 να δίνουν μάχη να κρατηθούν στη ζωή στην εντατική.
Οπως μεταδίδουν αρκετά ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων, οι δυνάμεις ασφαλείας του Καζακστάν εκδίωξαν σήμερα τους διαδηλωτές από την κεντρική πλατεία του Αλμάτι, της οικονομικής πρωτεύουσας της χώρας που πλήττεται από ταραχές.
Πλέον κανένας διαδηλωτής δεν βρισκόταν αργά το απόγευμα της Πέμπτης στην Πλατεία Δημοκρατίας, έναν από τους κύριους τόπους διαμαρτυρίας, μετέδωσαν τα πρακτορεία Tass και Ria Novosti, αναφέροντας επίσης ότι οι αρχές είχαν ανακτήσει τον έλεγχο του δημαρχείου και της προεδρικής κατοικίας στο Αλμάτι, που πυρπολήθηκαν την προηγουμένη από ταραξίες.
Η βία μαίνεται και την Πέμπτη, με αναφορές για πυροβολισμούς και εκρήξεις σε διάφορα κεντρικά σημεία στο Αλμάτι και σε άλλες πόλεις, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι αστυνομικοί άνοιξαν πυρ κατά του πλήθους. Στην πόλη επικρατεί χάος και λεηλασίες, ενώ διαδηλωτές εισέβαλαν και σε ένα κατάστημα πώλησης όπλων.
Έκκληση για ειρηνική επίλυση της κρίσης απευθύνουν Βρετανία και Γαλλία
Η Βρετανία απηύθυνε έκκληση για την εξεύρεση ειρηνικής λύσης στην εξέγερση στο Καζακστάν, επισημαίνοντας πως παρακολουθεί τις εξελίξεις από κοντά.
«Ανησυχούμε για τις βίαιες συγκρούσεις και παρακολουθούμε τις εξελίξεις από κοντά. Προτρέπουμε να μην υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση και θέλουμε να δούμε μια ειρηνική επίλυση», τόνισε.
Από την πλευρά της, η Γαλλία κάλεσε σήμερα όλες τις πλευρές που εμπλέκονται στην κρίση στο Καζακστάν, μεταξύ αυτών τη Ρωσία και τις συμμάχους της του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, που κλήθηκαν για να σώσουν αυτή την πρώην σοβιετική δημοκρατία, να επιδείξουν «αυτοσυγκράτηση» μετά τον θάνατο δεκάδων διαδηλωτών, που σκοτώθηκαν από την αστυνομία.
«Τα γεγονότα της νύχτας είναι εξαιρετικά ανησυχητικά (…). Καταδικάζουμε προφανώς τις βιαιοπραγίες που έλαβαν χώρα», δήλωσε ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας Ζαν Ιβ Λεντριάν, ενώπιον Ευρωπαίων δημοσιογράφων στο Παρίσι.
«Καλούμε όλα τα μέρη, είτε βρίσκονται στο Καζακστάν είτε στο πλαίσιο του ΟΣΣΑ, να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να ξεκινήσουν διάλογο» τόνισε ο Ζαν Ιβ Λεντριάν, προσθέτοντας πως θα συζητήσει το θέμα αργότερα σήμερα με τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ, που βρίσκεται στο Παρίσι με την ευκαιρία της έναρξης της γαλλικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.
Η χώρα βυθίζεται στο χάος
Οι βίαιες διαδηλώσεις στο Καζακστάν τις τελευταίες ημέρες οδήγησαν στην παραίτηση της κυβέρνησης και στην κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ενώ δεκάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πρόκληση στην εξουσία του αυταρχικού προέδρου, Κασίμ-Γιομάρτ Τοκάγιεφ.
Η αρχική οργή των πολιτών για την αύξηση των τιμών των καυσίμων επεκτάθηκε σε ευρύτερη δυσαρέσκεια κατά της κυβέρνησης, για τη διαφθορά, το βιοτικό επίπεδο, τη φτώχεια και την ανεργία στο πλούσιο σε πετρέλαιο πρώην σοβιετικό κράτος.
Στις 5 Ιανουαρίου, οι διαδηλωτές φέρεται να εισέβαλαν στο αεροδρόμιο της μεγαλύτερης πόλης της χώρας, του Αλμάτι, εισήλθαν με τη βία σε κυβερνητικά κτίρια και έβαλαν φωτιά στο δημαρχείο, ανέφεραν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Υπήρξαν επίσης αναφορές για φονικές συγκρούσεις με την αστυνομία και τον στρατό, για διακοπή της πρόσβασης στο διαδίκτυο σε εθνικό επίπεδο και για ζημιές σε κτίρια σε τρεις μεγάλες πόλεις.
Εικόνες που μεταδόθηκαν από μέσα ενημέρωσης και μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν καταστήματα που έχουν λεηλατηθεί και κάποια διοικητικά κτίρια να έχουν τυλιχθεί στις φλόγες στο Αλμάτι, ενώ ακούγονται πυρά αυτόματων όπλων.
Δεκάδες διαδηλωτές σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της νύχτας που πέρασε κατά την προσπάθειά τους να εισβάλουν σε διοικητικά κτίρια στο Αλμάτι, τη μεγαλύτερη πόλη και οικονομική πρωτεύουσα του Καζακστάν, είχε ανακοινώσει νωρίτερα η αστυνομία.
«Τη νύχτα που πέρασε, οι δυνάμεις των εξτρεμιστών (σ.σ.: έτσι αποκαλεί τους αντικυβερνητικούς διαδηλωτές η αστυνομία) αποπειράθηκαν να εισβάλουν στα διοικητικά κτίρια, το αρχηγείο της αστυνομίας στην πόλη Αλμάτι, όπως και στις τοπικές υπηρεσίες και τα αστυνομικά τμήματα», δήλωσε ο εκπρόσωπος της αστυνομίας Σαλτανάτ Αζίρμπεκ, τις δηλώσεις του οποίου επικαλέστηκαν τα πρακτορεία ειδήσεων Interfax-Kazakhstan, TASS και Ria Novosti.
Οι συγκρούσεις αστυνομίας και διαδηλωτών συνεχίζονται στο Αλμάτι, την πόλη στην οποία οι ταραχές ήταν οι πιο βίαιες.
Τι οδήγησε στις βίαιες διαμαρτυρίες στο Καζακστάν
Οι διαδηλώσεις αναζωπυρώθηκαν στην παραγωγό πετρελαίου δυτική περιοχή Μανγκιστάου, όταν η κυβέρνηση πήρε τον έλεγχο των τιμών στο υγραέριο στις αρχές του έτους, ανέφερε το Reuters.
Σημειώνεται ότι πολλοί Καζάκοι έχουν μετατρέψει τα αυτοκίνητά τους για να λειτουργούν με υγραέριο, λόγω του χαμηλού κόστους.
Το πλούσιο σε πετρέλαιο Καζακστάν, η ένατη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο σε έκταση, έχει προσελκύσει δισεκατομμύρια από ξένες επενδύσεις και έχει διατηρήσει μια ισχυρή οικονομία από την ανεξαρτησία και έπειτα, τα τελευταία 30 χρόνια. Ομως, οι επιδοτήσεις υγραερίου είχαν δημιουργήσει μια ιδιαίτερη κατάσταση, όπου το Καζακστάν αντιμετώπιζε τακτικά ελλείψεις πετρελαίου, ανέφερε το Reuters.
Η άρση των ανώτατων ορίων τιμών ήταν ένα μέσο της κυβέρνησης για να μειώσει αυτές τις ελλείψεις και να διασφαλίσει ότι οι προμήθειες πήγαιναν στην εγχώρια αγορά. Ωστόσο, το σχέδιο γύρισε μπούμερανγκ. Οι τιμές του υγραερίου υπερδιπλασιάστηκαν μετά την άρση των ανώτατων ορίων και οι διαμαρτυρίες στη συνέχεια εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη τη χώρα.
Υπάρχουν επίσης μακροχρόνια ζητήματα που πυροδοτούν τις διαδηλώσεις, όπως η οργή για τη διαφθορά στην κυβέρνηση, η εισοδηματική ανισότητα και οι οικονομικές δυσκολίες, προβλήματα τα οποία επιδεινώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Την ίδια ώρα, οι φυσικοί πόροι της χώρας έχουν καταστήσει μια μικρή ελίτ εξαιρετικά πλούσια, ενώ πολλοί απλοί κάτοικοι του Καζακστάν αισθάνονται ότι έχουν μείνει πίσω.
Η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε ότι οι διαμαρτυρίες είναι «άμεση συνέπεια της εκτεταμένης καταστολής των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις Αρχές».
«Για χρόνια, η κυβέρνηση καταδιώκει ανελέητα την ειρηνική έκφραση διαφωνίας, αφήνοντας τον λαό του Καζακστάν σε κατάσταση ταραχής και απελπισίας», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Μαρί Στράδερς, διευθύντρια της Αμνηστίας για την Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
Η αντίδραση της κυβέρνησης
Οι Αρχές κήρυξαν κατάσταση έκτακτης ανάγκης με απαγόρευση κυκλοφορίας και άλλους περιορισμούς έως τις 19 Ιανουαρίου, όπως μετέδωσαν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Επίσης, υπήρξαν αναφορές για διακοπή του διαδικτύου σε εθνικό επίπεδο και ο πρόεδρος Τοκάγιεφ δήλωσε ότι έχει αναπτυχθεί ο στρατός.
Σε μια προσπάθεια να περιορίσει την αναταραχή, ο Τοκάγιεφ διέταξε τη μείωση της τιμής του υγραερίου κίνησης στα 50 tenge (0,11 δολάρια) ανά λίτρο.
Είπε ότι τέθηκαν επίσης σε εφαρμογή ορισμένα μέτρα με στόχο τη σταθεροποίηση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνητικής ρύθμισης των τιμών των καυσίμων για περίοδο 180 ημερών, της αναστολής της αύξησης των τιμολογίων κοινής ωφέλειας για την ίδια περίοδο και της εξέτασης της επιδότησης ενοικίου για «ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού».
Ο πρωθυπουργός Askar Mamin και η κυβέρνηση του Καζακστάν παραιτήθηκαν και ο Tokayev ανέλαβε τον έλεγχο του Συμβουλίου Ασφαλείας της χώρας, αντικαθιστώντας τον πρώην πρόεδρο, Nursultan Nazarbayev.
Οι αλλαγές αυτές, ωστόσο, δεν κατάφεραν να σταματήσουν τις διαδηλώσεις.
Ο Τοκάγιεφ διαμήνυσε ότι θα ενεργήσει «όσο πιο σκληρά γίνεται» για να σταματήσει τις ταραχές. Αποκάλεσε αυτούς που φέρονται να εισέβαλαν στο αεροδρόμιο «τρομοκράτες» και κατηγόρησε τους διαδηλωτές ότι υπονομεύουν το «κρατικό σύστημα», υποστηρίζοντας ότι «πολλοί από αυτούς έχουν λάβει στρατιωτική εκπαίδευση στο εξωτερικό».
Μια στρατιωτική συμμαχία πρώην σοβιετικών κρατών υπό ρωσική ηγεσία ανταποκρίθηκε στην έκκλησή του για βοήθεια για την καταστολή των διαδηλώσεων. Ο Οργανισμός του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) -που περιλαμβάνει τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, την Αρμενία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν- στέλνει «ειρηνευτικές δυνάμεις» στο Καζακστάν «για να σταθεροποιήσουν και να ομαλοποιήσουν την κατάσταση», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν.
Ρώσοι αλεξιπτωτιστές αναπτύχθηκαν στο Καζακστάν στο πλαίσιο της ειρηνευτικής αυτής δύναμης, που περιλαμβάνει στρατιώτες από άλλες τέσσερις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, αναφέρει επίσης η γραμματεία του CSTO σε ανακοίνωσή της που δόθηκε στη δημοσιότητα.