Τα κύματα καύσωνα εμφανίζονται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια, θέτοντας ακόμα και σε θανάσιμο κίνδυνο πολλούς ανθρώπους.
Πόσο ανησυχητική είναι η κατάσταση και πώς μπορούμε να προστατευτούμε όσο αλλάζει το κλίμα, επιχειρεί να απαντήσει συνοπτικά σε δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα Guardian.
Πόσοι άνθρωποι πεθαίνουν από τη ζέστη;
Σύμφωνα με το βρετανικό μέσο, οι ακραία υψηλές θερμοκρασίες στερούν τη ζωή περίπου σε μισό εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο. Ο μέσος ετήσιος αριθμός θανάτων είναι μεγαλύτερος από εκείνον που προκαλούν οι πόλεμοι ή η τρομοκρατία, αλλά μικρότερος από αυτόν των τροχαίων ατυχημάτων ή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, η ζέστη σπάνια καταγράφεται ως αιτία θανάτου, διότι συνήθως δρα έμμεσα. Οι περισσότεροι θάνατοι σχετίζονται με ασθένειες, όπως καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες και νεφρικές παθήσεις, που επιδεινώνονται από τις υψηλές θερμοκρασίες.
Οι θάνατοι από τη ζέστη προβλέπεται να αυξηθούν ταχύτερα από εκείνους που θα μειωθούν λόγω ηπιότερων χειμώνων. Σε μελέτη για 854 ευρωπαϊκές πόλεις, καταγράφηκε καθαρή αύξηση των «θερμοκρασιακά» σχετιζόμενων θανάτων, ανεξαρτήτως του σεναρίου εκπομπών.
Τα κύματα καύσωνα και η υγεία μας
Η υψηλή θερμοκρασία καταπονεί, όπως είναι λογικό, το ανθρώπινο σώμα. Όταν οι μέρες είναι υπερβολικά ζεστές και οι νύχτες δεν είναι αρκετά δροσερές για να ανακάμψει το σώμα, η καρδιά και τα νεφρά εργάζονται εντατικά για να διατηρηθεί η θερμοκρασία σε φυσιολογικά επίπεδα.
Υπάρχουν και έμμεσες συνέπειες, όπως τα αυξημένα ατυχήματα, περισσότερες πυρκαγιές και διακοπές ρεύματος, που επιβαρύνουν τα συστήματα υγείας.
Ποιοι είναι οι ευάλωτοι
Άτομα που εργάζονται ή ζουν σε εξωτερικούς χώρους, όπως οικοδόμοι και αγρότες, είναι πιο ευάλωτοι στη θερμοπληξία.
Ωστόσο, οι περισσότεροι θάνατοι αφορούν ηλικιωμένους και άτομα με υποκείμενα νοσήματα.
Οι γυναίκες πεθαίνουν συχνότερα από αιτίες σχετιζόμενες με τη ζέστη απ’ ό,τι οι άντρες. Άτομα με χαμηλό εισόδημα διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω περιορισμένης πρόσβασης σε κλιματισμό, κακή μόνωση κατοικιών ή έλλειψη πράσινων χώρων.
Υγρασία και ζέστη
Ο ιδρώτας είναι ο φυσικός μηχανισμός δροσισμού του σώματος. Όταν όμως η υγρασία είναι υψηλή, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται εύκολα, με αποτέλεσμα το σώμα να μην μπορεί να κρυώσει.
Η αντίληψη της θερμοκρασίας μπορεί έτσι να αυξηθεί αρκετούς βαθμούς, σε μια διαφορά που μπορεί να είναι καθοριστική για την υγεία.
Όλο και συχνότεροι καύσωνες
Η συσσώρευση ρύπων από την καύση ορυκτών καυσίμων έχει παγιδεύσει τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα, ανεβάζοντας τη μέση θερμοκρασία της Γης κατά περίπου 1,3°C από την Προβιομηχανική εποχή, ακόμη περισσότερο στη στεριά.
Επίσης, η κλιματική αλλαγή αυξάνει την εμφάνιση θερμικών θόλων, περιοχές υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας που διατηρούνται σε ακραία επίπεδα για μέρες ή και εβδομάδες.
Η αντιμετώπιση του καύσωνα
Η μείωση της ρύπανσης από ορυκτά καύσιμα είναι το σημαντικότερο βήμα. Παράλληλα, πρέπει να προστατευθούν τα δάση και οι υγροβιότοποι που απορροφούν CO₂.
Οι πόλεις μπορούν να σχεδιαστούν με λιγότερο τσιμέντο και αυτοκίνητα, και περισσότερα πάρκα και υδάτινα στοιχεία, για να μειωθεί το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας.
Τα κτίρια με κλιματισμό ή παθητικά συστήματα ψύξης, οι ισχυρές δομές υγείας και τα έγκαιρα προειδοποιητικά συστήματα μπορούν επίσης να μειώσουν την απώλεια ζωών.
Σε ατομικό επίπεδο, η βασική οδηγία είναι να αποφεύγουμε τη ζέστη. Να επιδιώκουμε να μην κυκλοφορούμε έξω τις πιο ζεστές ώρες της μέρας, να αναζητούμε σκιά αν είμαστε έξω.
Για να διατηρείται το σπίτι δροσερό, να παραμένουν τα παράθυρα κλειστά την ημέρα και να ανοίγουν τη νύχτα, όταν πέσει η θερμοκρασία έξω. Στόρια και κουρτίνες βοηθούν στο μπλοκάρισμα του ήλιου, ενώ οι γιατροί συνιστούν να πίνουμε συχνά νερό, να φοράμε άνετα ρούχα και να φροντίζουμε ευάλωτα άτομα γύρω μας.