Η πρόσφατη αμερικανική αεροπορική επιχείρηση εναντίον τριών πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν -στην Ισφαχάν, στη Νατάνζ και στο Φορντό- προκαλεί έντονες αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις στις ΗΠΑ.
Ενώ ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποστηρίζει πως το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα καταστράφηκε ολοσχερώς, διαρροές από αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών αμφισβητούν τη συνολική αποτελεσματικότητα των χτυπημάτων.
Σε ανάρτησή του στο Truth Social τα ξημερώματα, ο Αμερικανός πρόεδρος διέψευσε κατηγορηματικά τα δημοσιεύματα αμερικανικών ΜΜΕ, σύμφωνα με τα οποία οι αμερικανικοί βομβαρδισμοί την Κυριακή απλά καθυστέρησαν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν για μερικούς μήνες στην καλύτερη περίπτωση.
«Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν έχουν καταστραφεί τελείως!», διαβεβαίωσε ξανά ο πρόεδρος των ΗΠΑ μέσω Truth Social, σε ανάρτηση με όλα τα γράμματα κεφαλαία, καταφερόμενος εναντίον των ΜΜΕ.
Ο Τραμπ έγραψε χαρακτηριστικά με κεφαλάκια γράμματα: «Ψεύτικες ειδήσεις από το CNN, σε συνεργασία με τις αποτυχημένους New York Times, προσπαθούν να υποτιμήσουν μία από τις πιο επιτυχημένες στρατιωτικές επιθέσεις στην ιστορία. Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν έχουν καταστραφεί πλήρως! Τόσο οι Times όσο και το CNN δέχονται σκληρή κριτική από το κοινό!».
Αμερικανικά ΜΜΕ: «Μόνο καθυστέρηση μερικών μηνών προκάλεσαν οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ»
Σύμφωνα με δημοσιεύματα του CNN, της Washington Post και των New York Times, η πρώτη –διαβαθμισμένη– αποτίμηση της αμερικανικής Υπηρεσίας Στρατιωτικών Πληροφοριών (DIA) καταλήγει πως οι βομβαρδισμοί δεν κατάφεραν να καταστρέψουν τις κρίσιμες υποδομές του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Οι εγκαταστάσεις, ιδίως στο Φορντό, είναι υπόγειες και θωρακισμένες σε μεγάλο βάθος. Οι βόμβες φέρεται να κατέστρεψαν ή απέκλεισαν κάποιες εισόδους, όμως οι βασικές κτιριακές υποδομές παρέμειναν λειτουργικές.
Η έκθεση, σύμφωνα με τις πηγές των μέσων, εκτιμά ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα καθυστερείται «μόνο για λίγους μήνες» — λιγότερους από έξι.
Αντίδραση Λευκού Οίκου: «Επιχείρηση απόλυτης επιτυχίας»
Από πλευράς του Λευκού Οίκου, η αντίδραση ήταν έντονη. Η εκπρόσωπος του προέδρου, Κάρολαϊν Λέβιτ, χαρακτήρισε τις αναφορές του CNN «εντελώς λανθασμένες» και κατηγόρησε το δίκτυο για διασπορά ψευδών ειδήσεων βασισμένων σε διαρροή από «χαμηλόβαθμο» και «χαμένο» στέλεχος της κοινότητας πληροφοριών.
«Οι πάντες ξέρουν τι γίνεται όταν ρίχνεις δεκατέσσερις βόμβες 6.300 κιλών στους στόχους τους: απόλυτος αφανισμός», τόνισε η Λέβιτ, υπερασπιζόμενη την επιχειρησιακή επιτυχία της αποστολής.
Πιθανή απομάκρυνση υλικού πριν τα χτυπήματα
Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο που καταγράφεται στην αποτίμηση της DIA είναι ότι οι ιρανικές αρχές ενδέχεται να είχαν ήδη απομακρύνει αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου από τις εγκαταστάσεις-στόχους. Αυτό υποδηλώνει πως το Ιράν είτε είχε προειδοποιηθεί για το ενδεχόμενο χτυπήματος είτε απλώς ενίσχυε την ασφάλεια του πυρηνικού του προγράμματος λόγω της κλιμακούμενης έντασης με τις ΗΠΑ.
Μερικό ή ολοκληρωτικό πλήγμα;
Αν οι αναφορές των αμερικανικών μέσων επιβεβαιωθούν, τότε η επιχείρηση περισσότερο φαίνεται να λειτούργησε ως μέσο πολιτικής πίεσης και συμβολισμού παρά ως αποφασιστικό στρατιωτικό πλήγμα. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ίσως να υπέστη πλήγμα, αλλά δεν εξουδετερώθηκε – μόνο επιβραδύνθηκε.
Σοβαρές αμφιβολίες από ειδικούς για το πλήγμα των ΗΠΑ στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
Παρά τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, περί «πλήρους και ολοκληρωτικής καταστροφής» των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, διεθνείς παρατηρητές και ειδικοί στον τομέα όπλων μαζικής καταστροφής, εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για το πραγματικό εύρος των ζημιών και τον αντίκτυπο των αμερικανικών και ισραηλινών πληγμάτων.
Σύμφωνα με τον Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, γενικό διευθυντή της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA)που μίλησε στο NBC News, οι εγκαταστάσεις του Φόρντο και του Νατάνζ υπέστησαν ζημιές μετά τις αεροπορικές επιθέσεις από αμερικανικά βομβαρδιστικά B-2 και πυραύλους τύπου Tomahawk. Στο Ισφαχάν, πλήγματα φέρεται να έπληξαν υποδομές σχετικές με τη διαδικασία μετατροπής ουρανίου.
Ωστόσο, η έκταση των καταστροφών, ιδιαίτερα στο βαθιά υπόγειο συγκρότημα του Φορντό, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί καθώς η πρόσβαση στους διεθνείς επιθεωρητές παραμένει κλειστή. Επιπλέον, 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60% παραμένουν αγνώστου θέσεως, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στη διεθνή κοινότητα. Υπενθυμίζεται ότι για πυρηνική ενέργεια απαιτείται εμπλουτισμός 3-5%, ενώ για την κατασκευή πυρηνικού όπλου το ουράνιο πρέπει να φτάσει το 90%.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε ότι το υλικό πιθανώς βρίσκεται ακόμα σε υπόγεια αποθήκη στο Ισφαχάν, υποστηρίζοντας πως είναι απίθανο να μετακινήθηκε εγκαίρως. Αντίθετα, δορυφορικές εικόνες από τη Maxar Technologies δείχνουν 16 φορτηγά να εγκαταλείπουν την περιοχή του Φόρντο λίγο πριν από τα χτυπήματα, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο η Τεχεράνη να πρόλαβε να μεταφέρει το πολύτιμο υλικό.
«Ανεπαρκείς οι επιθέσεις των ΗΠΑ στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις»
Ο Αμερικανός ειδικός στην πυρηνική ασφάλεια, Τζέφρι Λιούις, χαρακτήρισε τις επιθέσεις «ανεπαρκείς», σημειώνοντας ότι δεν εστίασαν στις υπόγειες αποθήκες όπου πιθανόν φυλάσσονται τα αποθέματα ουρανίου, ούτε στις υπόγειες εγκαταστάσεις του Νατάνζ, όπου κατασκευάζονται φυγοκεντρητές.
Η αντίδραση της Τεχεράνης ήταν άμεση και αποκαλυπτική. Ο Αλί Σαμχανί, κορυφαίος σύμβουλος του Ανώτατου Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε ότι «το παιχνίδι δεν τελειώνει με την καταστροφή των εγκαταστάσεων» και πως «τα αποθέματα, η γνώση και η πολιτική βούληση παραμένουν». Παράλληλα, σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης FilterLabs, αυξάνεται εντός Ιράν η δημόσια υποστήριξη στην απόκτηση πυρηνικών όπλων ως μέσο αποτροπής.
«Ακόμα και αν οι ιρανικές πυρηνικές υποδομές καταστραφούν, το ανθρώπινο δυναμικό και η τεχνογνωσία παραμένουν»
Σε άρθρο της η Ντάρια Ντολζικόβα, ερευνήτρια στο Royal United Services Institute, επισημαίνει ότι η στρατιωτική δράση από μόνη της δεν μπορεί να εξαλείψει πλήρως το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. «Ακόμα και αν οι υποδομές καταστραφούν, το ανθρώπινο δυναμικό και η τεχνογνωσία παραμένουν. Το Ιράν μπορεί να επανεκκινήσει την παραγωγή του μεσοπρόθεσμα», υπογράμμισε.
Περιορισμένα αποτελέσματα από τις αμερικανικές επιθέσεις στο Ιράν
Παρά τους ισχυρισμούς περί απόλυτης επιτυχίας, η εικόνα στο έδαφος σύμφωνα με τους ειδικούς, δείχνει ότι οι αμερικανικές επιθέσεις επέφεραν περιορισμένα αποτελέσματα. Το Ιράν εξακολουθεί να διαθέτει την τεχνική γνώση, τις πρώτες ύλες, και-κατά τα φαινόμενα- την πολιτική αποφασιστικότητα να συνεχίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, ίσως με ακόμα μεγαλύτερη στήριξη από την κοινωνία του.