Μπορεί η κρίση που δημιουργήθηκε με το κατασκοπευτικό μπαλόνι της Κίνας να τροφοδοτεί τις ήδη αυξημένες εντάσεις με τις ΗΠΑ, αλλά θέτει και στην ΕΕ ένα νέο και δυσεπίλυτο πρόβλημα: Να διαλέξει πλευρά ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις.
Το περιστατικό του κινεζικού κατασκοπευτικού μπαλονιού έχει βυθίσει τις σχέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου σε νέα κρίση. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως η κρίση αυτή περιορίζεται αποκλειστικά στις δύο αντίπαλες δυνάμεις του Ειρηνικού, καθώς φέρνει αρκετά προβλήματα και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Με τις σχέσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων να επιδεινώνονται, οι ηγέτες της ΕΕ φαίνεται πιθανό να δέχονται αυξανόμενες πιέσεις από τον Λευκό Οίκο προκειμένου να επιλέξουν πλευρά και να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στην Κίνα. Μέχρι τώρα, όμως, ήλπιζαν σε μια «απόψυξη» των δύσκολων σχέσεων με το Πεκίνο.
Η κρίση με την Κίνα θα αποσπάσει την προσοχή -και τη στήριξη- των ΗΠΑ από την Ουκρανία
Το σημαντικότερο απ' όλα τα προβλήματα, ωστόσο, φαίνεται πως είναι και πάλι... ο πόλεμος. Η Ρωσία προετοιμάζει μια μεγάλη επίθεση στην Ουκρανία τις επόμενες εβδομάδες, αλλά διπλωμάτες της ΕΕ φοβούνται ότι το περιστατικό με το μπαλόνι κινδυνεύει να αποσπάσει την προσοχή της ομάδας του προέδρου Τζο Μπάιντεν ακριβώς τη στιγμή που θα χρειαστεί περισσότερο η αμερικανική υποστήριξη στο Κίεβο.
«Ποτέ δεν περιμέναμε ότι το 2023 θα ήταν εύκολο, αλλά αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο ξεκίνημα», δήλωσε στο Politico ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης και πρόσθεσε: «Η Ουάσιγκτον θα είναι απασχολημένη με το Πεκίνο για αρκετό καιρό. Δεν είναι καλά νέα για την ΕΕ, γιατί η Ρωσία εξακολουθεί να είναι το κύριο μέλημα».
Η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ενώ εξακολουθεί να έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στη στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας, μπορεί να αποσπαστεί από τις οξύτατες συγκρούσεις με το Πεκίνο. Οι δεξιοί πολιτικοί των ΗΠΑ έχουν ζητήσει περισσότερη προσοχή στην Κίνα από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.
Καθώς ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας οξύνεται, «θα υπάρχει μεγαλύτερη πίεση στους Ευρωπαίους, των οποίων η προσέγγιση στην Κίνα είναι πολύ διαφορετική, να διαλέξουν πλευρά», δήλωσε ο Ρικάρντο Μπόρχες ντε Κάστρο, από μια δεξαμενή σκέψης με έδρα τις Βρυξέλλες. «Η πραγματικότητα είναι ότι εάν ο κόσμος κυριαρχείται ολοένα και περισσότερο από δύο πόλους -τις ΗΠΑ και την Κίνα-, η ΕΕ και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να διαλέξουν πλευρά για όσο διάστημα η ασφάλεια και η άμυνα της Ευρώπης εξαρτώνται από την ομπρέλα των ΗΠΑ».
Οι ηγέτες της ΕΕ σκόπευαν να αναθερμάνουν τις «παγωμένες» σχέσεις με την Κίνα
Για την Ευρώπη, το περιστατικό έρχεται σε μια άβολη στιγμή, καθώς ανώτεροι αξιωματούχοι προετοιμάζονται να επαναπροσεγγίσουν το Πεκίνο.
Ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, φαίνεται ότι κάνει σχέδια για ένα ταξίδι στο Πεκίνο τον Απρίλιο, όταν αναμένεται επίσης να ταξιδέψει στην Ιαπωνία για μια υπουργική συνάντηση της G7. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε επίσης την πρόθεσή του να συναντήσει τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ στην κινεζική πρωτεύουσα, στις αρχές του τρέχοντος έτους.
Η τελευταία ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας «σημαίνει ότι τώρα θα πρέπει να παρακολουθούμε πόσο άσχημα αντιδρά η Κίνα και εάν αυτά τα προγραμματισμένα ταξίδια θα αντιμετωπιστούν ως επιτυχημένη προπαγάνδα από το Πεκίνο για τη διάσπαση των διατλαντικών δεσμών», δήλωσε διπλωμάτης.
«Μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, ο συντονισμός της πολιτικής μεταξύ των δύο πλευρών για την Κίνα χάνεται» δήλωσε ο Reinhard Bütikofer, πρόεδρος της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις με την Κίνα, και συμπλήρωσε: «Ενώ η Ουάσιγκτον ενισχύει την πίεση κατά του Πεκίνου ιδιαίτερα στο τεχνολογικό μέτωπο και στο πλαίσιο της Ταϊβάν, οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο και το Παρίσι δείχνουν νέο δισταγμό».
Ένα στοιχείο που περιπλέκει ακόμα περισσότερα τα πράγματα είναι η προφανής έλλειψη ενδιαφέροντος του Πεκίνου να βοηθήσει τη Δύση να ασκήσει πίεση στον Βλαντίμιρ Πούτιν για να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει το Πεκίνο να μη βοηθήσει στρατιωτικά τη Μόσχα.
Η υπόκωφη αντίδραση της ΕΕ στο κατασκοπευτικό μπαλόνι προδιαγράφει την εξωτερική πολιτική του 2023
Η αντίδραση της Ευρώπης στο περιστατικό με το μπαλόνι ήταν σιωπηλή. Η ΕΕ απλώς υπογράμμισε το δικαίωμα των ΗΠΑ να υπερασπιστούν τον εναέριο χώρο τους.
«Η ασφάλεια και η προστασία του εναέριου χώρου είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας και συνεπώς αρμοδιότητα, ευθύνη και προνόμιο» του συγκεκριμένου κράτους ή των κρατών που εμπλέκονται, δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ την Κυριακή.
Λίγες ευρωπαϊκές χώρες υποστήριξαν δημόσια την απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν, υπογραμμίζοντας μια γενική αίσθηση απροθυμίας να εξοργίσουν το Πεκίνο.
Μία από τις εξαιρέσεις ήταν η Εσθονία, με τον υπουργό Εξωτερικών Urmas Reinsalu να αναδημοσιεύει ένα ρεπορτάζ του BBC σχετικά με την κατάρριψη του μπαλονιού και να σχολιάζει: «Υποστηρίζω την επιχείρηση των ΗΠΑ για την υπεράσπιση της κυριαρχίας τους. Καταδικάζω πλήρως τις προκλήσεις που θέτουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ».
Όπως γίνεται αντιληπτό, η εξωτερική πολιτική της ΕΕ το 2023 μπορεί να οριστεί από το ποιο από αυτά θα τελειώσει πρώτο: η ευρωπαϊκή αναποφασιστικότητα για την Κίνα ή η διάθεση των ΗΠΑ να παράσχουν άμυνα στην Ευρώπη.