Το Ιράν ανακοίνωσε ότι δεν δεσμεύεται πλέον από «περιορισμούς» στο πυρηνικό του πρόγραμμα, επαναλαμβάνοντας ωστόσο «τη δέσμευσή του» υπέρ της διπλωματίας
Όλα αυτά την ημέρα λήξης της διεθνούς συμφωνίας την οποία σύναψε πριν 10 χρόνια.
Η συμφωνία αυτή, γνωστή ως κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης (ΚΟΣΔ), – την οποία υπέγραψαν το 2015 το Ιράν με τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα—είχε στόχο να δημιουργήσει ένα πλαίσιο για τις πυρηνικές δραστηριότητες της Ισλαμικής Δημοκρατίας με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων του ΟΗΕ εις βάρος της.
Η ημερομηνία κατά την οποία θα έληγε είχε οριστεί για τις 18 Οκτωβρίου 2025, δηλαδή ακριβώς δέκα χρόνια μετά την επικύρωση της συμφωνίας από τον ΟΗΕ, με την απόφαση 2231.
Παρά το γεγονός ότι το διαψεύδει, οι δυτικές χώρες και το Ισραήλ υποπτεύονται ότι το Ιράν αναπτύσσει κρυφά πυρηνικό όπλο.
Πλέον «όλες οι διατάξεις (της συμφωνίας), περιλαμβανομένων των περιορισμών που προβλέπονται για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και τους σχετικούς μηχανισμούς, θεωρούνται λήξασες», ανέφερε το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του.
Η συμφωνία όριζε ότι το Ιράν επιτρέπεται να εμπλουτίζει ουράνιο σε ποσοστό έως 3,67% και προέβλεπε την αυστηρή εποπτεία των πυρηνικών του δραστηριοτήτων από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ- ΙΑΕΑ).
Αμερικανική απόσυρση
Ωστόσο το 2018 οι ΗΠΑ, κατά την πρώτη θητεία στην προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ, αποσύρθηκαν μονομερώς από τη συμφωνία και επέβαλαν εκ νέου κυρώσεις εις βάρος του Ιράν.
Σε αντίποινα, το Ιράν σταδιακά έπαψε να τηρεί ορισμένες από τις δεσμεύσεις του βάσει της συμφωνίας.
Σύμφωνα με την ΙΑΕΑ, το Ιράν είναι η μοναδική χώρα που δεν διαθέτει πυρηνικό όπλο και εμπλουτίζει ουράνιο σε υψηλό ποσοστό (60%), κοντά στο όριο του 90% που απαιτείται για την κατασκευή ατομικής βόμβας.
Η Τεχεράνη ανέστειλε επίσης κάθε συνεργασία με την ΙΑΕΑ τον Ιούλιο, έπειτα από έναν 12ήμερο πόλεμο που ξέσπασε μετά τον πρωτοφανή βομβαρδισμό από το Ισραήλ στόχων στην ιρανική επικράτεια, κυρίως πυρηνικών εγκαταστάσεων. Στη διάρκεια αυτού του πολέμου διεξήγαγαν πλήγματα εναντίον εγκαταστάσεων στο Ιράν και οι ΗΠΑ. Σε αντίποινα η Τεχεράνη εκτόξευσε drones και πυραύλους εναντίον του Ισραήλ.
Η σύγκρουση αυτή έβαλε τέλος σε μια σειρά έμμεσων συνομιλιών που διεξήχθησαν από τον Απρίλιο μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν αναφορικά με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Εξάλλου, με πρωτοβουλία της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Γερμανίας, ο ΟΗΕ επανέφερε στα τέλη Σεπτεμβρίου τις κυρώσεις εις βάρος του Ιράν, οι οποίες είχαν αρθεί πριν από δέκα χρόνια.
Η λήξη της πυρηνικής συμφωνίας καθιστά τις κυρώσεις «άκυρες», εκτίμησε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί σε επιστολή του προς τον ΟΗΕ σήμερα.
Ανεύθυνες ενέργειες
Οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες κατηγορούν κυρίως το Ιράν ότι δεν συνεργάζεται με την ΙΑΕΑ και ζητούν να επαναληφθούν οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ.
«Οι προσπάθειες του Ιράν να επανεκκινήσει τις συναλλαγές (με την ΙΑΕΑ) που οδήγησαν στη συμφωνία του Καΐρου έχουν επίσης υπονομευθεί από τις ανεύθυνες ενέργειες των τριών ευρωπαϊκών χωρών», σχολίασε το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών.
Αναφερόταν στη συμφωνία στην οποία κατέληξαν τον Σεπτέμβριο Ιράν και ΙΑΕΑ για την επανάληψη της συνεργασίας τους.
«Το Ιράν εκφράζει απερίφραστα τη δέσμευσή του στη διπλωματία», υπογράμμισε.
Σύμφωνα με τον Αλί Βαέζ, ανώτερο αναλυτή για το Ιράν στο International Crisis Group, «το γεγονός ότι η συμφωνία είναι νεκρή είναι καλό. Οι δύο πλευρές μπορούν επιτέλους να περάσουν σε άλλα πράγματα και να προτείνουν νέες ιδέες».