Δυτικές χώρες και το Ισραήλ, ορκισμένος εχθρός του Ιράν, ερίζουν εδώ και δεκαετίες ότι η Τεχεράνη θέλει να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο.
Κι ενώ συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις ΗΠΑ-Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, το Ισραήλ εξαπέλυσε τα χαράματα «προληπτικά» πλήγματα κατά πυρηνικών και στρατιωτικών στόχων της Τεχεράνης καθώς όπως διατείνεται η Ισλαμική Δημοκρατία επιδίωκε να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Το Ιράν διαψεύδει πάγια πως έχει τέτοιες φιλοδοξίες, όμως επιμένει πως είναι δικαίωμά του να έχει πυρηνικό πρόγραμμα, ιδίως για ενεργειακούς σκοπούς, δυνάμει της σύμβασης για τη μη διάδοση (NTP) των πυρηνικών όπλων, στην οποία είναι συμβαλλόμενο μέρος.
Ο εμπλουτισμός ουρανίου χαρακτηρίζεται το βασικό εμπόδιο στις έμμεσες συνομιλίες με σκοπό να συμφωνηθεί περιορισμός του ιρανικού προγράμματος πυρηνικής ενέργειας με αντάλλαγμα την άρση μέρους των κυρώσεων στη χώρα.
Η κυβέρνηση Τραμπ απαιτεί το Ιράν να εγκαταλείψει εντελώς τον εμπλουτισμό ουρανίου, ενώ η Τεχεράνη απορρίπτει κάθε τέτοιο ενδεχόμενο επιμένοντας πως κάτι τέτοιο «δεν είναι διαπραγματεύσιμο».
Καταδίκη του Ιράν από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας
Το Ιράν δήλωσε αποφασισμένο να αυξήσει «σημαντικά» την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου, με την προσεχή κατασκευή νέας μονάδας για αυτό, σε αντίδραση για την υιοθέτηση χθες Πέμπτη από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) απόφασης καταδίκης της «μη τήρησης» υποχρεώσεών του.
Κατά τον ΔΟΑΕ, το Ιράν είναι το μοναδικό κράτος στον κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα που εμπλουτίζει ουράνιο σε υψηλό επίπεδο (60%), πολύ πάνω από το όριο του 3,67% που είχε οριστεί στη διεθνή συμφωνία του 2015 –επισήμως το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης (ΚΟΣΔ)–, από το οποίο αποχώρησαν μονομερώς οι ΗΠΑ το 2018, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία. Για να κατασκευαστεί ατομική βόμβα ο εμπλουτισμός πρέπει να φθάσει το 90%, κατά την ίδια πηγή.
Μια έκθεση του ΔΟΑΕ τον Μάιο, που περιήλθε σε γνώση του Reuters, διαπίστωσε ότι το Ιράν πραγματοποίησε μυστικές πυρηνικές δραστηριότητες με υλικό που δεν είχε δηλωθεί στην πυρηνική εποπτική αρχή σε τρεις τοποθεσίες που βρίσκονται υπό έρευνα εδώ και καιρό. Μια ξεχωριστή έκθεση του ΔΟΑΕ που εστάλη στα κράτη μέλη στα τέλη Μαΐου ανέφερε ότι το απόθεμα ουρανίου εμπλουτισμένου με καθαρότητα 60% του Ιράν είχε αυξηθεί στα 408 κιλά, ποσότητα αρκετή, εάν εμπλουτιστεί περαιτέρω, για εννέα πυρηνικά όπλα, σύμφωνα με ένα κριτήριο του ΔΟΑΕ.
Το Ιράν δήλωσε ότι οι σημερινές επιθέσεις του Ισραήλ υπογράμμισαν την ανάγκη του να προωθήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου και τις πυραυλικές του δυνατότητες. «Δεν πρέπει να μιλάει κανείς σε ένα τόσο αρπακτικό καθεστώς παρά μόνο με τη γλώσσα της ισχύος», ανέφερε η ιρανική κυβέρνηση σε ανακοίνωσή της. «Ο κόσμος κατανοεί τώρα καλύτερα την επιμονή του Ιράν στο δικαίωμα στον εμπλουτισμό, την πυρηνική τεχνολογία και την πυραυλική ισχύ».
Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν
Το Ιράν διαθέτει αρκετές μεγάλες εγκαταστάσεις σε διάφορες τοποθεσίες της χώρας, που συνδέονται με το ταχέως αναπτυσσόμενο πυρηνικό του πρόγραμμα και καταδεικνύουν το εύρος και την ιστορία του, όπως σημειώνει το Associated Press.
Μία συγκεκριμένα, εκείνη του εμπλουτισμού ουρανίου της Νατάνζ, δέχθηκε νέα ισραηλινή επίθεση τα χαράματα, ενώ έχει στοχοποιηθεί κι άλλες φορές στο παρελθόν.
Εγκατάσταση εμπλουτισμού της Νατάνζ
Η πυρηνική εγκατάσταση της Νατάνζ, που βρίσκεται περίπου 220 χλμ. νοτιοανατολικά της Τεχεράνης, είναι ο κύριος χώρος εμπλουτισμού του Ιράν.
Μέρος της εγκατάστασης στο Κεντρικό Οροπέδιο του Ιράν είναι υπόγειο για να προστατεύεται από αεροπορικές επιθέσεις. Εκεί λειτουργούν πολλές συστοιχίες συσκευών φυγοκέντρησης, που συνεργάζονται για τον ταχύτερο εμπλουτισμό του ουρανίου.
Το Ιράν επίσης σκάβει μέσα στο όρος Κουχ-ε Κολάνγκ Γκαζ Λα, που βρίσκεται λίγο μακρύτερα από τον νότιο φράχτη της Νατάνζ. Η Νατάνζ έχει στο παρελθόν δεχθεί κυβερνοεπίθεση από τον ιό Stuxnet, ο οποίος πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η επίθεση εκείνη προκάλεσε την καταστροφή συσκευών φυγοκέντρησης. Η ίδια εγκατάσταση έχει δεχθεί δύο χωριστές επιθέσεις σαμποτάζ, που αποδίδονται στον Ισραήλ.
Εγκατάσταση εμπλουτισμού της Φορντό
Η ιρανική πυρηνική εγκατάσταση της Φορντό βρίσκεται περίπου 100 χλμ. νοτιοδυτικά της Τεχεράνης. Εκεί λειτουργούν επίσης συστοιχίες συσκευών φυγοκέντρησης, αλλά η εγκατάσταση δεν είναι τόσο μεγάλη όσο εκείνη της Νατάνζ.
Θαμμένη κάτω από ένα βουνό και προστατευόμενη από συστοιχίες αεράμυνας, φαίνεται ότι σχεδιάστηκε για να αντέχει σε αεροπορικές επιθέσεις.
Η κατασκευή της ξεκίνησε τουλάχιστον το 2007, σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ, αλλά το Ιράν ενημέρωσε επίσημα τον ΟΗΕ για την ύπαρξή της το 2009, αφού την εντόπισαν οι ΗΠΑ και μυστικές υπηρεσίες άλλων δυτικών κρατών.
Πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στο Μπουσέρ
Το μοναδικό εμπορικό πυρηνικό εργοστάσιο του Ιράν βρίσκεται στο Μπουσέρ, στον Περσικό Κόλπο, περίπου 750 χλμ. νότια της Τεχεράνης.
Η κατασκευή του εργοστασίου αυτού ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1970 υπό τον Σάχη Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί. Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 το εργοστάσιο αποτέλεσε πολλές φορές στόχο στη διάρκεια του πολέμου του Ιράν με το Ιράκ. Αργότερα, η Ρωσία ολοκλήρωσε την κατασκευή του.
Το Ιράν κατασκευάζει άλλους δύο παρόμοιους αντιδραστήρες στο σημείο αυτό. Το εργοστάσιο του Μπουσέρ λειτουργεί με ουράνιο που παράγεται στη Ρωσία, όχι στο Ιράν και παρακολουθείται από τον ΔΟΑΕ.
Αντιδραστήρας βαρέος ύδατος στο Αράκ
Ο αντιδραστήρας βαρέος ύδατος στο Αράκ βρίσκεται περίπου 250 χλμ. νοτιοδυτικά της Τεχεράνης.
Το βαρύ ύδωρ βοηθά στην ψύξη των πυρηνικών αντιδραστήρων, αλλά παράγει πλουτώνιο ως υποπροϊόν, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων και θα μπορούσε να προσφέρει στο Ιράν μια εναλλακτική για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας πέρα από το εμπλουτισμένο ουράνιο.
Το Ιράν είχε συμφωνήσει στο πλαίσιο της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 με τις παγκόσμιες δυνάμεις να επανασχεδιάσει την εγκατάσταση ώστε να μειωθούν οι ανησυχίες για διάδοση πυρηνικών όπλων.
Κέντρο Πυρηνικής Τεχνολογίας στην Ισφαχάν
Η εν λόγω εγκατάσταση βρίσκεται κάπου 350 χλμ. νοτιοανατολικά της Τεχεράνης και εργάζονται εκεί χιλιάδες πυρηνικοί επιστήμονες.
Στο Κέντρο Πυρηνικής Τεχνολογίας στην Ισφαχάν φιλοξενούνται επίσης τρεις κινεζικής κατασκευής ερευνητικοί αντιδραστήρες καθώς και εργαστήρια που συνδέονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Ερευνητικός πυρηνικός αντιδραστήρας στην Τεχεράνη
Ο Ερευνητικός Αντιδραστήρας της Τεχεράνης βρίσκεται στην έδρα του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, του πολιτικού φορέα που επιβλέπει το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.
Όπως αναφέρει το Associated Press οι ΗΠΑ ήταν εκείνες που παραχώρησαν το 1967, στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, στο Ιράν τον αντιδραστήρα αυτό στο πλαίσιο του προγράμματος «Άτομα για Ειρήνη». κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Αρχικά απαιτούσε υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο, αλλά μετατράπηκε ώστε να λειτουργεί με ουράνιο χαμηλού εμπλουτισμού λόγω ανησυχιών για διάδοση της τεχνολογίας παραγωγής πυρηνικών όπλων.