Αφού προσέφερε μια καθαρή νίκη στον δεξιό συνασπισμό του οποίου ηγείται, η Τζόρτζια Μελόνι, 45 ετών, έγινε επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου.
Γίνεται η πρώτη γυναίκα που κατέχει αυτή τη θέση στην ιστορία της χώρας. Έπειτα από συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, ο οποίος την είχε καλέσει το πρωί για να σχηματίσει την κυβέρνησή της, η ακροδεξιά ηγέτιδα παρέδωσε τη λίστα των υπουργών της, αποτέλεσμα έντονων και ενίοτε αντικρουόμενων διαπραγματεύσεων με τους συμμάχους της.
Το κόμμα της, Αδέλφια της Ιταλίας, το οποίο αύξησε τα ποσοστά του από το 4% στις βουλευτικές εκλογές του 2018 σε 26% το 2022, προέρχεται από το μεταφασιστικό κίνημα, στο οποίο η Τζόρτζια Μελόνι εντάχθηκε σε ηλικία 15 ετών. Ενώ έχτισε ολόκληρη την πολιτική της ζωή εκεί συνδέοντας το όνομά της με μια ριζοσπαστική δέσμευση σε θέματα ταυτότητας, τώρα βλέπει τον εαυτό της ως επικεφαλής μιας συντηρητικής δεξιάς κυβέρνησης.
Η σύνθεση του νέου εκτελεστικού οργάνου αντανακλά τόσο την επιθυμία να διατηρηθεί η ισορροπία εντός της ιταλικής Δεξιάς όσο και την ανησυχία να διασφαλιστεί στους εταίρους της Ρώμης μια υπόσχεση θεσμικής ομαλότητας, καθώς και μια κάποια συνέχεια με τις ευρωπαϊκές και διατλαντικές δεσμεύσεις που συνδέονται με το πρόσωπο του απερχόμενου πρωθυπουργού, Μάριο Ντράγκι.
Δέσμευση στο οικονομικό πρόγραμμα Ντράγκι
Ο κ. Ντράγκι είχε αναλάβει τον Φεβρουάριο του 2021 ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας με έντονο τεχνοκρατικό πρόσημο για την αντιμετώπιση της κρίσης που προκλήθηκε από την πανδημία του Covid-19. Τα Αδέλφια της Ιταλίας ήταν η μόνη του αντιπολίτευση, μέχρι την πτώση του τον Ιούλιο.
Επιστρέφοντας από ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο οποίο κυριάρχησε η ενεργειακή κρίση, ο απερχόμενος πρόεδρος παρέδωσε τη σκυτάλη στη Μελόνι το πρωί της Κυριακής. Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει πρώτα να αντιμετωπίσει τις οικονομικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που συνδέονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Ο Ντράγκι και η Μελόνι είχαν εξαιρετική σχέση όταν εκείνη ήταν στην αντιπολίτευση. Μοιράζονται πλέον το ίδιο όραμα σε μείζονα διεθνή και ευρωπαϊκά ζητήματα», δήλωσε ο γερουσιαστής Giovanbattista Fazzolari (Fratelli d'Italia), ο οποίος ανήκει στον στενό κύκλο του νέου προέδρου.
Σε σύμπνοια με τις Βρυξέλλες - Στόχος το πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης
«Η κυβέρνηση Μελόνι δεν διαθέτει ισχυρή τεχνική συνιστώσα, αλλά το προφίλ των υπουργών που διορίστηκαν σε θέσεις-κλειδιά έχει σχεδιαστεί για να καθησυχάσει τις αγορές και τους παρατηρητές από το εξωτερικό», σημειώνει ο Λορέντζο Κοντόνιο, επισκέπτης καθηγητής στο London School of Economics και πρώην γενικός διευθυντής του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών. Παραμένοντας στη θέση του, ο Τζιανκάρλο Τζορτζέτι, υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης υπό τον κ. Draghi, θα αναλάβει τη θέση του υπουργού Οικονομίας στην κυβέρνηση Μελόνι. Έμπειρος πολιτικός στον οικονομικό τομέα, χωρίς να είναι τεχνοκράτης, ταυτίζεται με τη φιλοευρωπαϊκή τάση της Λέγκας, του εταίρου συνασπισμού της Τζόρτζια Μελόνι, η τρίτη είναι η Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Τις επόμενες εβδομάδες, ο κ. Giorgetti θα είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη της κατάρτισης του προϋπολογισμού για το έτος 2023. Θα πρέπει να ανταποκριθεί στην πιεστική πρόκληση της στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, που πλήττονται από τον πληθωρισμό, ιδίως στις τιμές της ενέργειας, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να είναι συνετός στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών. Ο στόχος αυτός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με μια αναγκαία σχέση εμπιστοσύνης με τις Βρυξέλλες, καθώς η Ιταλία είναι ο πρώτος δικαιούχος του ευρωπαϊκού σχεδίου ανάκαμψης. Περίπου 140 δισεκατομμύρια ευρώ δεν έχουν ακόμη καταβληθεί στη Ρώμη.
Όσον αφορά τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι υπόλοιποι διορισμοί είναι επίσης καθησυχαστικοί. Ο Ραφαέλε Φίτο, ο οποίος συμπροεδρεύει της ομάδας της κας Meloni στο Κοινοβούλιο του Στρασβούργου, είναι υπεύθυνος για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Το προφίλ του δεν είναι αυτό του ευρωσκεπτικιστή και απομακρύνει κάθε κίνδυνο αντιπαράθεσης με τις Βρυξέλλες, σύμφωνα με τον Λορέντζο Καστελάνι, πολιτικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης. Η κυβέρνηση Μελόνι θα είναι «άδεια από κάθε πραγματική λαϊκιστική διάσταση και θα στελεχωθεί από προσωπικότητες που συνδέονται με το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο», δήλωσε ο Castellani.
Εγγυήσεις υποστήριξης για την Ουκρανία
Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και ο διορισμός του Αντόνιο Ταγιάνι, πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στη θέση του αναπληρωτή πρωθυπουργού Εξωτερικών Υποθέσεων. «Ο κ. Ταγιάνι είναι ατλαντιστής και πεπεισμένος Ευρωπαίος», δήλωσε πρόσωπο που βρίσκεται κοντά στην κ. Μελόνι, ο οποίος πιστεύει ότι το μέλος αυτό της Forza Italia έχει πλέον απαλλαγεί από την επιρροή του αρχηγού του κόμματός του, Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Ο Μπερλουσκόνι είχε προκαλέσει την Τετάρτη προβλήματα στον δεξιό συνασπισμό. Σε ηχογραφήσεις που διέρρευσαν στον Τύπο, εξήρε την ποιότητα των σχέσεών του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και επέκρινε τη στάση του Κιέβου απέναντι στην επιθετικότητα της Μόσχας.
Όσον αφορά τη σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο διορισμός του Αντόλφο Ούρσο (Fratelli d'Italia), ο οποίος είναι γνωστό ότι βρίσκεται πολύ κοντά στην Ουάσιγκτον και τους Αμερικανούς συντηρητικούς, στη θέση του υπουργού οικονομικής ανάπτυξης θεωρείται ως μια ισχυρή εγγύηση του νέου επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας για την ατλαντική ευθυγράμμιση και την υποστήριξη της Ουκρανίας. Το ίδιο ισχύει και για τον Γκούιντο Κροσέτο, συνιδρυτή του κόμματος της Κας Μελόνι, ο οποίος παίρνει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Άμυνας αφού εκπροσωπεί τα συμφέροντα των ιταλικών εταιρειών όπλων και αεροδιαστημικής.
Ο Κροσέτο έχει εμπλακεί ακόμη στην οικοδόμηση των σχέσεων που θα φέρουν κοντά την Τζόρτζια Μελόνι και τον Εμμανουέλ Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος επισκέπτεται τη Ρώμη την Κυριακή και τη Δευτέρα, ανταποκρινόμενος σε μια μακροχρόνια πρόσκληση να παραστεί στη συγκέντρωση ειρήνης της Κοινότητας του Sant'Egidio. Θα συναντηθεί επίσης με τον Πάπα Φραγκίσκο και τον πρόεδρο Ματαρέλα, ενώ κανονίστηκε την τελευταία στιγμή μια συνάντηση με την Μελόνι.
Ο Ματέο Σαλβίνι εξουδετερώθηκε
«Οι εταίροι της Ιταλίας, ιδίως οι Αμερικανοί, και το οικονομικό κατεστημένο χρειάζονταν έναν συνομιλητή εντός της ιταλικής δεξιάς, η οποία είναι το φαβορί για να διαδεχθεί την κυβέρνηση Ντράγκι, αλλά μέρος της οποίας έχει απαξιωθεί από τις σχέσεις της με τη Μόσχα, τόσο από την πλευρά του Μπερλουσκόνι όσο και από την πλευρά της Λέγκας», δήλωσε ο Στέφανο Φέλτρι, διευθυντής της εφημερίδας Domani και προσεκτικός παρατηρητής της ρωμαϊκής σκηνής, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για την κυβέρνηση. Η Μελόνι εκπληρώνει αυτόν τον ρόλο και δεν έχει κανένα λόγο να τον αλλάξει.
Ο ηγέτης της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος απολαμβάνει την ιδιότητα του αναπληρωτή πρωθυπουργού, δεν απέκτησε ωστόσο τη θέση του υπουργού Εσωτερικών, την οποία διεκδικούσε μέχρι πρόσφατα. Κληρονομεί το χαρτοφυλάκιο υποδομών. Το κόμμα του υπέστη ιστορικό πλήγμα τον Σεπτέμβριο, με ποσοστό 9%, οκτώ μονάδες χαμηλότερα από ό,τι το 2018. «Στη θέση του, ο Σαλβίνι θα μπορεί να επιδεικνύεται σε ορισμένα θέματα, χωρίς να επηρεάζει πραγματικά τις πολιτικές που θα εφαρμοστούν», λέει πρόσωπο που πρόσκειται στο κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι.
Δύο άλλοι υπουργοί της Λέγκας, ο κ. Τζορτζέτι στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών και ο Ματέο Πιαντεντόζι, μελλοντικός υπουργός Εσωτερικών και πρώην επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου του κ. Salvini, κατέχουν πιο στρατηγικές θέσεις από τον ηγέτη του κόμματός τους. Ομοίως, επιβάλλοντας τον Κάρλο Νόρντιο του Fratelli d'Italia στο υπουργείο Δικαιοσύνης, η Μελόνι καταστρέφει τη φιλοδοξία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι να τοποθετήσει ένα μέλος του στενού του κύκλου στο υπουργείο.
Η πιο δεξιά κυβέρνηση στην ιστορία
Το νέο εκτελεστικό όργανο περιλαμβάνει ωστόσο ορισμένες νέες ιδιότητες, τις οποίες η Τζόρτζια Μελόνι θέλησε να τονίσει, επαναλαμβάνοντας θέματα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της εκστρατείας. Το Υπουργείο Γεωργίας, όπως και το αντίστοιχο γαλλικό, είναι πλέον αρμόδιο για τη «διατροφική κυριαρχία». Το ανέθεσε στον Φρανσέσκο Λολομπρίτζιτα, έναν από τους έμπιστους συμβούλους της, ο οποίος είναι επίσης επικεφαλής της ομάδας του Fratelli d'Italia στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Επίσης, το Υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης μετονομάστηκε σε Υπουργείο Επιχειρήσεων και «Made in Italy».
Το Υπουργείο Οικογένειας, ένα άλλο συμβολικό χαρτοφυλάκιο, μετατρέπεται επίσης σε Υπουργείο για την ισοτιμία, αλλά και για το "ποσοστό γεννήσεων". Σύμφωνα με τον νέο επικεφαλής της κυβέρνησης, η μείωση των γεννήσεων είναι ένα από τα πιο επείγοντα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στην αρχαιότερη χώρα της Ευρώπης. Η ευθύνη πέφτει στην Eugenia Maria Roccella, η οποία τη δεκαετία του 1970 διεξήγαγε εκστρατεία υπέρ της ελεύθερης άμβλωσης και σήμερα είναι μία από τις πιο ηχηρές πολέμιές της. Η κ. Meloni δεσμεύτηκε ωστόσο να μην κάνει πίσω σε αυτό το δικαίωμα. Μια άλλη καινοτομία είναι η δημιουργία ενός Υπουργείου Θάλασσας, στο οποίο υπάγονται οι αρμοδιότητες για τον Νότο.
Με δέκα υπουργούς από την Fratelli d'Italia και πέντε από τη Λέγκα, η Ιταλία έχει την πιο δεξιά κυβέρνηση από την ίδρυση της Δημοκρατίας. Ο γενικός γραμματέας του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, Ενρίκο Λέτα, δεν παρέλειψε να αντιδράσει σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. «Αφού άκουσα τη λίστα, τα ονόματα και τους διορισμούς της κυβέρνησης Μελόνι, λέω ακόμη πιο δυνατά "αντιπολίτευση, αντιπολίτευση, αντιπολίτευση"», επέμεινε στο Twitter. Ωστόσο, ο ηγέτης της κεντροαριστεράς αναγνώρισε το «ιστορικό γεγονός» της ανάληψης της ηγεσίας της Ιταλίας από μια γυναίκα.
«Δεξιά πολιτισμική ηγεμονία»
Σε αυτή την πρώτη κυβέρνηση υπό την ηγεσία μίας μεταφασιστικής προσωπικότητας, οι πολιτιστικές μάχες θα μπορούσαν να σημαδέψουν τους επόμενους μήνες. Ωστόσο, οι οικονομικές εκτιμήσεις θα έχουν προτεραιότητα για το νέο εκτελεστικό όργανο. Ο διορισμός του Τζενάρο Σαντζουλιάνο, μέλους του Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος (MSI, ακροδεξιά) τη δεκαετία του 1980 και πρώην διευθυντή του ειδησεογραφικού προγράμματος της RAI 2, στο Υπουργείο Πολιτισμού είναι αποκαλυπτικός από αυτή την άποψη. «Ανταποκρίνεται στις συντηρητικές φιλοδοξίες ενός μέρους του εκλογικού σώματος των Μελονιστών», λέει ο Massimiliano Panarari, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Mercatorum της Ρώμης.
Αυτός ο θαυμαστής του Βίκτορ Όρμπαν επιλέχθηκε για να «οικοδομήσει μια δεξιά πολιτιστική ηγεμονία», λέει ο Panarari. Κάποιοι από το περιβάλλον της Τζόρτζια Μελόνι προτιμούν να μιλούν για «αντιδραστικά κατάλοιπα», που σκοπό έχουν, με το χρωματισμό τους με βάση την ταυτότητα, να δώσουν την αλλαγή στον πολιτικό κόσμο της καταγωγής της.