Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα ένα φιλόδοξο και ολοκληρωμένο πακέτο μέτρων στον τομέα των μεταφορών, για ένα σύγχρονο σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας.
Με στόχο την ενίσχυση της βιωσιμότητας, της ανταγωνιστικότητας και της διασύνδεσης του ευρωπαϊκού συστήματος μεταφορών, η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί σε τελική ανάλυση, σύμφωνα με την Κομισιόν, στη δημιουργία ενός ταχύτερου και πιο αποδοτικού δικτύου, το οποίο θα συνδέει καλύτερα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ παράλληλα θα προωθεί τις επενδύσεις σε ανανεώσιμα και χαμηλών εκπομπών καύσιμα, ιδιαίτερα στους τομείς της αεροπλοΐας και της ναυτιλίας.
Αθήνα-Σόφια σε 6 ώρες
Κεντρικό στοιχείο του πακέτου αποτελεί το νέο σχέδιο δράσης για τις σιδηροδρομικές μεταφορές υψηλής ταχύτητας, το οποίο προβλέπει την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού δικτύου υψηλών ταχυτήτων έως το 2030. Ο στόχος είναι αφενός η μείωση των χρόνων ταξιδιού, αφετέρου η αύξηση της ελκυστικότητας του σιδηροδρόμου ως βιώσιμης εναλλακτικής λύσης έναντι των αεροπορικών μεταφορών μικρών αποστάσεων.
Η προσέγγιση αυτή αναμένεται να ενισχύσει τη διασυνοριακή κινητικότητα, να προωθήσει την ανάπτυξη των περιφερειακών οικονομιών και να ενισχύσει τον τουρισμό σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το σχέδιο δράσης βασίζεται στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), προκειμένου να συνδέσει τους κύριους κόμβους της ΕΕ με ταχύτητες 200 χλμ./ώρα και άνω. Με την υλοποίησή του, οι επιβάτες θα μπορούν να ταξιδεύουν από το Βερολίνο στην Κοπεγχάγη σε μόλις τέσσερις ώρες αντί για τις επτά που απαιτούνται σήμερα, ενώ το ταξίδι από τη Σόφια στην Αθήνα θα διαρκεί έξι ώρες αντί για 13 ώρες και 40 λεπτά. Οι νέες διασυνοριακές συνδέσεις θα επιτρέψουν επίσης ταχύτερα ταξίδια σε μεγαλύτερες αποστάσεις, όπως το Παρίσι-Λισαβόνα μέσω Μαδρίτης, και θα βελτιώσουν τη συνδεσιμότητα μεταξύ των πρωτευουσών των χωρών της Βαλτικής.
4 άξονες για το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο
Για την επίτευξη αυτού του οράματος, η Επιτροπή προτείνει τέσσερις βασικούς άξονες δράσης:
- Εξάλειψη των διασυνοριακών σημείων συμφόρησης. Μέχρι το 2027, θα καθοριστούν δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα και θα προσδιοριστούν επιλογές για υψηλότερες ταχύτητες, ακόμη και πάνω από 250 χλμ./ώρα, όπου αυτό είναι οικονομικά βιώσιμο.
- Στρατηγική χρηματοδότησης. Μέσω συντονισμένου διαλόγου με τα κράτη μέλη, τον κλάδο και τους χρηματοδότες, θα κινητοποιηθούν οι απαραίτητες επενδύσεις για την ανάπτυξη των σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας.
- Βελτίωση των συνθηκών για τη σιδηροδρομική βιομηχανία και τους φορείς. Προβλέπεται ένα πιο ελκυστικό κανονιστικό περιβάλλον, με διασυνοριακά συστήματα έκδοσης εισιτηρίων και κρατήσεων, στήριξη της αγοράς μεταχειρισμένου τροχαίου υλικού, επιτάχυνση της ανάπτυξης ψηφιακών συστημάτων διαχείρισης και προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης.
- Ενίσχυση της διακυβέρνησης σε επίπεδο ΕΕ. Οι διαχειριστές υποδομών θα πρέπει να συντονίζονται όσον αφορά τη χωρητικότητα των διασυνοριακών υπηρεσιών μεγάλων αποστάσεων, διευκολύνοντας την τυποποίηση και τις άδειες.
Η εφαρμογή του σχεδίου αναμένεται να μειώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση, να απελευθερώσει χωρητικότητα στις συμβατικές γραμμές και να διευκολύνει τη λειτουργία νυχτερινών τρένων, εμπορευματικών μεταφορών και στρατιωτικών μετακινήσεων, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στον τομέα του τουρισμού και της βιομηχανίας.
Επενδύσεις σε ανανεώσιμα και χαμηλών εκπομπών καύσιμα
Η δεύτερη πρωτοβουλία, το Σχέδιο Επενδύσεων για τις Βιώσιμες Μεταφορές (STIP), αποσκοπεί στην ενίσχυση των επενδύσεων σε ανανεώσιμα καύσιμα και καύσιμα χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, εστιάζοντας κυρίως στην αεροπλοΐα και τη ναυτιλία. Σύμφωνα με τους στόχους των πρωτοβουλιών RefuelEU Aviation και FuelEU Maritime, έως το 2035 θα απαιτηθούν περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι βιώσιμων καυσίμων, γεγονός που συνεπάγεται επενδύσεις ύψους περίπου 100 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το STIP στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους επενδυτές ότι η Ευρώπη παραμένει προσηλωμένη στους στόχους της για κλιματική ουδετερότητα. Η επιτάχυνση της εγχώριας παραγωγής βιολογικών και μη βιολογικών καυσίμων θα μειώσει την εξάρτηση από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και θα προωθήσει τη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπονται συγκεκριμένα μέτρα χρηματοδότησης για την κινητοποίηση τουλάχιστον 2,9 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2027, συμπεριλαμβανομένων:
- Τουλάχιστον 2 δισεκατομμυρίων ευρώ για βιώσιμα εναλλακτικά καύσιμα μέσω του InvestEU.
- 300 εκατομμυρίων ευρώ μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου για στήριξη καυσίμων με βάση το υδρογόνο στην αεροπορία και τη ναυτιλία.
- 446 εκατομμυρίων ευρώ για έργα συνθετικών καυσίμων στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας.
- 133,5 εκατομμυρίων ευρώ για έρευνα και καινοτομία στον τομέα των καυσίμων μέσω του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη».
Επιπλέον, έως το τέλος του 2025 θα ξεκινήσει πιλοτικό πρόγραμμα με την ονομασία «eSAF Early Movers Coalition», με στόχο τη συγκέντρωση τουλάχιστον 500 εκατομμυρίων ευρώ για έργα συνθετικών καυσίμων στην αεροπορία. Παράλληλα, η Επιτροπή θα εργαστεί για τη δημιουργία μηχανισμού που θα συνδέει παραγωγούς και αγοραστές καυσίμων, μειώνοντας τον επενδυτικό κίνδυνο και εξασφαλίζοντας βεβαιότητα ως προς τα έσοδα. Το σχέδιο θα ενισχύσει επίσης διεθνείς εταιρικές σχέσεις, επεκτείνοντας την παγκόσμια παραγωγή καυσίμων και εξασφαλίζοντας δίκαιο ανταγωνισμό για τους παραγωγούς, επισημαίνει η Κομισιόν.