Οι φιλίες που χάνονται και ο κίνδυνος της μοναξιάς στην μέση ηλικία είναι μια πρόκληση της εποχής μας.
Ως θεραπευτής, ο Τζέρεμι Μόλερ περνά τις μέρες του βοηθώντας άντρες μέσης ηλικίας να διαχειριστούν τα συναισθήματα μοναξιάς, όπως σημειώνει η Guardian σε δημοσίευμά της.
Ορισμένοι μιλούν για μια «ύφεση φιλίας». Πρόκειται για μια περίοδο στη μέση ηλικία όπου οι στενές ανδρικές φιλίες φτάνουν στο χαμηλότερο σημείο. Σύμφωνα με στοιχεία από το Survey Center on American Life, το 15% των Αμερικανών αντρών δήλωσε το 2021 ότι δεν έχει στενούς φίλους – ποσοστό που το 1990 ήταν μόλις 3%. Παράλληλα, όσοι δήλωσαν ότι έχουν 10 ή περισσότερους στενούς φίλους μειώθηκαν από 33% σε 13%.
Η «ύφεση φιλίας»
Ο κοινωνιολόγος Τζέφρι Χολ και άλλοι ειδικοί επισημαίνουν μια «ύφεση φιλίας», ιδιαίτερα στους ετεροφυλόφιλους άνδρες, που εντείνεται από κοινωνικές αλλαγές, παραδοσιακούς ρόλους φύλου και την αυξανόμενη μοναξιά.
Σύμφωνα με έρευνες, πολλοί άνδρες βασίζονται στις συντρόφους τους για κοινωνική δικτύωση, και όταν προκύπτουν υποχρεώσεις όπως πατρότητα ή επαγγελματικές απαιτήσεις, οι φιλικές σχέσεις περνούν σε δεύτερη μοίρα. Μετακινήσεις, αποξένωση από φίλους πανεπιστημίου και μια κουλτούρα που συχνά στιγματίζει την ανδρική ευαλωτότητα, ενισχύουν τη μοναξιά. Ο θεραπευτής Ματ Λάντκβιστ σημειώνει ότι σε αντίθεση με τους γκέι άνδρες που συχνά οικοδομούν κοινότητες γύρω από κοινόχρηστους χώρους, οι ετεροφυλόφιλοι δεν έχουν τέτοιους θεσμούς στήριξης.
Η μοναξιά στους άντρες, ειδικά ηλικίας 15-35, έχει αγγίξει ανησυχητικά επίπεδα, με το 25% στις ΗΠΑ να δηλώνει ότι ένιωσε έντονη μοναξιά πρόσφατα, σύμφωνα με έρευνα της Gallup (2025). Ο καθηγητής Σκοτ Γκάλογουεϊ υποστηρίζει ότι η κοινωνία ενθαρρύνει την άποψη πως η συναισθηματική εγγύτητα είναι αδυναμία, κάτι που πρέπει να αλλάξει. Η αληθινή ανδρική δύναμη, όπως τονίζει, είναι η ικανότητα σύνδεσης και αμοιβαιότητας.
Παρότι η σύγχρονη ανδρική κουλτούρα δεν παρέχει πρότυπα για τη δημιουργία φιλικών σχέσεων, κάποιοι άνδρες αναλαμβάνουν δράση. Ο συγγραφέας Τζενεντάια Τζένκινς στο Λος Άντζελες, επανεκπαίδευσε τον εαυτό του στη φιλία και διοργανώνει εβδομαδιαίες συναντήσεις – τα «Riff Raff Thursdays» – προσφέροντας ένα σταθερό περιβάλλον κοινωνικοποίησης χωρίς πίεση. Η τακτικότητα αυτών των συναντήσεων χτίζει εμπιστοσύνη και επαναπροσδιορίζει τη φιλία ως βασικό συστατικό της ψυχικής υγείας.
Φιλίες μεταξύ ανδρών
Ιστορικά, πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ανδρικές φιλίες ήταν κεντρικές στην κοινωνική ζωή, όμως σήμερα, πολλοί παντρεμένοι άντρες μεταφέρουν τις κοινωνικές ευθύνες στη σύζυγο, με αποτέλεσμα να ατροφούν οι προσωπικές τους φιλίες. Η ψυχολόγος Νάιομπ Γουέι εξηγεί πως τα αγόρια ξεκινούν με ανάγκη για στενές φιλίες, αλλά η πίεση να αποδείξουν την αρρενωπότητά τους τα απομακρύνει από αυτές, εντείνοντας το αίσθημα απομόνωσης στην εφηβεία.
Σε διεθνές επίπεδο, πρωτοβουλίες όπως τα retreats του Κρεγκ Γουάιτ στη Βρετανία και η ιδιωτική λέσχη Three Cities Social στο Σικάγο δείχνουν πως υπάρχουν άνδρες που θέλουν να σπάσουν τον κύκλο της απομόνωσης. Παρόλα αυτά, οι συμμετοχές παραμένουν άνισες, με τις γυναίκες να ανταποκρίνονται πιο άμεσα. Όταν, όμως, η κοινωνικοποίηση συνοδεύεται από πρακτικές δραστηριότητες – π.χ. pickleball, μαθήματα πυγμαχίας – η ανδρική ανταπόκριση αυξάνεται.
Οι σχέσεις αυτές δεν είναι απλώς ψυχαγωγικές. Επηρεάζουν την υγεία και τη μακροζωία. Αν και η έννοια της «κοινωνικής υγείας» αρχίζει να συζητιέται, πολλοί άνδρες δεν την έχουν ακόμα ενσωματώσει στη ζωή τους. Ακόμη και όταν υπάρχει η πρόθεση, η μετάβαση από την επιφανειακή επαφή στην ουσιαστική φιλία απαιτεί προσπάθεια και συνέπεια.
Τέλος, οι ρομαντικές σχέσεις επηρεάζουν βαθιά τις ανδρικές φιλίες. Κάποιοι άνδρες νιώθουν ότι οι σύντροφοί τους δεν στηρίζουν την κοινωνική τους ζωή, κυρίως λόγω πολιτισμικών στερεοτύπων. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο Μόλερ, με επίγνωση και πρόθεση, οι άνδρες μπορούν να διεκδικήσουν φιλίες ουσίας, να μιμηθούν καλές πρακτικές και να επιλέξουν συντρόφους που ενθαρρύνουν τέτοιες σχέσεις.
Θα μπορούσαν οι νεότεροι άντρες να δείξουν τον δρόμο; Μια έρευνα του 2017 σε προπτυχιακούς φοιτητές έδειξε ότι θέλουν πιο στενούς δεσμούς και νιώθουν άνετα με τις λεγόμενες «bromances», που σε κάποιες περιπτώσεις συναγωνίζονται ή και ξεπερνούν τις ρομαντικές σχέσεις.