Με ένα οδυνηρό σοκ ξεκίνησε η θητεία της νέας κυβέρνησης στη Γερμανία, καθώς για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας ένας υποψήφιος Καγκελάριος δεν κατάφερε να συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο για να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας.
Χρειάστηκαν δραματικές διαβουλεύσεις με συνταγματολόγους και μια δεύτερη έκτακτη ψηφοφορία για να μπορέσει τελικά ο Φρίντριχ Μερτς να ξεπεράσει το θεσμικό ορόσημο των 316 ψήφων και να συγκροτήσει τη νέα κυβέρνηση συνεργασίας ανάμεσα στους Χριστιανοδημοκράτες και τους Σοσιαλδημοκράτες.
Οι ευθύνες που αναλαμβάνει η κυβέρνηση Μερτς είναι τεράστιες, καθώς η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πολυμέτωπη κρίση, χωρίς να διαφαίνονται κάποιες εύκολες λύσεις. Η έλλειψη στιβαρής πολιτικής ηγεσίας που φάνηκε με εμφατικό τρόπο με την αποτυχημένη πρώτη ψηφοφορία για τον Φρίντριχ Μερτς αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Η διαρκώς αυξανόμενη εκλογική επιρροή του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία, σε συνδυασμό με την καταρχάς κατάταξή της από την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος ως “εξτρεμιστικού” σχήματος δημιουργεί ένα τεράστιο πολιτικό πρόβλημα με σοβαρές θεσμικές προεκτάσεις.
Παράλληλα όμως η γερμανική οικονομία δοκιμάζεται από μια συνεχόμενη στασιμότητα, σε συνδυασμό με την σοβαρή πρόκληση των δασμών που εξήγγειλε η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και την ανάδειξη μιας κρίσης στο οικονομικό και βιομηχανικό μοντέλο της χώρας. Η μεταναστευτική και προσφυγική κρίση βρίσκεται μεν σε φάση ύφεσης, αλλά εξακολουθεί να βαραίνει το πολιτικό κλίμα καθώς δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα κάποια πρακτική και εφαρμόσιμη λύση. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Γερμανία αντιμετωπίζει πλέον ορατό το φάσμα της απειλής στην ασφάλεια της χώρας από τη ρωσική επιθετικότητα, τη στιγμή που σχεδιάζεται μια ολική επανεκκίνηση και αναβάθμιση των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, ενόσω η ειρήνευση στην Ουκρανία φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη.
Σε αυτό σκληρό πλαίσιο πολλαπλών προκλήσεων, φαντάζει πλέον ως μακρινή ανάμνηση η περίοδος της γερμανικής παντοδυναμίας μέχρι τα μέσα της περασμένης δεκαετίας. Τις απαρχές της φθοράς μπορεί κάποιος να τις αναζητήσει στην δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική κρίση της Ευρωζώνης, με κορωνίδα το “ελληνικό ζήτημα”, και κυρίως στην μεταναστευτική και προσφυγική πλημμυρίδα που κατέκλεισε τη Γερμανία το 2015 και 2016. Τα δύο αυτά ζητήματα έφεραν στην επιφάνεια υποσυνείδητες φοβίες ενός σημαντικού μέρους της κοινωνίας, όπως και έναν υπολανθάνοντα εθνικισμό, ο οποίος είχε περάσει κάτω από τα ραντάρ της πολιτικής ανάλυσης στα χρόνια της γερμανικής ευημερίας και ακμής.
Πολλοί πλέον κατηγορούν -κατόπιν εορτής- την ηγεσία της Άνγκελα Μέρκελ για τη διαχείριση του μεταναστευτικού/προσφυγικού, όπως και τον κατευνασμό της ρωσικής επιθετικότητας σε συνδυασμό με το βιομηχανικό μοντέλο εξάρτησης από τη φθηνή ρωσική ενέργεια. Για όλα αυτά όμως τα στρατηγικά σφάλματα υπήρχε σε μεγάλο βαθμό διακομματική συναίνεση, και οι λίγες φωνές αντίρρησης φάνταζαν τότε περίπου περιθωριακές.
Παρόλα όμως τα σύννεφα που έχουν συγκεντρωθεί πάνω από τη Γερμανία, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η πολιτική τάξη της χώρας έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα των στιγμών και δείχνει έτοιμη να πάρει τολμηρές αποφάσεις που θα βγάλουν τη χώρα από τη στενωπό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις πρώτες αμήχανες ώρες μετά την αρχική καταψήφιση του Φρίντριχ Μερτς στη Μπούντεσταγκ, ακόμη και το κόμμα της Αριστεράς επέδειξε διάθεση θεσμικής σοβαρότητας και απέφυγε να τορπιλίσει κοινοβουλευτικά τη διαδικασία. Η δε οικονομική ηγεσία της Γερμανίας, βιομήχανοι και συνδικάτα μαζί, δείχνει έτοιμη να προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις και προσαρμογές στο βιομηχανικό μοντέλο της χώρας, για να ανταπεξέλθει τον αδυσώπητο ανταγωνισμό από την Κίνα και τις ΗΠΑ.
Σημαντικό και αισιόδοξο δείγμα αλλαγής νοοτροπίας και προσαρμογής της εθνικής στρατηγικής υπήρξε η θαρραλέα κίνηση από τα κόμματα της συγκυβέρνησης, αλλά και από τα 2/3 των κυβερνήσεων των τοπικών κρατιδίων στην Άνω Βουλή, να προχωρήσει η απαραίτητη αναθεώρηση του άρθρου 109 του Συντάγματος, ώστε να γίνει εφικτή η ανάληψη κρατικού χρέους για τη χρηματοδότηση αμυντικών εξοπλισμών, υποδομών και περιβαλλοντικών επενδύσεων. Η υπέρβαση ενός άρθρου-ταμπού του Συντάγματος για το “φρένο χρέους” δείχνει ότι υπάρχει επαρκής πολιτική βούληση στη Γερμανία ώστε η χώρα να ανταπεξέλθει στις πολλαπλές προκλήσεις. Από τις πρώτες δε κινήσεις του νέου Καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς ήταν η αλλαγή πολιτικής απέναντι στην Ουκρανία και η ισχυρή πλέον στήριξη του Κιέβου μαζί με τη Γαλλία, τη Βρετανία και την Πολωνία.
Δεν είναι υπερβολικό να πει κάποιος ότι τα βλέμματα της Ευρώπης θα είναι στραμμένα στο Βερολίνο τους επόμενους μήνες. Με τον Εμανουέλ Μακρόν να διανύει τα τελευταία δύο χρόνια της θητείας του και την πολιτική κατάσταση στη Γαλλία να είναι πολύ εύθραυστη, η Ευρώπη έχει ανάγκη μια σταθερή κυβέρνηση στο Βερολίνο, η οποία θα έχει ισχυρό ευρωπαϊκό προσανατολισμό και θα είναι έτοιμη να αναλάβει πλέον ευθύνες και στον κρίσιμο τομέα της κοινής ασφάλειας της ηπείρου.