Η Γαλλία προετοιμάζεται για την πιθανή κατάρρευση της κυβέρνησης του Φρανσουά Μπαϊρού στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, που θα πυροδοτήσει εξελίξεις στο πολιτικό τοπίο της χώρας, αλλά και για τα δημοσιονομικά της.
Ενόψει της κρίσιμης ψηφοφορίας της 8ης Σεπτεμβρίου στην Εθνοσυνέλευση για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης ο Μπαϊρού ξεκινά σήμερα σε μια προσπάθεια να επιβιώσει σειρά επαφών με την αντιπολίτευση και πρώτα με το ηγετικό δίδυμο της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης, την Μαρίν Λεπέν και τον Ζορντάν Μπαρντελά.
Αλλά το εθνικιστικό κόμμα, που διαθέτει την πλειοψηφία των εδρών στην Εθνοσυνέλευση και οι δημοσκοπήσεις το φέρνουν πρώτο στην πρόθεση ψήφου σε περίπτωση πρόωρων εκλογών, έχει καταστήσει σαφές ότι σκοπεύει να ρίξει την κυβέρνηση. Το ίδιο έχουν κάνει και τα κόμματα της αριστεράς, πράγμα που σημαίνει ότι οι μέρες του Μπαϊρού στο πρωθυπουργικό μέγαρο Ματινιόν είναι εκτός απροόπτου μετρημένες.
Σε περίπτωση πτώσης της εύθραυστης κυβέρνησης μειοψηφίας του Μπαϊρού – που είναι και το πιθανότερο – η Γαλλία φαίνεται ότι θα εισέλθει σε άλλη μια περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας με ανοικτά διάφορα σενάρια που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν το τοπίο τις επόμενες εβδομάδες.
Γιατί ζήτησε ο Μπαϊρού ψήφο εμπιστοσύνης
Σε μια ασυνήθιστη για την γαλλική πολιτική σκηνή κίνηση ο ίδιος ο Μπαϊρού έριξε μια ριψοκίνδυνη ζαριά ζητώντας ψήφο εμπιστοσύνης από την Εθνοσυνέλευση για να αποδείξει ότι έχει τη νομιμότητα να κυβερνά, δεδομένης της αντίδρασης της αντιπολίτευσης στα σχέδια του για ανάταξη των δημοσιονομικών της χώρας. Ο προϋπολογισμός που παρουσίασε για το 2026 προβλέπει δραστική μείωση του ελλείμματος από το 5,8% πέρυσι σε κάτω από 4,6% του χρόνου με περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων.
Μια από τις προτάσεις του Μπαϊρού που προκάλεσαν τις μεγαλύτερες αντιδράσεις ήταν η κατάργηση δύο εθνικών αργιών από τις συνολικά ένδεκα, όπως εκείνη της Δευτέρας του Πάσχα και της 8ης Μαΐου, επετείου της λήξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη.
Ο Μπαϊρού επιμένει ότι το σχέδιο του προϋπολογισμού που κατέθεσε είναι ζωτικής σημασίας για να διατηρηθεί σε βιώσιμα επίπεδα το χρέος, αλλά τα κόμματα της αντιπολίτευσης το απορρίπτουν ως κοινωνικά άδικο, ενώ έχουν προγραμματιστεί απεργίες σε όλη τη Γαλλία για τις 10 και τις 18 Σεπτεμβρίου.
Το πιθανότερο σενάριο: πτώση της κυβέρνησης Μπαϊρού
Στις 8 Σεπτεμβρίου ο Μπαϊρού θα εκφωνήσει ομιλία από το βήμα της Εθνοσυνέλευσης και θα ακολουθήσει συζήτηση και στη συνέχεια η ψηφοφορία. Θα χρειαστούν 289 ψήφοι επί συνόλου 577 για να πέσει η κυβέρνησή του, που είναι και το πιθανότερο σενάριο, αφ ης στιγμής έχουν ανακοινώσει τις προθέσεις τους να καταψηφίσουν τον πρωθυπουργό τόσο η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση, όσο και τα κόμματα της Αριστεράς, των Σοσιαλιστών συμπεριλαμβανομένων.
Από τη στιγμή που θα πέσει η κυβέρνηση, ο Μπαϊρού και οι υπουργοί του θα αναγκαστούν να παραιτηθούν, αλλά θα συνεχίσουν να διαχειρίζονται τρέχουσες υποθέσεις μέχρις ότου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ορίσει νέο πρωθυπουργό.
Ο Μακρόν έχει αρκετές, αλλά όχι εύκολες επιλογές. Θα μπορούσε να χρίσει και πάλι πρωθυπουργό κάποιον από το στρατόπεδό του, να στραφεί σε προσωπικότητα της κοινωνίας των πολιτών ή σε πολιτικό από άλλο κόμμα ικανό να οικοδομήσει κυβερνητική συμμαχία.
Μια άλλη πιθανότητα θα ήταν να ορίσει κυβέρνηση τεχνοκρατών με επικεφαλής κάποιο πρόσωπο ευρείας αποδοχής. Ωστόσο, όλα αυτά τα σενάρια προσκρούουν στο ίδιο εμπόδιο, αφού ο διορισμένος υποψήφιος μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με άλλη μια πρόταση μομφής στο κατακερματισμένο κοινοβούλιο.
Το απίθανο σενάριο της επιβίωσης του Μπαϊρού
Αν και φαντάζει μάλλον απίθανο, ο Μπαϊρού θα μπορούσε να παραμείνει στο πόστο του, εφόσον πείσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης με ικανά ανταλλάγματα να κάνουν πίσω στις απειλές τους να τον ρίξουν.
Σε μια τέτοια περίπτωση η στρατηγική του Μπαϊρού για τη μείωση του ελλείμματος θα λάβει έγκριση επί της αρχής, αλλά ο πρωθυπουργός θα πρέπει να διαπραγματευτεί ένα προς ένα τα μέτρα με μια εχθρική Εθνοσυνέλευση. Στην καλύτερη περίπτωση η επιβίωσή του θα είναι εύθραυστη και απλώς θα καθυστερήσει το θεσμικό αδιέξοδο.
Διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και πρόωρη προσφυγή στις κάλπες
Η Γαλλία ταλανίζεται από πολιτική αστάθεια από τις 9 Ιουνίου του περασμένου έτους, όταν ο Μακρόν αιφνιδίασε με την απόφασή του να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση. Δεδομένου ότι έχει παρέλθει ένας χρόνος έκτοτε, όπως προβλέπει το γαλλικό Σύνταγμα, ο Μακρόν μπορεί, εφόσον το αποφασίσει, να διαλύσει εκ νέου την Εθνοσυνέλευση, οπότε θα πρέπει να στηθούν κάλπες εντός 20-40 ημερών.
Είναι αυτό ακριβώς το σενάριο που επιθυμεί διακαώς η ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν, πεπεισμένη ότι αυτή τη φορά θα επικρατήσει στην εκλογική μάχη μετά το 33% που έλαβε στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου του 2024. Ωστόσο, η Εθνική Συσπείρωση ήρθε τρίτη στον δεύτερο γύρο μετά από συντονισμένες προσπάθειες της αριστεράς και οπαδών του Μακρόν να τής κλείσουν τον δρόμο προς την εξουσία.
Σε πρόσφατη δημοσκόπηση της Ifop έξι στους δέκα ερωτηθέντες (63%) τάχθηκαν υπέρ της διεξαγωγής νέων εκλογών, αν και ο Μακρόν ξεκαθάρισε επανειλημμένα ότι αυτό δεν αποτελεί την πρώτη του επιλογή.
Πόσο πιθανή είναι μια παραίτηση Μακρόν;
Δεδομένου του πολιτικού αδιεξόδου μετά τις περσινές πρόωρες εκλογές πολλοί στην αντιπολίτευση έχουν θέσει θέμα παραίτησης του Μακρόν, αλλά το σενάριο αυτό φαντάζει λίαν απίθανο, δεδομένου ότι ο Γάλλος πρόεδρος έχει κατ’ επανάληψη τονίσει ότι θα ολοκληρώσει τη δεύτερη θητεία του στο Ελιζέ, που λήγει το 2027, ανεξάρτητα από τις πολιτικές αναταράξεις.
Ο νεοκομμουνιστής ηγέτης της «Ανυπότακτης Γαλλίας» Ζαν Λικ Μελανσόν έχει δηλώσει ότι «ο Μακρόν είναι το χάος» και ζήτησε την παραίτησή του, εφόσον δεν εξασφαλίσει ο Μπαϊρού ψήφο εμπιστοσύνης την ερχόμενη Δευτέρα.
Τι θα γίνει με τον προϋπολογισμό του 2026;
Προφανώς μια πτώση της κυβέρνησης Μπαϊρού θα μπλοκάρει αυτόματα το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2026 που συνέταξε. Μια νέα κυβέρνηση θα μπορούσε στη συνέχεια, ακολουθώντας την κανονική νομοθετική διαδικασία, να καταθέσει μια αναθεωρημένη εκδοχή του σχεδίου αυτό.
Στην μάλλον απίθανη περίπτωση που δεν θα έχει σχηματιστεί κυβέρνηση μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους, μια ειδική νομοθετική πρόνοια επιτρέπει την παράταση της ισχύος του προϋπολογισμού του 2025 και για το ερχόμενο έτος για να διασφαλιστεί η συνέχιση της ροής των κρατικών εσόδων και δαπανών, μόνον που μια τέτοια εξέλιξη θα αποδυνάμωνε ακόμη περισσότερη τη δημοσιονομική αξιοπιστία της Γαλλάις στα μάτια των οίκων αξιολόγησης και της ΕΕ.