To δικαστήριο της ΕΕ αναμένεται να αποφανθεί σήμερα Τετάρτη για το κατά πόσον η Κομισιόν παραβίασε τους κανόνες διαφάνειας αρνούμενη να δημοσιοποιήσει τα SMS που αντήλλαξε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον επικεφαλής της Pfizer για τα εμβόλια που προσπαθούσε να εξασφαλίσει η Ένωση για την Covid-19.
Η υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUCJ) θεωρείται μια δοκιμασία για τη Φον ντερ Λάιεν, επικεφαλής του θεσμικού οργάνου που είναι επιφορτισμένο με την τήρηση του ενωσιακού δικαίου, το οποίο περιλαμβάνει τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Αν το δικαστήριο αποφανθεί εναντίον της, αυτό θα αποτελέσει ισχυρό επιχείρημα για τους επικριτές της.
Στο επίκεντρο βρίσκονται τα μηνύματα μεταξύ της προέδρου της Κομισιόν και του Αλμπέρτ Μπουρλά, διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer, την οποία είχε επιλέξει η Ένωση ως κύριο προμηθευτής εμβολίων στο αποκορύφωμα της πανδημίας.
Η υπόθεση ξεκίνησε από τους New York Times, που αποκάλυψαν την ύπαρξη των μηνυμάτων και στη συνέχεια κατέθεσαν το 2023 αγωγή κατά της Κομισιόν, λόγω της άρνησής της να τα δημοσιοποιήσει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε υποστηρίξει ότι δεν μπορούσε να βρει τα SMS της Φον ντερ Λάιεν με τον Μπουρλά, επειδή δεν είχαν καταγραφεί και αρχειοθετηθεί, κάτι, που γίνεται, όπως λέει, μόνον όταν κρίνεται «ουσιώδους σημασίας» το περιεχόμενο. «Η Κομισιόν ουδέποτε αρνήθηκε την ύπαρξη των SMS. Αυτό που υποστηρίχθηκε ήταν ότι οι ανταλλαγές μηνυμάτων δεν περιείχαν σημαντικές πληροφορίες», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ.
Η ΕΕ κινήθηκε γρήγορα μετά την πανδημία της Covid-19 για να εξασφαλίσει εμβόλια για τα κράτη μέλη της σε μια περίοδο τεράστιας παγκόσμιας ζήτησης. Η συμφωνία οριστικοποιήθηκε τον Μάιο του 2021 και προέβλεπε τη δέσμευση της Ένωσης να αγοράσει έως 1,8 εκατ. δόσεις του εμβολίου των Pfizer-BioNTech.
Ωστόσο, πολλές πτυχές της προμήθειας των εμβολίων από την Pfizer έχουν παραμείνει εμπιστευτικές, γεγονός που οδήγησε σε ισχυρισμούς περί έλλειψης διαφάνειας -- και σε αρκετές νομικές διαδικασίες στο Βέλγιο και στα δικαστήρια της ΕΕ.
«Αυτή η υπόθεση παρουσιάζει ένα πολύ σημαντικό ζήτημα: το κατά πόσον οι αξιωματούχοι μπορούν να αποφύγουν τη δημόσια διαφάνεια επικοινωνώντας μέσω γραπτών μηνυμάτων αντί για πιο παραδοσιακά μέσα», δήλωσε η δικηγόρος των ΝY Times, Μποντίν Κλούστρα, στην εναρκτήρια αγόρευσή της τον Νοέμβριο. Οι δικηγόροι της ΕΕ υποστηρίζουν ότι τα προσωπικά μηνύματα δεν αποτελούν μέρος των διαπραγματεύσεων για το εμβόλιο, αφού μπορεί να περιλάμβαναν παράπλευρα ζητήματα, όπως η συμφωνία της Φον ντερ Λάιεν και του Μπουρλά να συζητήσουν σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα, όπως είπαν.
Αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε ότι οι υπάλληλοι της Κομισιόν, συμπεριλαμβανομένης της επικεφαλής της, Φον ντερ Λάιεν, δεν έχουν την υποχρέωση να καταγράφουν όλα τα ηλεκτρονικά μηνύματα, τα μηνύματα κειμένου και τις συνομιλίες μέσω SMSm καθώς αυτό θα ήταν «ουσιαστικά αδύνατο». Και σημείωσε ότι τα e-mail διαγράφονται αυτόματα μετά από έξι μήνες.
Σε περίπτωση αρνητικής για τη Φον ντερ Λάιεν απόφασης, όπως αναφέρει το Politico, η πρόεδρος της Κομισιόν θα περιέλθει σε δυσχερή θέση λίγους μήνες μετά την επανεκλογή της, όταν είχε επικαλεστεί την προστασία της διαφάνειας και της ακεραιότητας.