Νέες ανησυχίες για μεγάλη έκρηξη των Φλεγραίων Πεδίων, μιας ηφαιστειακής λεκάνης στη νότια Ιταλία, πυροδοτούν στις τάξεις των επιστημόνων οι σεισμοί που σημειώθηκαν το τελευταίο διάστημα.
Στις 13 Μαϊου ένας σεισμός 4.4 βαθμών – ο ισχυρότερος εδώ και τέσσερις δεκαετίες – ταρακούνησε τη Νάπολη, που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα Φλεγραία πεδία, ενώ το τελευταίο εξάμηνο επιστήμονες έχουν καταγράψει πάνω από 3.000 μικρότερες δονήσεις – πολύ πάνω από τον μέσο όρο της συνήθους σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή.
Ειδικοί σημειώνουν ότι τέτοια αύξηση της σεισμικής δραστηριότητας συνήθως προηγούνται των εκρήξεων, καθώς συσσωρεύεται η υπόγεια πίεση. Αυτοί οι μικροί σεισμοί μπορούν να αποδυναμώσουν το βραχώδες στρώμα πάνω από τον μαγματικό θάλαμο του ηφαιστείου, διευκολύνοντας την διέλευση του μάγματος, όπως όταν δημιουργείται ατμός σε μια χύτρα ταχύτητας, και το καπάκι μπορεί να εκραγεί.
Ανησυχία για την αύξηση των εκλυόμενων αερίων
Γεωλόγοι έχουν επίσης παρατηρήσει μια απότομη αύξηση των αερίων που απελευθερώνονται από την ηφαιστειακή λεκάνη των Φλεγραίων Πεδίων – άλλο ένα προειδοποιητικό σημάδι.
Επιπλέον, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την περιοχή έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, με το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας (INGV) να αναφέρει ημερήσια επίπεδα μεταξύ 4.000 και 5.000 τόνων. Ειδικοί τονίζουν ότι οι αυξημένες εκπομπές αερίων συχνά σημαίνουν ότι το μάγμα κινείται πιο κοντά στην επιφάνεια, ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στο ηφαίστειο. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας (INGV), το μάγμα βρίσκεται τώρα μόλις λίγα χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια, σε ένα μικρό βάθος που εγείρει μεγαλύτερη ανησυχία.
Τι θα σήμαινε μια έκρηξη της ηφαιστειακής λεκάνης κοντά στη Νάπολη
Σύμφωνα με τον Κρίστοφερ Ρ. Τζ. Κίλμπερν, ηφαιστειολόγο του IGNV, «είναι ζωτικής σημασίας η διάκριση μεταξύ των εκπομπών αερίων που προκαλούνται από την κίνηση του μάγματος και εκείνων που προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις φυσικών πετρωμάτων».
Τα Φλεγραία Πεδία συνιστούν σοβαρή απειλή για πάνω από τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στη μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης. Μια έκρηξη του ηφαιστείου θα μπορούσε να προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές, με κτίρια να κατακλύζονται από ροές λάβας, νέφη τέφρας και θερμών αερίων που κινούνται με μεγάλη ταχύτητα. Ειδικοί προειδοποιούν ότι θα μπορούσαν να αποκοπούν δρόμοι, όπως και η ηλεκτροδότηση και η υδροδότηση της Νάπολης και πόλεων όπως το Ποτσουόλι (αρχαίοι Ποτίολοι), που βρίσκονται κοντά στα Φλεγραία Πεδία, θέτοντας πολλές ζωές και σπίτια στη ζώνη κινδύνου.
Καμπανάκι από νέα μελέτη
Μια νέα μελέτη με επικεφαλής τον Τζιανμάρκο Μπουόνο, διδακτορικό φοιτητή στο Πανεπιστήμιο Federico II της Νάπολης, δείχνει ότι περίπου το 80% του διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνεται από τον κρατήρα Solfatara της ηφαιστειακής λεκάνης των Φλεγραίων Πεδίων προέρχεται απευθείας από το μάγμα κάτω από την επιφάνεια της Γης.
Αυτό σημαίνει ότι το μάγμα απελευθερώνει αέρια, κάτι που αποτελεί ισχυρό σημάδι ότι μπορεί να κινείται πιο κοντά στην επιφάνεια. Το άλλο 20% του αερίου προέρχεται από την αντίδραση θερμών ρευστών υλών με υπόγεια πετρώματα, μια φυσική διαδικασία που δεν σημαίνει πάντα ότι επίκειται έκρηξη.
Οι επιστήμονες παρακολουθούν αυτές τις απελευθερώσεις αερίων μαζί με την ανύψωση του εδάφους και τις χιλιάδες σεισμικές δονήσεις, επειδή αποτελούν βασικά προειδοποιητικά σημάδια για μελλοντικές εκρήξεις. Όταν το μάγμα κινείται προς τα πάνω, ωθεί τα αέρια προς τα έξω, δημιουργώντας πίεση μέσα στο ηφαίστειο. Η υπερβολική πίεση μπορεί να προκαλέσει ρωγμές και να πυροδοτήσει μια επικίνδυνη έκρηξη.
Ανύψωση και καθίζηση του εδάφους
Ο μεγάλος κρατήρας των Φλεγραίων Πεδίων σχηματίστηκε όταν μια τεράστια έκρηξη πριν από χιλιάδες χρόνια προκάλεσε την κατάρρευση του εδάφους πάνω από τον θόλο του μάγματος. Η τελευταία μεγάλη έκρηξη σημειώθηκε το 1538, αλλά το ηφαίστειο παρουσιάζει σημάδια αφύπνισης τις τελευταίες δεκαετίες. Και μολονότι οι επιστήμονες δεν μπορούν να προβλέψουν πότε ακριβώς θα γίνει η έκρηξη, η πρόσφατη δραστηριότητα του ηφαιστείου δείχνει ότι μάλλον επίκειται.
Ιταλία: Φοβούνται έκρηξη υπερ-ηφαιστείου κοντά στη Νάπολη
Εδώ και 20 χρόνια παρατηρείται μια αργή ανύψωση και καταβύθιση του εδάφους καθώς το μάγμα και τα αέρια που συσσωρεύονται υπόγεια ωθούν την επιφάνεια προς τα πάνω ή την αφήνουν να ξαναβυθιστεί. Στο Ποτσουόλι το έδαφος έχει ανυψωθεί κατά σχεδόν 1,4 μέτρα κατά τη διάρκεια της τρέχουσας φάσης. Χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο μηχανικής αστοχίας, που εφαρμόζεται συνήθως στη δομική μηχανική, ειδικοί μελέτησαν πώς ανταποκρίνεται στην πίεση το βραχώδες υπόστρωμα κάτω από τα Φλεγραία Πεδία και τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι ο φλοιός από την φάση της απλής κάμψης μετατοπίζεται σε εκείνη των ρωγμών, μια αλλαγή που συχνά προηγείται των ηφαιστειακών εκρήξεων.
Η απειλή των Φλεγραίων Πεδίων
Από τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια προ εικοσαετίας οι Αρχές έχουν ανεβάσει στο κίτρινο το επίπεδο συναγερμού για τα Φλεγραία Πεδία, ενώ έχουν καταστρώσει λεπτομερή σχέδια εκκένωσης των εκατομμυρίων κατοίκων της μητροπολιτικής περιοχής της Νάπολης, που θα πρέπει, όμως, να εφαρμοστούν γρήγορα και αποτελεσματικά σε περίπτωση έκρηξης.
Κι η απειλή των Φλεγραίων Πεδίων δεν αφορά μόνον την περιοχή αυτή της νότιας Ιταλίας. Πριν από περίπου 40.000 χρόνια το ηφαίστειο εξερράγη με τόση δύναμη που προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες ηφαιστειογενείς καταστροφής στην ιστορία του πλανήτη μας προκαλώντας μεγάλες αλλαγές στο κλίμα του. Με μια παρόμοια έκρηξη σήμερα νέφη τέφρας θα κάλυπταν μεγάλο μέρος της Ευρώπης προκαλώντας καταστροφές στις καλλιέργειες, διακοπές της ηλεκτροδότησης και καθήλωση αεροσκαφών.
Τα ηφαιστειακά αέρια θα μπορούσαν να μπλοκάρουν τις ηλιακές ακτίνες προκαλώντας πτώση των θερμοκρασιών για σειρά ετών και απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες, που θα απειλούσαν τις αλυσίδες τροφίμων ανά την υφήλιο.