Ο παραπάνω από ήπιος χειμώνας που διανύει η Ευρώπη ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για τα ευρωπαϊκά κράτη που πρέπει να τολμήσουν την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, επισημαίνει τελευταία ανάλυση του CNN.
Η απειλή διακοπής των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου για τις ευρωπαϊκές χώρες, πολλές από τις οποίες βασίζονται εδώ και χρόνια για να θερμαίνουν τα σπίτια τους και να τροφοδοτούν τα εργοστάσιά τους, ήταν ένα γερό χαρτί που θα μπορούσε να παίξει ο Πούτιν αν ο πόλεμος που ξεκίνησε τον περασμένο Φεβρουάριο συνέχιζε σε έναν μακρύ χειμώνα.
Πολίτες από χώρες που δεν βρίσκονταν σε άμεσο πόλεμο με τη Ρωσία μπορεί να αναρωτιούνταν, καθώς έρχεται το κρύο, γιατί η άνεση και ο βιοπορισμός τους θυσιάζονται για λογαριασμό της Ουκρανίας. Οι ηγέτες των κρατών, νιώθοντας εσωτερική πίεση, θα μπορούσαν να αγωνιστούν για την άμβλυνση των κυρώσεων ή για τη μεσολάβηση για ειρήνη με ευνοϊκούς για τη Μόσχα όρους, πιστεύεται.
Ο «στρατηγός χειμώνας» γύρισε την πλάτη στον Πούτιν
«Υπάρχει μια παραδοσιακή άποψη στη Ρωσία ότι ένα από τα καλύτερα πλεονεκτήματά της στον πόλεμο είναι ο "στρατηγός χειμώνας"», εξηγεί ο Keir Giles, ανώτερος σύμβουλος στο think tank Chatham House.
«Σε αυτή την περίπτωση, η Ρωσία επιδίωξε να εκμεταλλευτεί τον χειμώνα για να αυξήσει τη ισχύ ενός ακόμα όπλου που διαθέτει, το ενεργειακό. Η Ρωσία υπολόγιζε σε ένα χειμερινό ψύχος για να "συνετίσει" την Ευρώπη και να πείσει το κοινό σε όλη την ήπειρο ότι η υποστήριξη προς την Ουκρανία δεν άξιζε τον πλήγμα στο πορτοφόλι τους», προσθέτει ο Giles.
Αλλά αυτή η μακρά παγωνιά δεν έρθει ακόμη. Η Δυτική και η Κεντρική Ευρώπη απόλαυσαν έναν πιο ήπιο χειμώνα από ό,τι αναμενόταν, κάτι που, μαζί με μια συντονισμένη προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου, έχει αφαιρέσει ένα από τα μεγαλύτερα διαπραγματευτικά χαρτιά του Πούτιν από τα χέρια του.
«Παράθυρο ευκαιρίας» για την Ευρώπη ο ήπιος χειμώνας
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν τώρα ένα παράθυρο ευκαιρίας για να μειώσουν την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο πριν έρθει άλλος ένας χειμώνας. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση του ενιαίου μετώπου της Δύσης καθώς ο πόλεμος παρατείνεται.
Πόσο μεγάλο είναι λοιπόν αυτό το παράθυρο και ποια βραχυπρόθεσμα μέτρα μπορούν να ληφθούν για να αξιοποιηθεί στο έπακρο, διερωτάται το CNN.
Ο Άνταμ Μπελ, πρώην αξιωματούχος της βρετανικής κυβέρνησης στον τομέα της ενέργειας, λέει ότι ο ζεστός χειμώνας ουσιαστικά «χάρισε στην Ευρώπη έναν χρόνο. Ένας ψυχρότερος Δεκέμβριος και Ιανουάριος θα είχε καταναλώσει πολλά από τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ευρώπης, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έλλειψη».
Προειδοποιεί, ωστόσο, ότι η απλή αποθήκευση φυσικού αερίου δεν είναι αρκετή. «Πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά στην αποδοτικότητα. Τα σπίτια και οι επιχειρήσεις χρειάζονται κτίρια που σπαταλούν λιγότερη ενέργεια μέσω της μόνωσης. Οι εταιρείες πρέπει να αλλάξουν τις διαδικασίες παραγωγής από το φυσικό αέριο».
Οι επικριτές κατηγορούν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ότι επικεντρώνονται υπερβολικά στον έλεγχο της άμεσης τιμής του φυσικού αερίου, αντί να επενδύουν σε μακροπρόθεσμα μέτρα όπως η αποδοτικότητα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
«Υπάρχει ένα κατανοητό πολιτικό ένστικτο για την ελάφρυνση της τιμής, επειδή αντιμετωπίζει άμεσα τις ανησυχίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων για το κόστος. Αλλά το να γίνει το φυσικό αέριο φθηνότερο αφαιρεί το κίνητρο για τη μείωση της συνολικής κατανάλωσης», λέει ο Milan Elkerbout, ερευνητής στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής.
Μεσοπρόθεσμα, η Ευρώπη έχει τώρα την ευκαιρία να εφαρμόσει ορισμένες από τις αλλαγές στις συνήθειες κατανάλωσης ενέργειας που αποδείχθηκαν πολιτικά δύσκολες.
«Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα για να δώσουν κίνητρα και να επιταχύνουν την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», λέει ο John Springford, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Μεταρρυθμίσεων. «Ένα μεγάλο βήμα θα ήταν να δοθεί το πράσινο φως στη χερσαία αιολική ενέργεια. Θα ήταν επίσης συνετό για τις κυβερνήσεις να δημιουργήσουν αποθηκευτική ικανότητα για το υγρό φυσικό αέριο (LNG), κάτι που μπορεί να συμβεί αρκετά γρήγορα και μειώνει άμεσα την ανάγκη για ρωσικό αέριο».
Το αν οι ευρωπαϊκές χώρες θα εκμεταλλευτούν αυτή τη σύντομη ευκαιρία να ενισχύσουν την ενεργειακή τους ασφάλεια είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα.
Ο μακροχρόνιος εφυσηχασμός στην Ευρώπη
«Η ευπάθεια της Ευρώπης που αποκαλύφθηκε ξαφνικά υπήρχε λόγω του μακροχρόνιου εφησυχασμού των δυτικών δυνάμεων», λέει ο Giles.
«Η Δυτική Ευρώπη δεν ήταν πρόθυμη να ακούσει τα κράτη της πρώτης γραμμής που προειδοποιούσαν για τις προθέσεις του ρωσικού καθεστώτος και κατανοούσαν ότι η ακριβότερη ενέργεια ήταν ένα τίμημα που άξιζε να πληρώσει κανείς με αντάλλαγμα να μην είναι ευάλωτος στη ρωσική πίεση. Αυτός ο εφησυχασμός άφησε στη Ρωσία πολλαπλούς ανοιχτούς στόχους για να "κλωτσήσει" τις μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές πρωτεύουσες, κυρίως τη Γερμανία», προσθέτει.
Όσο παράλογο κι αν ακούγεται, ενώ οι βόμβες συνεχίζουν να πέφτουν στην Ουκρανία, δεν αποκλείεται να υπάρξει επιστροφή στον παλιό εφησυχασμό και αποτυχία να θωρακιστεί η ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) δήλωσε τον Δεκέμβριο ότι η παγκόσμια ζήτηση για άνθρακα -το πιο ρυπογόνο από όλα τα ορυκτά καύσιμα- έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ το 2022 εν μέσω της ενεργειακής κρίσης που προκλήθηκε από τον πόλεμο της Ρωσίας. Μόλις έναν χρόνο αφ' ότου οι χώρες συμφώνησαν να μειώσουν σταδιακά τη χρήση του άνθρακα στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στη Γλασκώβη, η Ευρώπη βρέθηκε να ενεργοποιεί ξανά ορισμένες από τις πρόσφατα κλειστές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα.
Ο ΔΟΕ δήλωσε ότι, ενώ η αύξηση της κατανάλωσης άνθρακα ήταν σχετικά μέτρια στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, στη Γερμανία παρατηρήθηκε αντιστροφή «σημαντικής κλίμακας».
Η ιστορική απροθυμία για ενιαία ενεργειακή πολιτική στην Ευρώπη
Τα ευρωπαϊκά έθνη ήταν ιστορικά απρόθυμα να συγχωνεύσουν την ενεργειακή πολιτική και τις αγορές τους. Οι λόγοι γι' αυτό κυμαίνονται από το στεγνό προσωπικό συμφέρον (γιατί να επωφεληθεί η μια χώρα από τη συσσώρευση αποθεμάτων της άλλης;) έως τον έλεγχο των αγορών (για παράδειγμα, γιατί το φθηνότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο από την Ισπανία να υποβαθμίσει τη γαλλική πυρηνική ενέργεια;).
Και ακόμη και αν προκύψει η πολιτική όρεξη για κάποιου είδους κοινή ενεργειακή πολιτική και αγορά, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να τεθεί υπό κεντρική διαχείριση, καθώς τα επιμέρους κράτη θα ανταγωνίζονταν αναπόφευκτα για πόρους και οικονομικές επιδοτήσεις.
Αυτό είναι που καθιστά το σημερινό "παράθυρο" ευκαιρίας τόσο σημαντικό. Ενώ ο ενεργός αγώνας συνεχίζεται, είναι ζωτικής σημασίας να χρησιμεύσει ως υπενθύμιση ότι η αποτυχία να δράσουμε τώρα θα μπορούσε να σημαίνει υπνοβασία προς μια καταστροφή τον επόμενο χειμώνα.
Και μια ενεργειακή κρίση θα επέστρεφε στον Πούτιν την εξουσία που του είχε στερηθεί από καθαρή τύχη και από κάποιο ασυνήθιστα ζεστό καιρό, υπογραμμίζει το αμερικανικό μέσο.