Η «στρόφιγγα» της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη κλείνει για δέκα ημέρες. Τι θα συμβεί, όμως, αν δεν ανοίξει πάλι;
Στις 11 Ιουλίου ξεκίνησε η ετήσια συντήρηση του αγωγού «Nordstream 1», ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία.
Η περίοδος συντήρησης θα διαρκέσει έως τις 21 Ιουλίου. Η Ευρώπη φοβάται πως η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει κάποια πρόφαση για να παρατείνει την περίοδο αυτή ώστε να περιορίσει περισσότερο τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο.
Ήδη, τον προηγούμενο μήνα, οι ροές του αγωγού μειώθηκαν στο 40% της συνολικής ικανότητάς του.
Εξάλλου, η Ρωσία προμηθεύει περίπου το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης, κυρίως μέσω αγωγών. Οι παραδόσεις πέρυσι ανήλθαν σε περίπου 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Εάν πράγματι διακοπεί η παροχή μετά τις 10 ημέρες, ο χειμερινός εφοδιασμός της Ευρώπης θα αναταραχτεί και θα επιδεινωθεί η ενεργειακή κρίση, που ήδη έχει προκαλέσει εκτοξεύσεις στους λογαριασμούς ενέργειας για τα νοικοκυριά και έχει φέρει έκτακτα μέτρα σε διάφορες χώρες.
Στην Ευρώπη επικρατεί ανησυχία -Τι θα συμβεί εάν διακοπεί η παροχή φυσικού αερίου
Αναλυτές, αξιωματούχοι και πολιτικοί προειδοποιούν για έναν σκληρό χειμώνα σε μια τέτοια περίπτωση. Εάν η Μόσχα διακόψει τη ροή, οι «27» θα πρέπει να περιορίσουν σημαντικά την κατανάλωση φυσικού αερίου σε σχέση με τα επίπεδα που καταγράφονταν πριν από τον πόλεμο.
«Πρέπει να προετοιμαστούμε τώρα για περαιτέρω διακοπή της παροχής φυσικού αερίου και ακόμη και για πλήρη διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου», προειδοποίησε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώπιον του Κοινοβουλίου του Στρασβούργου στις 6 Ιουλίου. Ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας, προειδοποίησε στις 30 Ιουνίου ότι «δεν θα ήταν μεγάλη έκπληξη εάν [η Gazprom] έλεγε: “Δεν μπορούμε να επανεκκινήσουμε [την παροχή μέσω Nord Stream 1]. Έχουμε εντοπίσει ένα πρόβλημα κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης”».
Ο Klaus Mueller, επικεφαλής της ρυθμιστικής Αρχής ενέργειας της Γερμανίας, πιστεύει ότι το Κρεμλίνο μπορεί να συνεχίσει να περιορίζει τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης πέρα από το προγραμματισμένο τέλος των εργασιών συντήρησης.
«Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο η μεταφορά φυσικού αερίου να μην ξαναρχίσει στη συνέχεια, για πολιτικούς λόγους», δήλωσε ο Mueller στο CNBC την περασμένη εβδομάδα.
Στις 20 Ιουλίου η πρόταση της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της διακοπής παροχής φυσικού αερίου
«Προετοιμαζόμαστε. Στις 20 Ιουλίου η Επιτροπή θα παρουσιάσει την πρότασή της για την αντιμετώπιση αυτής της έκτακτης κατάστασης», ανέφερε ο Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι. Υπενθύμισε, επίσης, ότι στις εαρινές οικονομικές προβλέψεις της η Επιτροπή είχε συμπεριλάβει ένα δυσμενές σενάριο με προβλήματα παροχής φυσικού αερίου, βάσει του οποίου η ανάπτυξη φέτος θα ήταν αρνητική. «Αυτή τη στιγμή δε βρισκόμαστε στο δυσμενές σενάριο, αλλά οι κίνδυνοι να πάμε προς τα εκεί αυξάνονται», δήλωσε ο Π. Τζεντιλόνι.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κανόνες για την πρόληψη και την αντιμετώπιση μιας διακοπής στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο. Υπάρχουν τρία επίπεδα κρίσης: έγκαιρη προειδοποίηση, συναγερμός και έκτακτη ανάγκη. Τα κράτη μέλη οφείλουν να διαθέτουν σχέδια για τον τρόπο διαχείρισης των επιπτώσεων μιας διακοπής του εφοδιασμού στα τρία επίπεδα κρίσης.
Πού αλλού μπορεί να βρει φυσικό αέριο η Ευρώπη
Ορισμένες χώρες έχουν εναλλακτικές επιλογές προμήθειας και το δίκτυο φυσικού αερίου της Ευρώπης είναι συνδεδεμένο με τέτοιον τρόπο ώστε οι προμήθειες να μπορούν να μοιραστούν.
Η Γερμανία θα μπορούσε να εισάγει αέριο από τη Βρετανία, τη Δανία, τη Νορβηγία και την Ολλανδία μέσω αγωγών.
Η Νορβηγία, ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας της Ευρώπης μετά τη Ρωσία, αυξάνει την παραγωγή για να βοηθήσει στην απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027.
Η βρετανική Centrica (CNA.L) υπέγραψε συμφωνία με τη νορβηγική Equinor (EQNR.OL) για επιπλέον προμήθειες φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο για τους επόμενους τρεις χειμώνες. Η Βρετανία δεν βασίζεται στο ρωσικό αέριο και μπορεί επίσης να εξάγει στην Ευρώπη μέσω αγωγών.
Η Νότια Ευρώπη μπορεί να λάβει αζερικό αέριο μέσω του αγωγού Trans Adriatic Pipeline προς την Ιταλία και του Trans-Atolian Natural Gas Pipeline (TANAP) μέσω Τουρκίας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δηλώσει ότι μπορούν να προμηθεύσουν 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρωπαϊκή Ένωση εφέτος.
Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες αναζητούν τρόπους για να επεκτείνουν τις εισαγωγές και τη δυνατότητα αποθήκευσης LNG.
Η Γερμανία είναι μεταξύ των χωρών που θέλουν να κατασκευάσουν νέους τερματικούς σταθμούς LNG. Σκοπεύει να κατασκευάσει δύο σε μόλις δύο χρόνια.
Η Πολωνία, η οποία καλύπτει περίπου το 50% της κατανάλωσης φυσικού αερίου της με ρωσικό αέριο, έχει δηλώσει ότι μπορεί να προμηθεύεται φυσικό αέριο μέσω συνδέσεων με τη Γερμανία.
Τον Οκτώβριο, θα ανοίξει ένας αγωγός που θα επιτρέπει τη ροή έως και 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως μεταξύ Πολωνίας και Νορβηγίας.
Επίσης, το Bloomberg ανέφερε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιδιώξει να αυξήσει τη συνεργασία με τις αφρικανικές χώρες για να βοηθήσει στην αντικατάσταση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και στη μείωση της εξάρτησης από τη Μόσχα σχεδόν κατά τα δύο τρίτα εφέτος. Χώρες στην Αφρική όπως η Νιγηρία, η Σενεγάλη και η Αγκόλα προσφέρουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητες δυνατότητες για υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές;
Αρκετές χώρες θα μπορούσαν να επιδιώξουν να καλύψουν τα κενά στον ενεργειακό εφοδιασμό τους με εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από τους γείτονές τους ή με την ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, υδροηλεκτρική ενέργεια ή άνθρακα.
Η Ευρώπη προσπαθεί να απομακρυνθεί από τον άνθρακα για να επιτύχει τους κλιματικούς της στόχους, αλλά ορισμένες μονάδες άνθρακα έχουν τεθεί ξανά σε λειτουργία από τα μέσα του 2021 λόγω των αυξανόμενων τιμών του φυσικού αερίου.
Η Γερμανία έχει ενεργοποιήσει το δεύτερο από τα τρία στάδια του σχεδίου έκτακτης ανάγκης για το φυσικό αέριο και ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ προειδοποίησε ότι η χώρα οδεύει προς έλλειψη φυσικού αερίου εάν οι ρωσικές προμήθειες παραμείνουν τόσο χαμηλές όσο τώρα, ενώ είπε ότι ορισμένες βιομηχανίες θα κλείσουν τον χειμώνα σε τέτοια περίπτωση.
Ο Ολλανδός υπουργός Ενέργειας είπε ότι το κοίτασμα στο Γκρόνινγκεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τις γειτονικές χώρες σε περίπτωση πλήρους διακοπής του ρωσικού εφοδιασμού, αλλά σημείωσε ότι η αύξηση της παραγωγής θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχές.
Το πρώτο στάδιο του σχεδίου έκτακτης ανάγκης έχουν ενεργοποιήσει η Αυστρία, η Δανία και η Σουηδία, ενώ κι άλλες χώρες εξετάζουν τρόπους για να αντεπεξέλθουν στη διακοπή του ρωσικού αερίου. Σχεδιάζεται μείωση της κατανάλωσης από βιομηχανίες και εταιρείες, ενώ χώρες όπως η Βουλγαρία κοιτούν προς τις ΗΠΑ για αγορά LNG. Η Βουλγαρία επίσης βρίσκεται σε συνομιλίες με το Αζερμπαϊτζάν για να αυξήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου.
Η Γαλλία προτρέπει ιδιώτες και επιχειρήσεις να μειώσουν τη χρήση ενέργειας. Κάποιες χώρες, όπως η Τσεχία, εξετάζουν τη συνέχιση λειτουργίας εργοστασίων με άνθρακα. Η Ιταλία σχεδιάζει να μεγιστοποιήσει τη χρήση σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, εάν χρειαστεί, για εξοικονόμηση φυσικού αερίου. Η Ολλανδία θα άρει το ανώτατο όριο στην παραγωγή από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.
Η Φινλανδία και τα κράτη της Βαλτικής θα αναβάλουν τη θερινή συντήρηση ενός μεγάλου αγωγού φυσικού αερίου για να εξασφαλίσουν τον εφοδιασμό.
Πώς θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα τη διακοπή παροχής φυσικού αερίου
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, μίλησε για την αβεβαιότητα που υπάρχει για το κλείσιμο του αγωγού Nord Stream και για το plan B στην ενεργειακή τροφοδότηση.
Το εθνικό σχέδιο παρέμβασης έχει δύο άξονες, την επάρκεια και τις προσιτές τιμές, είπε ο Κώστας Σκρέκας, συνοψίζοντας τα μέτρα της ελληνικής κυβέρνησης.
«Περίπου το 40-50% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιούμε ως χώρα προέρχεται από τη Ρωσία, για αυτό έχουμε λάβει μία σειρά μέτρων, στην περίπτωση που έχουμε συνολική διακοπή στις ροές, ώστε να μπορέσουμε να το αντικαταστήσουμε με υγροποιημένο φυσικό αέριο που θα φτάσει με καράβια στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης που έχουμε στη Ρεβυθούσα, με δύο πλοία ταυτόχρονα», τόνισε αρχικά ο Κώστας Σκρέκας μιλώντας σε τηλεοπτική του συνέντευξη στην εκπομπή «Συνδέσεις» της ΕΡΤ, με αφορμή τη διακοπή του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 1.
Παράλληλα, ο υπουργός Ενέργειας τόνισε ότι «περισσότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο θα μπορούσε να έρθει με αντίστροφη ροή μέσω του αγωγού TAP από την Ιταλία, με την οποία υπάρχουν ήδη διεργασίες για αποθήκευση μεγάλης ποσότητας, ενώ επίσης υπάρχει πρόβλεψη για χρήση περισσότερου ντίζελ και για επιστροφή στον λιγνίτη».
«Τα τρία τελευταία χρόνια η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε με 5.000 μεγαβάτ νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να γλιτώσουμε εισαγωγές πάνω από 1,7 δισεκατομμυρίου σε φυσικό αέριο» είπε ο Κώστας Σκρέκας, σύμφωνα με τον οποίο η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη σήμερα είναι φθηνότερη αλλά όχι εάν πέσουν οι τιμές του φυσικού αερίου, καθώς επιβαρύνεται από τον φόρο άνθρακα.