Για την επιτάχυνση της παγκόσμιας διάθεσης εμβολίων, οι ευρωβουλευτές απαιτούν την προσωρινή άρση της προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια COVID-19.
Με 355 ψήφους υπέρ, 263 κατά και 71 αποχές, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνει οι διαπραγματεύσεις να αρχίσουν για προσωρινή παραίτηση από τη συμφωνία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για την βελτίωση της διεθνούς πρόσβασης σε ιατρικά προϊόντα που σχετίζονται με τoν COVID-19. Ταυτόχρονα, με αυτόν τον τρόπο οι ευρωβουλευτές αναφέρουν ότι θα αντιμετωπιστούν οι περιορισμοί σε επίπεδο παραγωγής και εφοδιασμού των ορισμένων προϊόντων.
Για το ευρωκοινοβούλιο η επιτάχυνση του εμβολιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να επιτευχθεί με την εθελοντική παραχώρηση άδειας γα τον τρόπο παραγωγής των εμβολίων σε χώρες με αντίστοιχες βιομηχανίες. Παράλληλα, καλούν την ΕΕ να επιταχύνει την άρση των όποιων περιορισμών στη διαδικασία εξαγωγής. Με την εκτίμηση ότι 11 δισεκατομμύρια δόσεις απαιτούνται για την επίτευξη ανοσίας στο 70% του παγκόσμιου πληθυσμού, οι ευρωβουλευτές σημειώνουν ότι οι ΗΠΑ και το Ην. Βασίλειο πρέπει να άμεσα να καταργήσουν τους εξαγωγικούς περιορισμούς σε εμβόλια και πρώτες ύλες.
Μεγάλη ανισοτιμία στη διάθεση των δόσεων
Η μεγάλη πλειοψηφία των 1.6 δισεκατομμυρίων δόσεων που έχουν διανεμηθεί μέχρι τώρα έχουν πάει στις χώρες-παραγωγούς του εμβολίου και μόνο το 0.3% των συνολικά παραγόμενων δόσεων έχει φτάσει στις 29 φτωχότερες χώρες. Προτείνεται η ΕΕ να προχωρήσει τη διαδικασία παραγωγής στην Αφρική. Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι θα πρέπει να αξιοποιηθεί ο παγκόσμιος μηχανισμός διανομής εμβολίων (COVAX) για τη διανομή εμβολίων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Υπογραμμίζουν παράλληλα την ανάγκη διαφάνειας στις συμφωνίες που υπογράφονται για την προμήθεια εμβολίων, ειδικά για τα εμβόλια νέα γενιάς. Έχει αναγνωριστεί ως όρος της οικονομικής ανάκαμψης ο εμβολιασμός σε διεθνές επίπεδο και η παραγωγή των εμβολίων πρέπει να ακουμπήσει περισσότερες χώρες.
Η αντιπαράθεση για την προστασία της πατέντας
Τη συζήτηση στα ευρωπαϊκά όργανα έχει απασχολήσει έντονα το ζήτημα της πατέντας. Έτσι κι αλλιώς η συζήτηση αυτή δεν περιορίζεται σε επίπεδο ΕΕ. Και σε επίπεδο ΕΕ όμως, με βάση και την τοποθέτηση της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντεν Λάιεν, επιβεβαιώνεται ότι, τηρουμένων των αρχών προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, η αναγνώριση της σημερινής κατάστασης ως κατάστασης εκτάκτου ανάγκης απαιτεί την άρση των μέτρων προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας, σε ό,τι αφορά τα εμβόλια. Εξάλλου και η πρόταση της ΕΕ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ήταν αυτή ακριβώς.
Η παγκόσμια συζήτηση χωρίζεται σε δύο τάσεις. Από τη μία βρίσκεται το ρεύμα που απαιτεί την άρση των περιορισμών που σχετίζονται με την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ώστε να επιτευχθεί γρηγορότερα η παραγωγική και εξαγωγική διαδικασία του εμβολιασμού του παγκόσμιου πληθυσμού και άρα να διαμορφωθούν ταχύτερα οι όροι οικονομικής ανάκαμψης. Από την άλλη με κριτήριο ότι η προστασία της πατέντας, τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν είναι το καθοριστικό κίνητρο της καινοτομίας, της έρευνας και της ανάπτυξης, η κατάργησή της προστασίας τους, έστω και προσωρινά, θα επέφερε πολύ σοβαρές οικονομικές συνέπειες. Εξάλλου αυτή η τάση υποστηρίζει ότι ακριβώς αυτά τα δικαιώματα της πνευματικής ιδιοκτησίας έφεραν με τέτοια ταχύτητα την έρευνα και παραγωγή των εμβολίων. Ενώ επίσης, αφού κι εντός της ΕΕ υπάρχει διχογνωμία, η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ έχει δηλώσει την αντίθεσή της στην αναστολή της εφαρμογής των πατεντών των εμβολίων, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να διαταράξει ακόμα και την ποιότητα των δόσεων.
Το Ευρωκοινοβούλιο πάντως έχει πάρει θέση πλέον για προσωρινή άρση των πατεντών και ευελπιστεί να παρθούν ουσιαστικά μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση σε παγκόσμιο επίπεδο.