Χωρίς κάποια συμφωνία για το μεταναστευτικό που έχει κλιμακώσει την ένταση ανάμεσα στην Τουρκία και την ΕΕ έφυγε από τις Βρυξέλλες ο Ρετζέπτ Ταγίπ Ερντογάν, αφού οι σχετικές συνομιλίες για την τύχη των προσφύγων στη χώρα του έληξαν χωρίς αποτέλεσμα.
Καμία απ’ τις δύο πλευρές δεν φάνηκε ικανοποιημένη από τη σχεδόν δίωρη συνάντηση με τον Ερντογάν να αποχωρεί χωρίς δηλώσεις και κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ να προειδοποιούν ότι υπάρχουν ακόμη πολλά θέματα προς διευθέτηση καθώς απαίτησαν από την Τουρκία να συνεχίσει την εφαρμογή της συμφωνίας του 2016 για το προσφυγικό. «Έχουμε διαφορετικές απόψεις σε διάφορα ζητήματα και γι’αυτό είναι σημαντικό να έχουμε έναν ειλικρινή, ανοικτό διάλογο», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, προσθέτοντας ότι αξιωματούχοι από την ΕΕ και την Τουρκία θα εργαστούν «για να βεβαιωθούμε ότι είμαστε στο ίδιο μήκος κύματος». Aπό την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είπε ότι η συμφωνία με την Τουρκία «παραμένει έγκυρη και πρέπει να εφαρμόσουμε τα στοιχεία που δεν έχουν εφαρμοστεί ως τώρα», παραδεχόμενη ότι αυτό είναι ευθύνη όχι μόνον της Τουρκίας, αλλά και της ΕΕ. «Δώσαμε στον πρόεδρο Ερντογάν να καταλάβει ότι είμαστε πρόθυμοι να προχωρήσουμε εφόσον αυτό είναι αμοιβαίο», τόνισε.
Ο Ερντογάν απαίτησε περισσότερη οικονομική βοήθεια και θέλει από την ΕΕ να τηρήσει τη δέσμευσή της να μπορούν οι Τούρκοι υπήκοοοι να ταξιδεύουν χωρίς βίζα σε χώρες μέλη της Ένωσης με αντάλλαγμα να κρατήσει τους μετανάστες και τους πρόσφυγες στη χώρα του, ένας σημαντικός μοχλός πίεσης για τον ίδιο καθώς οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι η προσφυγική κρίση του 2015 συνέβαλε στην άνοδο του λαϊκισμού και των αντιευρωπαϊκών αισθημάτων στη Γηραιά Ήπειρο.
Οδικός χάρτης διαπραγματεύσεων
Ο Σαρλ Μισέλ ανακοίνωσε ότι μια ομάδα ειδικών – υπό την προεδρία του αρμόδιου για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ και του υπουργού Εξωτερικών του Ερντογάν, Μεβλούτ Τσαβούσουγλου, θα φροντίσουν για την εφαρμογή της συμφωνίας, κάτι σαν οδικός χάρτης.
Στόχος είναι να εξεταστούν οι αστοχίες της συμφωνίας, τα σημεία που δεν έχουν εφαρμοστεί, οι αποκλίσεις και οι παραλείψεις. Στη συνάντηση, η πλευρά της ΕΕ επικαιροποίησε τα ποσά που έχουν εκταμιευθεί και δεσμευθεί σε προγράμματα για τους πρόσφυγες, αλλά ο Ερντογάν δε φάνηκε να συμφωνεί με τους αριθμούς της ΕΕ. Ευρωπαίοι διπλωμάτες αναμένουν τώρα, σύμφωνα με τη Welt, να μειωθεί σύντομα η πίεση στην ελληνοτουρκική μεθόριο στον Έβρο και να αποσύρει η τουρκική κυβέρνηση τις επόμενες μέρες τμηματικά όλους τους μετανάστες από τα σύνορα – κάτι που θα συνιστούσε μια χειρονομία καλής θέλησης.
Κι αυτό ακριβώς, σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα, είναι το καρότο που προσφέρει ο Ερντογάν στους Ευρωπαίους – η στρατηγική του να ασκήσει αιφνιδιαστικά και βραχυπρόθεσμα μέγιστη πίεση και να τους πιάσει στον ύπνο, φαίνεται ότι αποδίδει, αφού σύρθηκαν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Τι επιδιώκει ο Ερντογάν
Αλλά τι ακριβώς επιδιώκει ο Ερντογάν; Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους μια νέα οικονομική βοήθεια από την ΕΕ προς την Τουρκία για τους πρόσφυγες ήταν δευτερευούσης σημασίας για τον Τούρκο πρόεδρο.
Ο πρώτος στόχος του είναι να μπορούν οι Τούρκοι να ταξιδεύουν χωρίς βίζα στην ΕΕ, κάτι που θα μπορέσει να «πουλήσει» ως θρίαμβο στο εσωτερικό. Για αν επιτευχθεί αυτό θα πρέπει η τουρκική κυβέρνηση να εκπληρώσει άλλους πέντε από τους συνολικά 72 όρους, μεταξύ των οποίων να αλλάξει την αντιτρομοκρατική νομοθεσία, να αφήσει ελεύθερους τους φυλακισμένους δημοσιογράφους, να επιτρέψει την επάνοδο στις θέσεις τους κρατικών υπαλλήλων, υπόπτων ως γκιουλενιστών. Δεν αποκλείεται, λέει το δημοσίευμα, η Κομισιόν να ανάψει το πράσινο φως για τα ταξίδια των Τούρκων χωρίς βίζα στην ΕΕ ακόμη και το καλοκαίρι, αν εκπληρώσει τους όρους η Άγκυρα – αν και αντιδρούν η Αυστρία, η Γαλλία, η Σλοβακία και η Δανία μεταξύ άλλων. Εφόσον γίνει αυτό η Τουρκία θα πρέπει να δεχθεί πίσω στα εδάφη της όλους τους μετανάστες, που εισήλθαν παράνομα στη ζώνη Σένγκεν. Έτσι θα αρθεί το μεγαλύτερο φορτίο από τους ώμους της Ελλάδας και μπορούσαν να εξομαλυνθούν οι συνθήκες στα νησιά του Αιγίου.
Ο δεύτερος στόχος του Ερντογάν είναι να γίνουν τροποποιήσεις στην τελωνειακή ένωση Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας και διεύρυνσή της στον τομέα της Γεωργίας και της παροχής υπηρεσιών, που θα οδηγούσε, σύμφωνα με εκτίμηση του Ινστιτούτου Ifo του Μονάχου σε αύξηση του τουρκικού ΑΕΠ κατά 1,84%, και αύξηση έως και 95% των εξαγωγών τουρκικών αγροτικών προϊόντων στην ΕΕ.
Τρίτος στόχος του Ερντογάν η δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας στη βόρεια Συρία κοντά στα τουρκικά σύνορα και οικονομική ενίσχυση από την ΕΕ για την ανοικοδόμηση της περιοχής με στόχο τη μετεγκατάσταση εκεί εκατομμυρίων προσφύγων, όπως αναφέρεται στο άρθρο εννιά της συμφωνίας ΕΕ- Άγκυρας για το προσφυγικό. Στο θέμα παρατηρείται πλέον κινητικότητα.
Και τελευταίος στόχος του Ερντογάν είναι η διεξαγωγή στο μέλλον τακτικών συναντήσεων μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, που θα αναβάθμιζε διεθνώς τον ρόλο της Άγκυρας και θα ενίσχυε την πίεση για συνομολόγηση συμφωνιών