Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι κομμάτια των ηπείρων αποσπώνται αργά από τη βάση τους και μεταφέρονται βαθιά στον ωκεάνιο μανδύα, προκαλώντας ηφαιστειακή δραστηριότητα σε περιοχές μακριά από τα τεκτονικά όρια.
Η μελέτη του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, δείχνει ότι τμήματα της ηπειρωτικής φλοιού έλκονται από τη βάση των ηπείρων και εισέρχονται στον ωκεάνιο μανδύα, μια καυτή, κυρίως στερεή στρώση κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Εκεί, αυτά τα κομμάτια μπορούν να τροφοδοτούν ηφαιστειακή δραστηριότητα για δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.
Η λύση του γρίφου
Αυτή η ανακάλυψη εξηγεί γιατί κάποια νησιά, μακριά από τα όρια των τεκτονικών πλακών, περιέχουν χημικά στοιχεία που μοιάζουν με ηπειρωτικά πετρώματα, παρά το γεγονός ότι περιβάλλονται από ωκεανούς.
Πολλά ηφαιστειακά νησιά, όπως το Christmas Island στον Ινδικό Ωκεανό, έχουν υψηλά επίπεδα χημικών στοιχείων που συνήθως βρίσκονται σε ηπειρωτικά πετρώματα. Παλιότερα υπήρχε η άποψη, ότι αυτά προέρχονταν είτε από ανακυκλωμένα ιζήματα είτε από θερμές αναβλύσεις (mantle plumes) του μανδύα, αλλά κάποιες περιοχές φαίνονται πολύ «δροσερές» ή μικρής βάθους για κάτι τέτοιο.
Η νέα μελέτη προτείνει ότι οι ήπειροι δεν αποσπώνται μόνο στην επιφάνεια αλλά και από τη βάση τους. Προσομοιώσεις δείχνουν ότι βαθιές τεκτονικές δυνάμεις δημιουργούν κύματα στον μανδύα που διαταράσσουν τις ρίζες των ηπείρων σε βάθος 150–200 χλμ.
Αυτή η κίνηση είναι εξαιρετικά αργή, περίπου ένα εκατομμυριοστό της ταχύτητας ενός σαλιγκαριού, και απομακρύνει σταδιακά υλικό από τις βαθιές ρίζες των ηπείρων.
«Διαπιστώσαμε ότι ο μανδύας εξακολουθεί να αισθάνεται τις επιπτώσεις της διάσπασης των ηπείρων πολύ μετά τον διαχωρισμό αυτών. Το σύστημα δεν απενεργοποιείται όταν σχηματίζεται μια νέα ωκεάνια λεκάνη, ο μανδύας συνεχίζει να κινείται, να αναδιοργανώνεται και να μεταφέρει εμπλουτισμένο υλικό μακριά από το σημείο προέλευσής του», ανέφερε η συγγραφέας της μελέτης, καθηγήτρια Sascha Brune, του GFZ.
Νέα Γεωλογική Κατανόηση
Η ανακάλυψη αυτή προσθέτει μια νέα διάσταση στην κατανόηση της γεωλογικής δυναμικής, καθώς δείχνει ότι οι αργές, βαθιές κινήσεις του μανδύα μπορούν να αναδιαμορφώσουν τόσο τα ηπειρωτικά όσο και τα ωκεάνια πεδία, ακόμη και προκαλώντας ηφαιστειακές εκρήξεις και αλλαγές στο τοπίο μακριά από τα όρια των τεκτονικών πλακών.