Μελέτη που δόθηκε στην επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατόπιν αιτήματος της επιτροπής, παρουσιάζει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν ζευγάρια του ίδιου φύλου- με ή χωρίς παιδιά, κατά την μετακίνησή τους εντός της ΕΕ και οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να πάρουν θέση.
Οι συντάκτες διαπίστωσαν ότι είναι πολλά τα κράτη μέλη που νομικά θα φέρουν εμπόδια σε ομόφυλα ζευγάρια που μπορεί να βρεθούν στην επικράτειά τους. Θεωρητικά όλα τα κράτη-μέλη θα πρέπει να δέχονται ότι πρέπει να χορηγούν άδεια διαμονής στον σύζυγο ίδιου φύλου ενός πολίτη της ΕΕ που προέρχεται από άλλο κράτος-μέλος. Τελευταίο παράδειγμα στη μελέτη είναι η Ρουμανία όπου ένα ομόφυλο ζευγάρι απευθύνθηκε στις ευρωπαϊκές δικαστικές αρχές για να στηρίξει το αίτημα του για παροχή άδειας διαμονής στη χώρα.
Αυτήν τη στιγμή, η μελέτη αναφέρει ότι έξι κράτη μέλη δεν αναγνωρίζουν για τις εθνικές νομικές υποθέσεις, ως σύζυγο, τον ομόφυλο σύντροφο από άλλο κράτος μέλος, πέραν της άδειας διαμονής. Αυτές οι χώρες είναι η Βουλγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία.
Επίσης Βουλγαρία, Γαλλία, Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία και Σλοβακία, βάσει του εσωτερικού τους δικαίου, ενδέχεται να μην αναγνωρίζουν καταχωρημένο σύντροφο του ίδιου φύλου σε ορισμένες περιπτώσεις. Σε ορισμένα κράτη μέλη, σημειώνει η μελέτη, οι μη καταχωρημένοι σύντροφοι του ίδιου φύλου που εισέρχονται σε αυτά από κράτος μέλος που δεν έχει πρόσβαση σε γάμο ή καταχωρημένη συμβίωση, θα τυχαίνουν και πολύ μικρής αναγνώρισης στα κράτη που τα φιλοξενεί.
Σε έντεκα κράτη μέλη, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, ένα παιδί δεν μπορεί να έχει δύο γυναίκες ή δύο άντρες ως αναγνωρισμένους και νόμιμους γονείς. Δεν αναγνωρίζεται η σχέση γονέα-παιδιού. Αναφέρεται ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα, όπου η Βουλγαρία δεν έχει αναγνωρίσει ένα ισπανικό πιστοποιητικό γέννησης, στο οποίο αναφέρονται δύο γυναίκες ως νόμιμοι γονείς του παιδιού.
Οι αναλυτικές προτάσεις των συντακτών προς το Ευρωκοινοβούλιο
- Να κινήσει τη διαδικασία κατά παράβαση του άρθρου 258 της ΣΛΕΕ (Συνθήκη λειτουργία της ΕΕ) και να λάβει μέτρα επιβολής κατά της Ρουμανίας, λόγω της συνεχιζόμενης μη συμμόρφωσης της. Η επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου θα πρέπει επίσης να εξετάσει κατά πόσον τα υπόλοιπα 26 κράτη μέλη συμμορφώνονται με και να λάβει μέτρα επιβολής κατά όσων δεν συμμορφώνονται.
- Να ασκήσει προσφυγή βάσει του άρθρου 263 της ΣΛΕΕ με αίτημα την ακύρωση της φράσεως «αν η νομοθεσία του κράτους μέλους υποδοχής εξομοιώνει την καταχωρημένη συμβίωση με τον γάμο» (άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο β), της οδηγίας 2004/38 για την ελεύθερη κυκλοφορία) ως αντίθετης προς το άρθρο 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Να στηρίξει την στρατηγική επίλυση διαφορών από την κοινωνία των πολιτών για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της νομολογίας για την περίπτωση στη Ρουμανία, ώστε να μην καλύπτει μόνο τις άδειες διαμονής αλλά και άλλα δικαιώματα ή παροχές, και των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
- Να επιμείνει όσον αφορά την υιοθέτηση από το Συμβούλιο της ΕΕ της «πρότασης σχετικά με οδηγία του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των προσώπων ανεξαρτήτως θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού» του 2008, και το Συμβούλιο θα πρέπει να την υιοθετήσει.
- Να προτείνει νομοθεσία για την ελεύθερη κυκλοφορία και την ομαλή διαδικασία (με κύρια νομική βάση το άρθρο 21 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ) που απαιτεί από όλα τα κράτη μέλη να αναγνωρίζουν τους συζύγους ίδιου φύλου και τους καταχωρημένους συντρόφους από άλλο κράτος μέλος σε σχέση με θέματα για τα οποία θα έχουν δικαίωμα ίσης μεταχείρισης σύμφωνα με τη νομολογία του ΕΔΔΑ.
- Να προτείνει νομοθεσία για την ελεύθερη κυκλοφορία και την τακτική διαδικασία (με το άρθρο 21 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ να αποτελεί την κύρια νομική βάση) που απαιτεί από όλα τα κράτη μέλη να αναγνωρίζουν τους ενήλικες που αναγράφονται στο πιστοποιητικό γέννησης ενός παιδιού ως νόμιμους γονείς του παιδιού, ανεξάρτητα από το φύλο ή την οικογενειακή κατάσταση των ενηλίκων.
- Να εκδώσει ανακοίνωση στην οποία θα διευκρινίζεται ότι ο όρος «σύντροφος», όπως χρησιμοποιείται στο άρθρο 3 παράγραφος 2 στοιχείο β) της οδηγίας 2004/38 και στην απόφαση Reed του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ), πρέπει να ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι περιλαμβάνει τόσο τον σύντροφο του αντίθετου φύλου όσο και τον σύντροφο ίδιου φύλου του πολίτη της Ένωσης. Θα πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι, όταν τα κράτη μέλη της ΕΕ προβαίνουν σε εξέταση της προσωπικής κατάστασης του ζεύγους προκειμένου να «διευκολύνουν» την εισδοχή μη καταχωρημένου μόνιμου συντρόφου πολίτη της Ένωσης στο έδαφός τους, σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 2 στοιχείο β), της οδηγίας 2004/38, η εκτίμησή τους πρέπει να είναι απαλλαγμένη από διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού.
- Να εκδώσει ανακοίνωση στην οποία θα διευκρινίζεται ότι όλες οι αναφορές της οδηγίας 2004/38 σε «γονέα», «παιδί», «απευθείας κατιών» ή «απευθείας ανιών», καθώς και στις αρχές που έχουν θεσπιστεί στις αποφάσεις Zhu και Chen και Baumbast του ΔΕΕ, περιλαμβάνουν τις οικογένειες «ουράνιο τόξο», ώστε να διασφαλίζεται ότι, κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους στην ελεύθερη κυκλοφορία στην ΕΕ, απολαμβάνουν, βάσει του δικαίου της ΕΕ, τα ίδια δικαιώματα οικογενειακής επανένωσης με τις οικογένειες που αποτελούνται από ζευγάρια ατόμων του αντίθετου φύλου.
- Να εκδώσει ανακοίνωση στην οποία θα διευκρινίζεται ότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν τη συνέχεια –από νομική άποψη– των οικογενειακών δεσμών των μελών των οικογενειών «ουράνιο τόξο» που εισέρχονται στο έδαφός τους από άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, τουλάχιστον σε όλες τις περιπτώσεις που αυτό απαιτείται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Τέλος, εάν δοθεί στο ΔΕΕ η ευκαιρία να αποφανθεί για οποιοδήποτε από τα ανωτέρω ζητήματα, θα πρέπει να λάβει υπόψη τις συστάσεις της παρούσας μελέτης.
Η μελέτη έχει και ελληνική εκπροσώπηση, καθώς η μία εκ των δύο συντακτών είναι η κ. Αλίνα Τρυφωνίδου, καθηγήτρια νομικής στο Πανεπιστήμιο του Reading του Ην, Βασιλείου. Ο έτερος συντάκτης είναι Ρόμπερτ Ουίντμιουτ, καθηγητής δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο King’s College London (Ην. Βασίλειο).