Ειδικοί του Τσερνόμπιλ εξηγούν στο περιοδικό Time πόσο πιθανό είναι να προκαλέσει η Ρωσία μια πυρηνική καταστροφή αλλά και ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις.
Τόσο για τις ευρωπαϊκές χώρες όσο και την Ελλάδα.
Προτού τα ρωσικά στρατεύματα περάσουν τα σύνορα με την Ουκρανία τον περασμένο μήνα, η Ολένα Παρενιούκ και η Κατερίνα Σαβάνοβα εργάζονταν στο Τσερνόμπιλ μελετώντας μικροοργανισμούς στη ζώνη αποκλεισμού και αυτούς που ζούσαν στη ραδιενεργή λάβα μέσα στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα Νο. 4.Και οι δύο, αυτή τη στιγμή βρίσκονται στην Ουκρανία (η Σαβάνοβα στο Κίεβο και η Παρενιούκ κοντά στο Τσερνίβτσι).
Γράφοντας μαζί, επικοινώνησαν με το περιοδικό Time σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί η ρωσική στρατιωτική δραστηριότητα για το Τσερνόμπιλ και την πυρηνική υποδομή της χώρας, καθώς και για τις πιθανές συνέπειες ενός ατυχήματος.
Ποιοι είναι οι τρέχοντες κίνδυνοι στο Τσερνόμπιλ;
Η ζωτική ανάγκη είναι η εναλλαγή του προσωπικού του πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ. Το προσωπικό, που βρίσκεται ακόμη στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ, έφτασε εκεί στις 23 Φεβρουαρίου. Ο εχθρός δεν άφησε καμία ευκαιρία να αλλάξει το προσωπικό, το οποίο είναι ψυχολογικά και σωματικά εξαντλημένο λόγω της έλλειψης αλλαγής βαρδιών και της συνεχούς πίεσης που προκαλείται από τους ενόπλους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ελέγχου της ασφάλειας της εγκατάστασης και αδυναμία ανταπόκρισης σε εσωτερικά και εξωτερικά συμβάντα, όπως μια πυρκαγιά, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπτώσεις ακτινοβολίας.
Επιπλέον, έχει χαθεί η σύνδεση με το αυτοματοποιημένο σύστημα ελέγχου και τα ακριβή δεδομένα για την κατάσταση ακτινοβολίας του πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ. Από τις 11:22 της 9ης Μαρτίου 2022, δεν υπάρχει ηλεκτροδότηση στο εργοστάσιο του Τσερνομπίλ. Σύμφωνα με τη διοίκηση του εργοστασίου, μια πρόσθετη προμήθεια καυσίμου ντίζελ για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής ντίζελ έχει παραδοθεί στον χώρο, παρέχοντας τροφοδοσία έκτακτης ανάγκης για εγκαταστάσεις αποθήκευσης αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων, καθώς και για την εγκατάσταση Νέας Ασφάλειας Περιορισμού.
Τη Δευτέρα το ουκρανικό προσωπικό κατάφερε να αποκαταστήσει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά την Τρίτη υπήρξαν και πάλι διακοπές. Ο κύριος κίνδυνος της ζώνης αποκλεισμού του Τσερνομπίλ δεν είναι η ραδιενέργεια, αλλά τα ρωσικά στρατεύματα.
Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο για το Τσερνόμπιλ;
Σε περίπτωση πλήρους διακοπή ρεύματος, υπάρχει κίνδυνος απενεργοποίησης της ασφάλειας σημαντικών συστημάτων και εξοπλισμού, ιδίως: εξαερισμού, απαγωγής θερμότητας, τεχνολογικών συστημάτων και συστημάτων ελέγχου ακτινοβολίας. Θα χαθεί η δυνατότητα τηλεχειρισμού των δεικτών πυρηνικής ασφάλειας και ακτινοβολίας στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, στις εγκαταστάσεις Νέας Ασφάλειας Περιορισμού καθώς και σε άλλες. Οι χειριστές θα είναι αδύνατον να ελέγχουν τη στάθμη και τη θερμοκρασία του νερού στις δεξαμενές αποθήκευσης αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων.
Επίσης, υπάρχουν ραδιονουκλεΐδια με μεγάλη διάρκεια ζωής στην αποθήκευση αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου, τα οποία σε περίπτωση ατυχήματος μπορούν να εισέλθουν στη δεξαμενή Kakhovka και περαιτέρω κατά μήκος του ποταμού Δνείπερου στη Μαύρη Θάλασσα. Μια τεράστια περιοχή θα μολυνόταν από την ακτινοβολία για χιλιάδες χρόνια. Εάν συμβεί ένα ατύχημα με μια μονάδα ισχύος ή ένα κοντέινερ για αναλωμένα καύσιμα, ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου το ραδιενεργό νέφος θα επηρεάσει τη Ρωσία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία και άλλες συνοριακές χώρες.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για τους άλλους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ουκρανίας;
Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια και η πόλη Ενεργκόνταρ εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο ρωσικών στρατιωτικών μονάδων. Δεν υπήρξαν αλλαγές στην κατάσταση των μονάδων ισχύος: δύο μονάδες λειτουργούν, δύο μονάδες ισχύος είναι υπό επισκευή (№ 1 και № 6), οι υπόλοιπες έχουν σταματήσει. Υπάρχουν επτά πυρηνικές εγκαταστάσεις στη Ζαπορίζια: έξι πυρηνικές μονάδες ενέργειας και μια εγκατάσταση αποθήκευσης αναλωμένων πυρηνικών καυσίμων που ισοδυναμούν με περίπου 20 Τσερνόμπιλ!
Πρόκειται για μια τεράστια ποσότητα πυρηνικού υλικού, το οποίο είναι πλέον εκτός ελέγχου (της Ουκρανίας), (και) ακόμη και της Διεθνούς Ένωσης Ατομικής Ενέργειας. Αυτός είναι ένας κίνδυνος όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για τις γειτονικές χώρες. Άλλοι ουκρανικοί πυρηνικοί σταθμοί βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Ουκρανίας, αλλά η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο και η κατάσταση αλλάζει πολύ γρήγορα.
Ποια είναι η πιθανότητα ενός μεγάλου πυρηνικού επεισοδίου λόγω των μαχών;
Αυτή τη στιγμή, το Τσερνόμπιλ και η Ζαπορίζια βρίσκονται υπό άμεση απειλή. Τα ρωσικά στρατεύματα εξακολουθούν να παραβιάζουν κατάφωρα τις απαιτήσεις ακτινοπροστασίας και ασφάλειας, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση της ραδιενέργειας και συμβάλλει στην εξάπλωση της ραδιενεργής μόλυνσης εκτός της ζώνης αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ. Η καταστροφή της δομής περιορισμού του Τσερνόμπιλ σε περίπτωση έκρηξης είναι πολύ πιθανή και μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση σκόνης υψηλής ραδιενέργειας στο περιβάλλον.
Στη Ζαπορίζια, η απειλή εξαρτάται από την κατεύθυνση του ανέμου τη στιγμή του πιθανού ατυχήματος. Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων μαχών, ο άνεμος έπνεε νοτιοανατολικά, προς την Κριμαία, τη Μελιτόπολη, το Ροστόφ, την Τουρκία, τη Μαύρη Θάλασσα. Και η Μαύρη Θάλασσα συνδέεται με τη Μεσόγειο, και ως εκ τούτου, η ραδιενεργή μόλυνση σε περίπτωση ατυχήματος θα εξαπλωθεί σε όλη τη λεκάνη και θα βλάψει πολλές περισσότερες χώρες.
Το πρόβλημα είναι πως το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια (ZNPP), αν συμβεί, μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό που συνέβη στο Τσερνόμπιλ. Η κατασκευή αντιδραστήρων στο ZNPP είναι πολύ πιο ασφαλής από ό,τι στο Τσερνόμπιλ, αλλά το ατύχημα του Τσερνόμπιλ αντιμετωπίστηκε από ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση. Τώρα, υπό τις συνθήκες των εχθροπραξιών, η εξάλειψη του ατυχήματος θα είναι περίπλοκη και η Ουκρανία απλά δεν έχει τους πόρους για να το κάνει. Δεν θα συζητήσουμε καν (σημειώνουν οι εδικοί στο περιοδικό Time) τους κινδύνους διατάραξης της ακεραιότητας των αντιδραστήρων της Ζαπορίζια – γιατί πρόκειται για έξι μονάδες ισχύος και καθεμία από αυτές μπορεί να κάνει τόση ζημιά όσο το Τσερνόμπιλ, μολύνοντας τον αέρα ολόκληρου του Βορείου Ημισφαιρίου.
Είναι αδύνατο να προβλέψουμε με οποιονδήποτε τρόπο πώς θα προχωρήσουν τα γεγονότα. Οι Ρώσοι έχουν δείξει ότι δεν υπολογίζουν τίποτα, παραβιάζουν όλες τις διεθνείς συμφωνίες. Κανείς με κοινή λογική δεν θα έμπαινε στο έδαφος ενός πυρηνικού εργοστασίου με όπλα πυροβολικού. Για εμάς, ως ειδικούς που βοήθησαν να ξεπεραστούν οι συνέπειες του ατυχήματος στη Φουκουσίμα, μια τέτοια συμπεριφορά δεν συνάδει καν με την κατανόησή μας για τον κόσμο. Για εμάς (λένε οι ειδικοί), είναι σαν το ποτάμι να ανέβηκε στον ουρανό μόνο του ή ο ουρανός να έγινε πορτοκαλί. Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί (με) όσους έχουν αρρωστημένα μυαλά. Αυτό το πυρηνικό υλικό μπορεί να πέσει στα χέρια οποιουδήποτε και όλα μπορούν να γίνουν με αυτό.