Σε μία κίνηση που η ιστορία θα δείξει αν είναι συμβολική, προχωρούν Ευρωπαϊκή Ένωση και Ουκρανία την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ και Ευρωπαίοι ηγέτες πιέζουν τον Πούτιν να αποδεχθεί εκεχειρία 30 ημερών.
Οι ανακοινώσεις έγιναν στο Λβιβ της Ουκρανίας. Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ουκρανίας ίδρυσαν την Παρασκευή ένα νέο δικαστήριο για τη δίωξη Ρώσων αξιωματούχων που είναι υπεύθυνοι για εγκλήματα πολέμου κατά της Ουκρανίας.
Η πρωτοβουλία έγινε γνωστή την ημέρα που ο Βλαντίμιρ Πούτιν καμάρωνε παρέα με τους συμμάχους του στην επιβλητική παρέλαση για την Ημέρα της Νίκης, την 80ή επέτειο από την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας. Είναι όμως η ίδια ημέρα κατά την οποία η μπάλα για το τέλος του πολέμου, που θεωρητικά θέλουν όλοι, έχει όντως περάσει στο γήπεδό του.
Το βράδυ της Πέμπτης, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς συμφώνησε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας «να συνεργαστούν στενά με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία». Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία, ο Τραμπ προέτρεψε τον Πούτιν να αποδεχτεί μια 30ήμερη εκεχειρία και είπε ότι εάν «δεν τηρηθεί, οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους θα επιβάλουν περαιτέρω κυρώσεις».
Το δικαστήριο πρόκειται να συσταθεί υπό το νομικό πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, του οργάνου δηλαδή που δεν εντάσσεται επίσημα στην ΕΕ αλλά είναι αρμόδιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη. Θα έχει τους δικούς του εισαγγελείς και δικαστές. Μπορεί να ξεκινήσει τις εργασίες του μόλις εγκριθεί από τα δύο τρίτα των κρατών-μελών του Συμβουλίου.
Πούτιν, Μισούστιν και Λαβρόφ έχουν ασυλία
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν και ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, απολαμβάνουν ασυλία κατά τη διάρκεια των καθηκόντων τους βάσει του διεθνούς δικαίου και ως εκ τούτου δεν μπορούν να διωχθούν σε πρώτο χρόνο. Ωστόσο, το δικαστήριο μπορεί να συγκεντρώσει αποδεικτικά στοιχεία εναντίον τους. Μπορεί επίσης ήδη να ασκήσει δίωξη σε βάρος άλλων Ρώσων αξιωματούχων, όπως του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοιγκού και ατόμων που υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις.
«Σήμερα, έχουμε την πολιτική έγκριση για αυτό», δήλωσε η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας σε δημοσιογράφους στο Λβιβ, προσθέτοντας ότι το δικαστήριο ήταν ένα βασικό βήμα στην ανάπτυξη του διεθνούς δικαίου. «Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί χωρίς δικαιοσύνη, δεν μπορείς να έχεις ειρήνη», είπε. «Πρέπει να υπάρχει λογοδοσία».
Η Κάλας ανακοίνωσε επίσης ενίσχυση ενός δισ. ευρώ για την ουκρανική άμυνα, μέσω πόρων που έχουν προκύψει από την δέσμευση ρωσικής περιουσίας στην Ευρώπη, στο πλαίσιο των κυρώσεων.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι επαίνεσε την έναρξη λειτουργίας του δικαστηρίου στην βιντεοσκοπημένη ομιλία του προς τους υπουργούς Εξωτερικών, προσθέτοντας: «Η Ρωσία πρέπει να λογοδοτήσει για την επιθετικότητά της, όπως ακριβώς και οι Ναζί».
Όλες οι χώρες της ΕΕ υπέρ του ειδικού δικαστηρίου, εκτός από Ουγγαρία και Σλοβακία
Το ειδικό δικαστήριο υποστηρίζεται από 42 χώρες - συμπεριλαμβανομένων όλων των μελών της ΕΕ εκτός από την Ουγγαρία και τη Σλοβακία - τις χώρες της G7, εκτός από τις ΗΠΑ (οι οποίες απέσυραν την υποστήριξή τους υπό την κυβέρνηση Τραμπ) και άλλα έθνη, όπως η Αυστραλία, η Ελβετία, η Νορβηγία, η Κόστα Ρίκα και η Γουατεμάλα.
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ δήλωσε σε δημοσιογράφους στο Λβιβ ότι σχεδιάζει να έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάρκο Ρούμπιο το βράδυ της Παρασκευής, κατά την οποία «θα απευθύνει πρόσκληση στις ΗΠΑ να επιστρέψουν και να συνεργαστούν μαζί μας για να διασφαλιστεί η δημιουργία αυτού του δικαστικού θεσμού». Ο Βάντεφουλ πρόσθεσε: «Δεν πρέπει αυτός ο πόλεμος, ο οποίος παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, να παραμείνει χωρίς συνέπειες. Όσοι φέρουν την ευθύνη γι' αυτόν πρέπει επίσης να λογοδοτήσουν από ένα νομιμοποιημένο δικαστήριο».
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Λάμι εξέφρασε επίσης την υποστήριξή του στο δικαστήριο και προέτρεψε τον Πούτιν να αποδεχθεί την εκεχειρία που πρότεινε ο Τραμπ. Ο Ρώσος πρόεδρος, πρόσθεσε, «θα πρέπει να καταλάβει ότι αν δεν το κάνει αυτό, τότε φυσικά θα αντιμετωπίσει τη δύναμη της διεθνούς κοινότητας με ένα αυστηρό πακέτο κυρώσεων».
Η Ουκρανία σχεδιάζει να ζητήσει επίσημα την έναρξη του ειδικού δικαστηρίου κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 14 Μαΐου στο Λουξεμβούργο.