Την έντονη αντίδραση της Άγκυρας προκάλεσε η αξιολόγηση της Κομισιόν για την Τουρκία ως χώρα υποψήφια προς ένταξη, στην οποία κυριαρχεί η ανησυχία για το κράτος δικαίου αλλά και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Στην αξιολόγηση των Βρυξελλών γίνεται λόγος για «σοβαρή» και «ανησυχητική οπισθοδρόμηση» της Τουρκίας στον τομέα του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, που αποτελούν «αναπόσπαστο κομμάτι για την πρόοδο των ευρωτουρκικών σχέσεων».
«Οι συλλήψεις και οι διώξεις εναντίον εκλεγμένων αξιωματούχων, στελεχών της αντιπολίτευσης, πολιτικών ακτιβιστών, την κοινωνία των πολιτών καθώς και εκπροσώπους εταιρειών, δημοσιογράφους και άλλους από την αρχή του 2025, έδωσε τροφή σε αυξανόμενες αμφιβολίες σχετικά με την εμπέδωση από μέρους της Τουρκίας της δημοκρατικής της παράδοσης και εμβάθυνε στις ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης», αναφέρει η Κομισιόν, «φωτογραφίζοντας» μεταξύ άλλων τη φυλάκιση του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου.
«Η Τουρκία παραμένει υποψήφια χώρα και βασικός εταίρος για την ΕΕ», όμως «οι ενταξιακές της διαπραγματεύσεις παραμένουν σε στασιμότητα από το 2018», τονίζει η έκθεση της Επιτροπής. Υπογραμμίζεται ωστόσο «το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία».
Πρόβλημα η στάση της Τουρκίας στα θαλάσσια πάρκα και η «Γαλάζια Πατρίδα»
Σχετικά με τα ελληνοτουρκικά, η Κομισιόν καταγράφει μεν τη συνέχιση του «θετικού κλίματος» μέσα από μια σειρά συναντήσεων σε υπουργικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο ηγετών, ωστόσο τονίζει ότι «η ανεπίλυτη διαμάχη σχετικά με την υφαλοκρηπίδα και τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες συνέχισε να επιβαρύνει τις διμερείς σχέσεις».
Συγκεκριμένα, υπογραμμίζεται ότι τον Απρίλιο του 2025, η Τουρκία απέρριψε τη δημοσίευση του Ελληνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου, το οποίο η Ελλάδα πρέπει να καταρτίσει και να εφαρμόσει βάσει της σχετικής Οδηγίας. Τον Ιούνιο του 2025, με την παρουσίαση του δικού του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, η Τουρκία αμφισβήτησε τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη δικαιοδοσία της Ελλάδας, ενώ τον Αύγουστο του 2025, ανακοίνωσε την ίδρυση δύο θαλάσσιων πάρκων που εκτείνονται σε περιοχές υπό ελληνική δικαιοδοσία.
Αναφέρεται, επίσης, ότι η Τουρκία αντιτάχθηκε στην ίδρυση τριών θαλάσσιων πάρκων από την Ελλάδα, εξ ολοκλήρου εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Παράλληλα, η Άγκυρα συνέχισε να εκδίδει με το πρόσχημα των αεροναυτικών ασκήσεων, μια σειρά γενικών προειδοποιήσεων ναυσιπλοΐας - οι γνωστές μας Navtex - ζητώντας την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου που ανήκουν στην Ελλάδα βάσει διεθνών συνθηκών και αμφισβητώντας έμμεσα τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
«Αιτία ανησυχίας» αποτελεί σύμφωνα με την Κομισιόν και η συμπερίληψη του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» στα τουρκικά σχολικά εγχειρίδια.
Η Τουρκία συνεχίζει να είναι υπέρ της λύσης των δύο κρατών στην Κύπρο
Η έκθεση της Κομισιόν επισημαίνει ως θετική εξέλιξη την επανέναρξη και την πρόοδο των συνομιλιών για τη διευθέτηση του Κυπριακού, παρατηρεί ωστόσο ότι «η Τουρκία συνεχίζει να αρνείται να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και υποστηρίζει μια λύση δύο κρατών στην Κύπρο, σε αντίθεση με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».
«Είναι πλέον ύψιστης σημασίας η Τουρκία να δεσμευτεί και να συμβάλει ενεργά σε μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα και σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, καθώς και σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ», τονίζει η Επιτροπή.
Οργισμένη αντίδραση από την Άγκυρα
Η τουρκική απάντηση στην αρνητική αξκιολόγηση της Κομισιόν ήρθε με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών. Σε αυτή γίνεται λόγος για «αβάσιμους, μεροληπτικούς και προκατειλημμένους ισχυρισμούς».
Ειδικά σε σχέση με την στάση της Τουρκίας σχετικά με την Ελλάδα και την Κύπρο, οι Τούρκοι διπλωμάτες βλέπουν στην ευρωπαϊκή αξιολόγηση «μαξιμαλιστικές, παράνομες και μη ρεαλιστικές θέσεις της Ελλάδας και των Ελληνοκυπρίων».
Αναλυτικά η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ:
«Απορρίπτουμε τους μεροληπτικούς, προκατειλημμένους και αβάσιμους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στην Έκθεση για την Τουρκία, η οποία δημοσιεύθηκε σήμερα (4 Νοεμβρίου) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τη δικαστική εξουσία, τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις.
Αυτά τα σχόλια όχι μόνο δεν συνάδουν με τις προσπάθειες για τη δημιουργία μιας θετικής ατζέντας μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ, αλλά είναι επίσης γραμμένα σε μια γλώσσα που αντιβαίνει στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα και των δύο μερών.
Το επίπεδο εναρμόνισης με τα κεκτημένα της ΕΕ που αναδεικνύεται στην έκθεση αποτελεί την πιο σαφή έκφραση της προσήλωσής μας για τον στρατηγικό στόχο της ένταξης στην ΕΕ, παρά τα πολιτικά και άδικα εμπόδια που αντιμετωπίζουμε στη διαδικασία της ένταξης.»
Σημειώνουμε με ικανοποίηση ότι η Έκθεση περιλαμβάνει την εποικοδομητική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, τη βελτίωση των σχέσεων με την Ελλάδα και τον αυξημένο διάλογο με την ΕΕ. Με βάση αυτές τις θετικές εξελίξεις, τονίζουμε για άλλη μια φορά τη δικαιολογημένη προσδοκία μας ότι οι αποφάσεις του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων της 15ης Ιουλίου 2019 θα καταργηθούν αμέσως.
Η έκθεση, όπως πάντα, περιλαμβάνει μη ρεαλιστικές, παράνομες και μαξιμαλιστικές απόψεις για την Ελλάδα και την ελληνοκυπριακή πλευρά, αγνοώντας παράλληλα τις εύλογες ανησυχίες της Τουρκίας και της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου. Αυτό αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι η ΕΕ παίρνει θέση στο Κυπριακό και ότι είναι αδύνατο να συμβάλει στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού».