Σε όλη τη Βρετανία, επιχειρήσεις και νοικοκυριά προειδοποιούν ότι χρειάζονται τη βοήθεια της κυβέρνησης για να περάσουν τον χειμώνα.
Όπως επισημαίνει το CNN, αυτό δημιουργεί τεράστιες προκλήσεις για τον επερχόμενο πρωθυπουργό, ο οποίος θα ανακοινωθεί αυτή την εβδομάδα. Εδώ και μήνες, στη Βρετανία υπάρχει ένα κενό ηγεσίας, με τη χώρα να ολισθαίνει σε μια ύφεση και μια ανθρωπιστική κρίση που προκλήθηκε από τους αυξανόμενους λογαριασμούς ενέργειας.
Από τότε που ο Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε ότι θα αποχωρήσει από τα καθήκοντά του τον Ιούλιο, οι προοπτικές για ανάπτυξη έχουν αποδυναμωθεί, ο ετήσιος πληθωρισμός ξεπερνά το 10% καθώς οι τιμές των τροφίμων και των καυσίμων εκτινάσσονται. Η απογοήτευση για το αυξανόμενο κόστος ζωής ανάγκασε εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους που στελεχώνουν λιμάνια, τρένα και ταχυδρομικές αίθουσες να προχωρήσουν σε απεργίες. Η βρετανική λίρα κατέγραψε τον χειρότερο μήνα της από τον απόηχο του δημοψηφίσματος του 2016 για το Brexit, αγγίζοντας το χαμηλότερο επίπεδό της έναντι του δολαρίου ΗΠΑ εδώ και πάνω από δύο χρόνια.
Βρετανία: Πολύ δύσκολη και διαρκώς επιδεινούμενη η οικονομική κατάσταση -Αργεί η βελτίωση
Η κατάσταση θα μπορούσε να χειροτερέψει πολύ πριν βελτιωθεί. Η Τράπεζα της Αγγλίας αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί στο 13% καθώς εντείνεται η ενεργειακή κρίση. Η Citigroup, από την πλευρά της, εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε να κορυφωθεί στο 18% στις αρχές του 2023, ενώ η Goldman Sachs προειδοποιεί ότι θα μπορούσε να φτάσει ακόμα και στο 22% εάν οι τιμές του φυσικού αερίου παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα.
Οι υποψήφιοι για τη διαδοχή του Τζόνσον -η σημερινή υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας και ο πρώην υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ- καλούνται να ανακοινώσουν μια δραματική παρέμβαση μόλις ένας από αυτούς γίνει ο τέταρτος ηγέτης των Συντηρητικών της χώρας σε μια δεκαετία.
Το πιο επείγον πρόβλημα θα είναι η αντιμετώπιση του αυξανόμενου κόστους ενέργειας, που θα μπορούσε να πυροδοτήσει το κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων και να αναγκάσει εκατομμύρια ανθρώπους να επιλέξουν ανάμεσα στο να φάνε και να ζεστάνουν τα σπίτια τους αυτό το χειμώνα. Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι οι άνθρωποι θα εξαθλιωθούν και οι θάνατοι από το κρύο θα αυξηθούν εάν δεν γίνει κάτι γρήγορα.
«Όλοι υποθέτουν ότι θα υπάρξει μια γρήγορη και αποφασιστική ανακοίνωση που θα αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα, ή τουλάχιστον θα παράσχει κάποια ασφάλεια στους ανθρώπους. Αν δεν γίνει αυτό, οι πολίτες θα δεχτούν πολύ μεγάλη πίεση», δήλωσε ο Jonathan Neame, διευθυντής της Shepherd Neame, της παλαιότερης ζυθοποιίας της Βρετανίας.
Η Βρετανία αντιμέτωπη με μια «ενεργειακή καταστροφή»
Από τον Οκτώβριο, οι λογαριασμοί ενέργειας για τα νοικοκυριά θα αυξηθούν κατά 80% μέσο όρο ετησίως, δηλαδή από σε 3.549. Οι αναλυτές λένε ότι το ανώτατο όριο των τιμών για τα νοικοκυριά θα μπορούσε να ανέλθει σε περισσότερες από 5.000 λίρες τον Ιανουάριο και να εκτιναχθεί πάνω από τις 6.000 τον Απρίλιο.
Καθώς οι άνθρωποι αναγκάζονται να επαναξιολογήσουν τους προϋπολογισμούς τους, η έκρηξη της κατανάλωσης που ακολούθησε τα lockdown εξαιτίας της Covid-19 εξαφανίζεται γρήγορα. Η Τράπεζα της Αγγλίας έχει προειδοποιήσει ότι η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου θα πέσει σε ύφεση τους επόμενους μήνες.
«Η βασική πρόκληση που θέτει η άνοδος της τιμής της ενέργειας είναι ότι τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν πολλή ενέργεια -και ιδιαίτερα τα φτωχότερα νοικοκυριά- θα δυσκολευτούν πραγματικά να τα βγάλουν πέρα. Θα σημαίνει πραγματικά μεγάλες περικοπές σε άλλους τομείς δαπανών», δήλωσε ο Ben Zaranko, ανώτερος ερευνητής οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών.
Οι ταυτόχρονες κρίσεις «σαρώνουν» τη Βρετανία
Και αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος που οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων και οι επενδυτές ανησυχούν όλο και περισσότερο. Ενώ οι κενές θέσεις εργασίας μειώθηκαν μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου, παραμένουν κατά 60% πάνω από τα προς πανδημίας επίπεδα. Η εύρεση εργαζομένων για να καλύψουν ανοιχτές θέσεις ήταν μια ιδιαίτερη πρόκληση στο Ηνωμένο Βασίλειο από τότε που η χώρα ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Περίπου 317.000 λιγότεροι υπήκοοι της ΕΕ ζούσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2021 σε σχέση με το 2019, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία.
Το Brexit δυσχεραίνει επίσης το εμπόριο, ιδιαίτερα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι εξαγωγές και οι εισαγωγές θα είναι περίπου 15% χαμηλότερες μακροπρόθεσμα από ό,τι η χώρα παρέμενε στην ΕΕ, προέβλεψε το υπεύθυνο Γραφείο για τον Προϋπολογισμό.
Ο Ντιν Τέρνερ, οικονομολόγος τηε UBS, δήλωσε ότι εναπόκειται στον νέο πρωθυπουργό να προσπαθήσει να αξιοποιήσει στο έπακρο τη θέση της χώρας χωρίς να δημιουργήσει περαιτέρω αναστάτωση. Ωστόσο, οι σκληροπυρηνικοί Βρετανοί βουλευτές εξακολουθούν να πιέζουν να παραμεριστεί ένα βασικό μέρος της συμφωνίας για το Brexit που υπέγραψε ο Τζόνσον με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα μπορούσε τελικά να προκαλέσει έναν εμπορικό πόλεμο με τη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου.
Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις
Η Τρας, η οποία αναμένεται να πάρει τα ηνία από τον Τζόνσον μετά την κατάρρευση της κυβέρνησής του, έχει υποσχεθεί να εκκινήσει την οικονομία μειώνοντας τους φόρους. Ωστόσο, πολλοί οικονομολόγοι φοβούνται ότι αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να τονώσει τον πληθωρισμό και να βλάψει τα εύθραυστα δημόσια οικονομικά, ενώ δεν θα βάλει χρήματα στις τσέπες όσων τα χρειάζονται περισσότερο.
Παράλληλα, δεν υπάρχει τρόπος ώστε το κράτος να αποφύγει να πληρώσει τεράστια ποσά για να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κατάσταση αυτόν τον χειμώνα, αλλά θα χρειαστούν στοχευμένα μέτρα για την αποφυγή της σπατάλης. Το πάγωμα των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας τους επόμενους δύο χειμώνες θα μπορούσε να κοστίσει στην κυβέρνηση πάνω από 100 δισεκατομμύρια λίρες, σύμφωνα με ερευνητές του Ινστιτούτου για την Κυβέρνηση.
Υπάρχουν επίσης ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η επερχόμενη κυβέρνηση θα αντέξει μια μεγάλης κλίμακας οικονομική παρέμβαση, ειδικά εάν η μείωση των φόρων -και επομένως των κρατικών εσόδων- είναι η προτεραιότητα.
Η κυβέρνηση της Βρετανίας πήρε τεράστια δάνεια για να παράσχει υποστήριξη κατά τη διάρκεια των lockdown για τον κορωνοϊό. Τα χρέη της χώρας είναι πλέον σχεδόν στο 100% του ΑΕΠ της. Όταν τα επιτόκια ήταν στο κατώτατο σημείο και η πρόσβαση σε μετρητά ήταν «φθηνή», αυτό δεν ήταν σημαντικό ζήτημα.
Αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον. Η Τράπεζα της Αγγλίας αυξάνει με «επιθετικό τρόπο» τα επιτόκια καθώς προσπαθεί να βάλει ένα όριο στον πληθωρισμό. Αυτό θα κάνει όλο και πιο δύσκολη την εξυπηρέτηση του χρέους της κυβέρνησης. Τέλος, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει εκδώσει μεγάλο αριθμό ομολόγων που συνδέονται με τον πληθωρισμό, αυξάνοντας την ευπάθειά του.