Ο πόλεμος στην Ουκρανία κοντεύει τον ένα μήνα και η προέλαση των ρωσικών στρατευμάτων σε βασικές πόλεις, όπως το Κίεβο, δείχνει να έχει επιβραδυνθεί.
Το CNN επισημαίνει πως, ενώ υπάρχει μια εικόνα ότι η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν έχει πάει σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό, η χώρα συνεχίζει να χρησιμοποιεί την αεροπορική της δύναμη για να καταλάβει πόλεις και να στοχεύσει αμάχους, προκειμένου να ωθήσει την Ουκρανία σε υποταγή.
Πού πάει λοιπόν αυτός ο πόλεμος; Ακολουθούν πέντε στοιχεία, στα οποία πρέπει να επικεντρωθεί η προσοχή μας τις επόμενες εβδομάδες.
1. Η Ρωσία ίσως εντείνει τους βομβαρδισμούς
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι όσο περισσότερο απωθείται η Ρωσία στο έδαφος, τόσο πιο πιθανό είναι να εντείνει τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς και τη χρήση άλλων όπλων, που θέτουν τους Ρώσους στρατιώτες σε λιγότερο κίνδυνο.
Οι αξιόπιστες πληροφορίες για τον αριθμό των νεκρών που προέρχονται είτε από την Ουκρανία είτε από τη Ρωσία είναι ελάχιστες, αλλά μια αναφορά από ρωσικό ταμπλόιντ τη Δευτέρα έδειξε ότι η ρωσική πλευρά έχει χάσει σχεδόν 10.000 στρατιώτες και άλλοι 16.000 έχουν τραυματιστεί.
Ο ιστότοπος Komsomolskaya Pravda αφαίρεσε τους αριθμούς αργότερα μέσα στην ημέρα, ισχυριζόμενος ότι είχε υποστεί επίθεση από χάκερς. Το CNN δεν μπόρεσε να επαληθεύσει τους αριθμούς, αλλά ο αριθμός των νεκρών είναι πιο κοντά σε αυτό που ανέφεραν οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών. Τέτοιες απώλειες, εάν αποδειχθούν αληθινές, θα εξηγούσαν τόσο την επιβράδυνση της κίνησης των Ρώσων στο έδαφος όσο και την αύξηση των αεροπορικών βομβαρδισμών βασικών πόλεων και άλλων επιθέσεων.
Ανώτερος αξιωματούχος της άμυνας των ΗΠΑ δήλωσε ότι η Ρωσία έχει αρχίσει να πυρπολεί τη Μαριούπολη με πλοία από την Αζοφική Θάλασσα.
«Η Ρωσία έχει ακόμα δυνατότητες και εφεδρείες και θα υπάρξει μια αύξηση της έντασης, καθώς καταβάλλει προσπάθειες να φέρει περισσότερα στρατεύματα» δήλωσε στο CNN ο Τζέφρι Μάνκοφ, διακεκριμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Εθνικών Στρατηγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Εθνικής Άμυνας των ΗΠΑ.
Μια πρόσφατη ενημέρωση του υπουργείου Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφερε ότι η Ρωσία φέρνει στρατεύματα από όλη τη χώρα, ακόμα και τον στόλο της στον Ειρηνικό, αλλά και μαχητές από την Αρμενία και ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες, Σύρους και άλλους μισθοφόρους.
Το ερώτημα είναι πόσο καιρό μπορεί η Ρωσία να συνεχίσει με τόσο μεγάλες απώλειες προσωπικού. «Θα υπάρξουν περισσότερα στρατεύματα και περαιτέρω εξοπλισμός και βοήθεια, φυσικά, αλλά υπάρχει ένα σημείο όπου θα είναι δύσκολο να διατηρήσουν αυτό το είδος επιχειρησιακού ρυθμού, ιδιαίτερα όσον αφορά στα στοιχεία που έχουμε ακούσει και για τις δύο πλευρές, δηλαδή ανθρώπινο δυναμικό και υλικές απώλειες, όταν αυτά ξεπερνούν την ικανότητα ανεφοδιασμού», λέει ο Μάνκοφ.
2. Ενώ η προσοχή είναι στραμμένη στο Κίεβο, η Ρωσία μπορεί να προσπαθήσει να περικυκλώσει Ουκρανούς μαχητές στα ανατολικά
Ένας Ουκρανός στρατιώτης περπατά ανάμεσα στα συντρίμμια έξω από το κατεστραμμένο εμπορικό κέντρο Retroville, στο Κίεβο, στις 21 Μαρτίου. Την ίδια ώρα, πολύς λόγος γίνεται για τη στασιμότητα της ρωσικής πολεμικής προσπάθειας, αλλά το αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι εξαρτάται από τους αρχικούς στόχους της Μόσχας. Ακόμη και αυτό είναι δύσκολο να το γνωρίζουμε με βεβαιότητα, καθώς η δημόσια δικαιολογία της χώρας για την εισβολή της είναι ξεκάθαρη προπαγάνδα -η «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας.
Είναι πιθανό ότι η Ρωσία προσπαθεί να απορροφήσει τουλάχιστον τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας. Περιοχές όπως το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ, που αποτελούν την περιοχή του Ντονμπάς, ελέγχονται από αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία, και ενώ οι φιλοδοξίες της Ρωσίας μπορεί να εκτείνονται πέρα από το Ντονμπάς, είναι πιθανότατα ένα κεντρικό σημείο της προσοχής της, λένε οι ειδικοί.
Και ενώ δίνεται μεγάλη προσοχή στην προώθηση της Ρωσίας προς το Κίεβο, το μεγαλύτερο μέρος του ουκρανικού στρατού παραμένει κοντά στο Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ, ως Επιχείρηση Κοινών Δυνάμεων (JFO).
Η κίνηση των ρωσικών στρατευμάτων υποδηλώνει ότι προσπαθούν να περικυκλώσουν το JFO σε τρεις άξονες, και αυτό πιθανώς να είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Ρωσίας. Αυτό είναι ξεκάθαρο κοιτάζοντας την πολυπλοκότητα του είδους των στρατευμάτων που στέλνονται εκεί, είπε ο Σαμ Κράνι-Έβανς, ερευνητής αναλυτής στο Royal United Services Institute.
«Στη Νότια Στρατιωτική Περιοχή, στο Ντόνετσκ, το Λουχάνσκ, τη Μαριούπολη, το Μπερντιάνσκ, τη Μελιτόπολη, βρίσκονται τα καλύτερα στρατεύματα του ρωσικού στρατού. Και πάντα δουλεύουν. Είναι σχεδιασμένα για να πολεμούν το ΝΑΤΟ», είπε ο Κράνι-Έβανς στο CNN.
«Έτσι οι δυνάμεις που δεσμεύθηκαν για την περικύκλωση του Κιέβου υποδηλώνουν ότι ήταν ένας στόχος που είτε η Ρωσία πίστευε ότι θα επιτυγχανόταν εύκολα, είτε υπερεκτίμησε τις δυνατότητές τους. Αυτό οδηγεί, εν μέρει, στο συμπέρασμα ότι η περικύκλωση των ουκρανικών στρατευμάτων στο JFO είναι μέρος του στόχου που επιδιώκει να επιτύχει η Ρωσία. Και οι κινήσεις των ρωσικών δυνάμεων φαίνεται να υποδηλώνουν ότι αυτό συμβαίνει», σημειώνει ο ειδικός.
Προσθέτει, μάλιστα, ότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης ήταν τόσο επικεντρωμένα στις απώλειες της Ρωσίας και τον ηρωισμό της Ουκρανίας που έδιναν μια ψευδή αίσθηση της δυναμικής του πολέμου.
«Αν κοιτάξουμε αυτούς τους χάρτες, είναι σαφές ότι οι ρωσικές δυνάμεις έχουν προχωρήσει πολύ σε μια πολύ μεγάλη χώρα. Έχουν καταλάβει αρκετές πόλεις, επομένως υπάρχουν τώρα πολύ περισσότεροι Ουκρανοί πολίτες που ζουν υπό ρωσική κυριαρχία σε σχέση με τρεις εβδομάδες πριν. Ανεξάρτητα από το πόσα ρωσικά οχήματα έχουν ανατιναχτεί ή πόσοι Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν, είναι επίσης πιθανό να υπάρχει πολύ μεγάλος αριθμός Ουκρανών που έχουν υποστεί παρόμοια μοίρα», τονίζει ο Κράνι Έβανς.
3. Θα γίνει περισσότερη συζήτηση για συνομιλίες
Ένα σενάριο είναι ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να μετατραπεί σε παρατεταμένη σύγκρουση. Είναι πιθανό η Ρωσία να έχει χάσει σημαντικό αριθμό στρατιωτών, όπλων και εξοπλισμού στον πόλεμο, και, ενώ έχει εμπλακεί σε μακροχρόνιες συγκρούσεις στο παρελθόν, δεν θα θέλει να αφήσει τον στρατό της να καταστραφεί εντελώς.
«Οι διαπραγματεύσεις είναι ο μόνος τομέας όπου τα πράγματα φαίνονται ελπιδοφόρα, επειδή τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία είπαν την τελευταία εβδομάδα ότι προχωρούν προς μια ουσιαστική συζήτηση, αντί η Ρωσία να θέτει απλώς ένα τελεσίγραφο» δήλωσε στο CNN ο Κιρ Τζάιλς, Ρώσος ειδικός στη δεξαμενή σκέψης Chatham House, που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ρώσοι αξιωματούχοι είπαν ότι τα αιτήματά τους περιλαμβάνουν την απόσυρση του αιτήματος της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, την αποστρατικοποίησή της και την υιοθέτηση ενός «ουδέτερου» καθεστώτος, όπως η Αυστρία και η Σουηδία. Αλλά οι όροι για το τι σημαίνει αυτό για την Ουκρανία θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Ο επικεφαλής εκπρόσωπος του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNN την Τρίτη ότι η Ρωσία ήθελε επίσης η Ουκρανία να αποδεχθεί ότι η Κριμαία, την οποία προσάρτησε η Ρωσία το 2014, είναι επίσημα ρωσικό έδαφος και ότι τα αποσχισμένα κράτη του Λουχάνσκ και του Ντόνετσκ «είναι ήδη ανεξάρτητα».
Πολλοί ειδικοί εικάζουν ότι η Ρωσία θα προσπαθήσει να αποκόψει τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας. «Θα είναι κάτι επώδυνο, εκτός και αν καταστεί δυνατή η απορρόφηση της δυτικής βοήθειας στην Ουκρανία, τόσο στρατιωτικής όσο και ανθρωπιστικής, με επαρκείς ρυθμούς, ώστε να μπορούν πραγματικά να αντιστρέψουν το ρεύμα ενάντια στη ρωσική πρόοδο», είπε ο Τζάιλς.
«Αν το ζήτημα είναι ποιος μπορεί να διαθέσει τους περισσότερους πόρους και να υποφέρει περισσότερο για να επικρατήσει, στο ιστορικό της Ρωσίας έχει γραφτεί ότι μπορεί να προξενήσει σημαντική οικονομική ζημιά στον εαυτό της και να κάνει τον ίδιο της τον πληθυσμό να υποφέρει, προκειμένου να πετύχει τους πολεμικούς της στόχους» πρόσθεσε ο Τζάιλς, αναφερόμενος σε κυρώσεις που αρχίζουν να πιέζουν τη ρωσική οικονομία.
Αλλά οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν είναι τόσο αισιόδοξοι ότι οι συνομιλίες θα πάνε καλά. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη εβδομάδα ότι είναι απίθανη μια διπλωματική λύση στον πόλεμο, λέγοντας ότι οι ενέργειες της Ρωσίας «έρχονται σε πλήρη αντίθεση με οποιαδήποτε σοβαρή διπλωματική προσπάθεια τερματισμού του πολέμου». Υπονόησε, επίσης, ότι η Ρωσία θα κλιμακώσει τον πόλεμο χρησιμοποιώντας χημικά όπλα.
4. Ίσως υπάρξουν μαζικές «απελάσεις» Ουκρανών στη Ρωσία, στοιχείο ανησυχητικό
Η Ρωσία έχει καλέσει τους κατοίκους της Μαριούπολης να φύγουν, καθώς διεξάγει έναν επιθετικό αεροπορικό βομβαρδισμό που έχει καταστρέψει την πόλη. Οι δυνάμεις της έχουν ανοίξει αυτό που αποκαλούν «ανθρωπιστικούς διαδρόμους» για να επιτρέψουν στους αμάχους να διαφύγουν, αλλά δεκάδες χιλιάδες από αυτούς έχουν μεταφερθεί στη Ρωσία.
Ο ρωσικός κρατικός οργανισμός μέσων ενημέρωσης RIA Novosti ανέφερε ότι σχεδόν 60.000 κάτοικοι της Μαριούπολης έφτασαν στο ρωσικό έδαφος «με απόλυτη ασφάλεια». Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έδειξαν σειρές οχημάτων που προφανώς κατευθύνονται ανατολικά προς τα σύνορα, περίπου 40 χιλιόμετρα από τη Μαριούπολη.
Αλλά το συμβούλιο της Μαριούπολης κατηγόρησε τη Ρωσία ότι ανάγκασε τους κατοίκους να πάνε εκεί παρά τη θέλησή τους. «Την περασμένη εβδομάδα, αρκετές χιλιάδες κάτοικοι της Μαριούπολης μεταφέρθηκαν στο ρωσικό έδαφος», ανέφερε η πόλη σε ανακοίνωσή της. Ο δήμαρχος της Μαριούπολης, Βαντίμ Μποϊτσένκο, δήλωσε το Σάββατο ότι «αυτό που κάνουν σήμερα οι κατακτητές είναι γνωστό στην παλαιότερη γενιά, που είδε τα φρικτά γεγονότα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι ναζί αιχμαλώτιζαν βίαια ανθρώπους».
Ο Τζάιλς σημειώνει ότι υπάρχει ανησυχία για επανάληψη αυτής της σκοτεινής ιστορίας τις επόμενες εβδομάδες. «Η Ρωσία έχει ιστορία μοχθηρών και άγριων αντιποίνων εναντίον αμάχων σε οποιαδήποτε περιοχή, όταν λαμβάνει χώρα οποιοδήποτε είδος αντιστασιακού κινήματος. Έχει ήδη κινηθεί για να προωθήσει ανθρώπους από τη Μαριούπολη στις απομακρυσμένες περιοχές της Ρωσίας, κάτι που είναι βγαλμένο απευθείας από το ρωσικό σενάριο του 20ού αιώνα για αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων».
Ο Τζάιλς αναφέρθηκε στον «εκτοπισμό» εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από τα βαλτικά κράτη της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας, τις οποίες η Ρωσία προσάρτησε στη Σοβιετική Ένωση κατά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. «Το "απέλαση" είναι ευφημισμός. Χρησιμοποιήθηκε ως ένας αρκετά αθώος όρος για αυτό που συνέβη σε αυτούς τους ανθρώπους, που ήταν ουσιαστικά υποδούλωση και πείνα. Είναι η απομάκρυνση των γυναικών, των παιδιών, των ανθρώπων που θέλουν να αφαιρέσουν από τις κοινωνίες για να τις εξουδετερώσουν. Γενικά, αντιμετωπίζουν μια πολύ φρικτή μοίρα. Αν επέζησαν, δεν επέστρεψαν για χρόνια ή δεκαετίες».
5. Εκατομμύρια Ουκρανοί θα φύγουν, αφήνοντας ένα έθνος σπασμένο σε κομμάτια
Η μοίρα του πολέμου είναι ένα θέμα, αλλά η μοίρα της Ουκρανίας είναι ένα άλλο. Ακριβώς όπως οι ρωσικές αερο-επιθέσεις μετέτρεψαν μερικές από τις πόλεις και τις κωμοπόλεις της Συρίας σε ερείπια, τμήματα της Ουκρανίας αρχίζουν να δείχνουν το ίδιο.
Ήδη, περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Οι περισσότεροι είναι γυναίκες και παιδιά, που σημαίνει ότι οι οικογένειες διαλύονται. Ο πόλεμος πυροδότησε τη μεγαλύτερη μετακίνηση προσφύγων που έχει δει η Ευρώπη από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτοί οι αριθμοί αυξάνονται με ρυθμό περίπου 100.000 ατόμων την ημέρα.
Αν σε αυτούς τους αριθμούς συμπεριλάβουμε και τους εκτοπισμένους Ουκρανούς εντός της χώρας, 10.000.000 άνθρωποι έχουν πλέον εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Αυτό είναι σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας. Και αυτό που δείχνουν οι προηγούμενοι πόλεμοι είναι ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι πρόσφυγες δεν επιστρέφουν ποτέ στις πατρίδες τους. Είτε γιατί δεν υπάρχει τίποτα στο οποίο μπορούν να επιστρέψουν, είτε γιατί, μερικές φορές, ακόμα και η απειλή ενός ακόμη πολέμου είναι αρκετή για να κρατήσει τους πρόσφυγες μακριά.
Είναι κάτι που θα πρέπει να σκεφτούν οι διαπραγματευτές σε οποιεσδήποτε συνομιλίες υπάρχουν στον ορίζοντα. Ακόμα κι αν μπορέσει να βρεθεί μια διπλωματική λύση για τον τερματισμό αυτού του πολέμου, το ερώτημα που θα παραμείνει είναι αν αρκεί για να αποτραπεί ο επόμενος, είπε ο Κράνι-Έβανς.
«Αν κοιτάξουμε, ιστορικά, τα αυταρχικά καθεστώτα που έχουν κακή απόδοση σε στρατιωτικό περιβάλλον, δεν τείνουν να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους προς μια θετική κατεύθυνση στη συνέχεια. Επομένως, το ερώτημα μπορεί να είναι ότι εάν οι Ουκρανοί πουν, "Εντάξει, θα είμαστε ουδέτεροι, απλώς φύγετε'', ίσως οι Ρώσοι απαντήσουν πως "Όχι, πρέπει να μας δώσετε το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ''. Αυτό ίσως να είναι υποφερτό για την Ουκρανία προκειμένου να σταματήσει ο πόλεμος» σημειώνει ο ειδικός, και καταλήγει:
«Αλλά τι γίνεται αν, για παράδειγμα, 10 χρόνια αργότερα, η Ουκρανία έχει προχωρήσει σε έναν σημαντικό στρατιωτικό εκσυγχρονισμό; Ή ο επόμενος Ρώσος πρόεδρος, θέλοντας να αποδείξει την αξία του, διεξάγει έναν άλλο πόλεμο; Υπάρχουν πολλά σενάρια που πρέπει να σκεφτούμε υπό το πρίσμα τού σε τι θα μπορούσε να οδηγήσει ο τερματισμός αυτού του πολέμου».