Πέπλο μυστηρίου καλύπτει το ρωσικό ερευνητικό υποβρύχιο στο οποίο εκδηλώθηκε πυρκαγιά στη Θάλασσα του Μπάρεντς, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 14 ναυτικοί.
Το υποβρύχιο ρυμουλκήθηκε στη βάση του Ρωσικού Βόρειου Στόλου στο Στεβερομόρκ, όπου διεξάγεται έρευνα για την τραγωδία κατ' εντολήν του Βλαντίμιρ Πούτιν. Αν και η Μόσχα δεν αποκάλυψε το όνομα του σκάφους, σύμφωνα με το ρωσικό δίκτυο RBC πρόκειται για το Losharik (ΑS-12), ένα πυρηνοκίνητο υποβρύχιο που σύμφωνα με δυτικούς αναλυτές είναι βασικό εργαλείο της Ρωσικής Διεύθυνσης Θαλάσσιων Ερευνών, γνωστής ως GUGI. H υπηρεσία αυτή αναπτύσσει και χειρίζεται έναν στόλο εξειδικευμένων υποβρυχίων που χρησιμοποιεί η Ρωσία για έρευνες σε μεγάλα βάθη, αλλά και για μυστικές επιχειρήσεις και αναφέρεται απευθείας στη ρωσική αντικατασκοπεία, την GRU, κι όχι το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό.
Υποβρύχιο ειδικών αποστολών σε μεγάλα βάθη
To Losharik είναι ένα από το πιο μυστηριώδη υποβρύχια του μυστικού αυτού στόλου. Οι λεπτομέρειες που έχουν διαρρεύσει για το σκάφος, που ξεκίνησε τις αποστολές του στα τέλη της δεκαετίας του 1990 είναι ελάχιστες. Εκτιμάται ότι διαθέτει 25μελές πλήρωμα και μπορεί να καταδύεται σε βάθη χιλιάδων μέτρων κάτω απ’ την επιφάνεια της θάλασσας. Το υποβρύχιο εκτοπίσματος 2.000 τόνων μπορεί να πλέει προσαρμοσμένο στην κοιλιά ενός ειδικά τροποποιημένου πυρηνικού υποβρυχίου κλάσης Delta III, εφοδιασμένου με βαλλιστικούς πυραύλους, αλλά οι δυνατότητές του δεν είναι πλήρως γνωστές στις δυτικές στρατιωτικές αντικατασκοπίες. Σύμφωνα με αναλυτές το Losharik είναι ένα από τα «σκάφη ειδικών αποστολών της βάσης Olenya του Ρωσικού Βόρειου Στόλου, μιας από τις πολλές που έστησε η ΕΣΣΔ στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου στην αφιλόξενη, πλην σημαντική από στρατηγικής άποψης χερσόνησο Κόλα».
Το δυστύχημα συνέβη στη διάρκεια των θερινών επιχειρήσεων των υποβρυχίων της GUGI ενόψει αποστολών στο Βόρειο Ατλαντικό. Το Losharik πήρε το όνομά του από ένα αλογάκι -πρωταγωνιστή δημοφιλούς στη Ρωσία σειράς κινουμένων σχεδίων – και διαθέτει, όπως πιστεύεται, έως και επτά σφαιροειδείς θαλάμους, που ενισχύουν τη θωράκιση του κύτους επιτρέποντάς του καταδύσεις σε μεγάλα βάθη.
Ο ρόλος του Losharik στις ρωσικές εδαφικές αξιώσεις στην Αρκτική
Δυτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες αυτές του υποβρυχίου για να επεκτείνει τις εδαφικές της αξιώσεις στην υφαλοκρηπίδα κάτω απ’ τον Αρκτικό Ωκεανό. Το 2012 το Losharik μετείχε σε μια μεγάλη ρωσική ναυτική άσκηση στην Αρκτική, όπου συνέλεξε δείγματα για να αποδείξει η Μόσχα ότι τα ρήγματα Λομονσόφ και Μεντελέγειφ στο βυθό αποτελούν προέκταση της ρωσικής υφαλοκρηπίδας. Με την υποχώρηση των θαλάσσιων πάγων και την εξέλιξη της τεχνολογίες οι χώρες που βρέχονται απ’ τον Αρκτικό Ωκεανό αναζητούν ολοένα και πιο επίμονα τρόπους πρόσβασης στον ορυκτό πλούτο του βυθού του.
Ο σχεδιασμός του εν λόγω υποβρυχίου και η δυνατότητα κατάδυσής του σε μεγάλα βάθη κάτω απ’ την επιφάνεια των ωκεανών φαίνεται ότι ενέπνευσε και την Κίνα να ναυπηγήσει ένα παρόμοιο, για να εγείρει με τη σειρά της αξιώσεις στην Αρκτική. Μόνον οκτώ χώρες -Ρωσία, ΗΠΑ, Καναδάς, Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία και Σουηδία- είναι μέλη του Αρκτικού Συμβουλίου που καθορίζει τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και τα όρια βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή.
Το δυστύχημα στο Losharik είναι το χειρότερο σε ρωσικό υποβρύχιο από το 2008 όταν 20 Ρώσοι ναυτικοί, μέλη του πληρώματος του πυρηνοκίνητου Nerpa είχαν χάσει τις ζωές τους. Στις 12 Αυγούστου του 2000 είχε βυθιστεί αύτανδρο στη θάλασσα του Μπάρεντς το ρωσικό πυρηνικό υποβρύχιο Κουρσκ, με 118 άτομα πλήρωμα.