Η νέα σύμπραξη AUKUS για την ενίσχυση της ασφάλειας στη ζώνη του Ινδικού – Ειρηνικού προβλέπει την παροχή από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία στην Αυστραλία την τεχνολογία και τη δυνατότητα να αναπτύξει πυρηνοκίνητα υποβρύχια, μια κίνηση που σύμφωνα με ειδικούς, συνιστά αλλαγή στρατηγικής και πολιτικής στην ευρύτερη περιοχή.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η χρονική συγκυρία της ανακοίνωσης της AUKUS, μόλις έναν μήνα μετά τη χαοτική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, που πυροδότησε αμφιβολίες για τη δέσμευση της Ουάσιγκτον στην περιοχή. Η Ουάσιγκτον δείχνει με την κίνηση αυτή ότι επιστρέφει δυναμικά σε μια μεγάλης στρατηγικής σημασίας ζώνη, αυτή του Ινδικού-Ειρηνικού Ωκεανού,για να προασπιστεί τα δικά της συμφέρονται και των συμμάχων της και να βάλει φρένο στην Κίνα.
Η Βρετανία, μετά το Brexit, επιχειρεί να ενισχύσει τον παγκόσμιο ρόλο της και «καίγεται» να εμπλακεί ενεργότερα στη ζώνη νότιας Ασίας – Ειρηνικού μετά το Brexit, ενώ η Αυστραλία συμμερίζεται τις αγγλο-αμερικανικές ανησυχίες για την αυξανόμενη ισχύ του κινεζικού δράκου. Σύμφωνα με τον διευθυντή Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας της κυβέρνησης των Βόρειων Εδαφών της Αυστραλίας, Γκάι Μπέκενσταϊν, η AUKUS «είναι “μεγάλη συμφωνία” επειδή δείχνει ότι οι τρεις χώρες [του αγγλοσαξονικού άξονα] χαράσσουν μια γραμμή για να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν τις επιθετικές κινήσεις του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας στον Ινδικό και τον Ειρηνικό. Δείχνει την κοινή στάση και την προσήλωσή τους σε μια σταθερή και ασφαλή ζώνη Ινδικού -Ειρηνικού, που οδήγησε τα τελευταία 70 χρόνια στην ευημερία όλων των κρατών της περιοχής και την οικονομική ανάπτυξη και της Κίνας».
Τι προβλέπει η συμφωνία AUKUS
Η συμφωνία προβλέπει συνεργασία σε πολλούς τομείς άμυνας και τεχνολογίας, πληροφοριών και κβαντικής τεχνολογίας καθώς και για την απόκτηση πυραύλων κρουζ, αλλά η σημαντικότερη πτυχή της αφορά στα πυρηνοκίνητα υποβρύχια, που θα ναυπηγηθούν στην Αδελαϊδα της νότιας Αυστραλίας, με την εμπλοκή των ΗΠΑ και τις Βρετανίας σε συμβουλευτικό ρόλο και τεχνογνωσία για την παραγωγή τους. Τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια, όπως λέει ο Μάικλ Σούμπριτζ του Αυστραλιανού Ινστιτούτου Στρατηγικής Πολιτικής, «έχουν τεράστιες αμυντικές δυνατότητες και ως εκ τούτου αντίκτυπο στην περιοχή, αφού συνιστούν πραγματική ισχυρή αποτρεπτική δύναμη έστω και χωρίς πυρηνικά όπλα».
Τα υποβρύχια αυτά είναι πολύ πιο δύσκολα ανιχνεύσιμα σε σύγκριση με τα συμβατικά, λειτουργούν αθόρυβα και κινούνται εύκολα. Βάσει της συμφωνίας AUKUS θα ναυπηγηθούν τουλάχιστον οκτώ πυρηνοκίνητα υποβρύχια, αλλά δεν έχει διευκρινιστεί πότε θα ενταχθούν στο Πολεμικό ναυτικό της Αυστραλίας, που δεν διαθέτει πυρηνικές υποδομές και ως εκ τούτου η διαδικασία θα καθυστερήσεις. Δεν θα φέρουν πάντως, πυρηνικά όπλα, όπως το ξεκαθάρισε ο Αυστραλός πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον.
Σύμφωνα με όσα είπε ο Τζο Μπάιντεν κατά την ανακοίνωση της AUKUS την περασμένη Τετάρτη, ομάδες από τις τρεις χώρες θα διαβουλευτούν επί ενάμιση χρόνο για το πώς θα προχωρήσει το πρότζεκτ, χωρίς να παραβιάσει τους όρους της συνθήκης μη διάδοσης πυρηνικών όπλων. Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που ΗΠΑ και Βρετανία αποφασίζουν να εξάγουν πυρηνική τεχνολογία σε μη πυρηνική δύναμη κι αυτό είναι που καθιστά μοναδική αυτή τη σύμπραξη. Αμερικανός αξιωματούχος υπογράμμισε ότι από το 1958 είχαν να προβούν σε μια τέτοια κίνηση – δηλαδή να μοιραστούν μυστικά της τεχνολογίας πυρηνικής πρόωσης με τρίτη χώρα. Τότε το είχαν κάνει με τη Βρετανία.
Αλλαγή των ισορροπιών σε Ινδικό – Ειρηνικό
Τα τελευταία χρόνια η Κίνα ενισχύει την προβολή ισχύος και επιρροής της στην ευρύτερη περιοχή μιλώντας από τη μια για συνεργασία κι από την άλλη εκτοξεύοντας απειλές κατά της Ταϊβάν, επιβάλλοντας την εξουσία της στο Χονγκ Κονγκ και στρατιωτικοποιώντας νησιά στη Νότια Σινική Θάλασσα και σύμφωνα με δυτικούς αναλυτές, το μόνο που καταλαβαίνει το Πεκίνο, είναι τα ισχυρά αποτρεπτικά μέσα.
ΟΙ ΗΠΑ επενδύουν εδώ και χρόνια σε εταιρικές σχέσεις με χώρες της ευρύτερης ζώνης Ινδικού – Ειρηνικού, όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ταϊλάνδη, οι Φιλιππίνες, η Ινδία και το Βιετνάμ κι η συμφωνία AUKUS, κατά τον Σούμπριτζ, μπορεί να τις ωφελήσει όλες έναντι τις αυξανόμενης κινεζικής απειλής. «Πρόκειται για μια γεωπολιτική μετατόπιση του κέντρου βάρους, στην οποία δίνει ώθηση η κατεύθυνση που παίρνει ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Η ανακοίνωση της AUKUS εντάσσεται στο πλαίσιο της συμμετοχής των μεγαλύτερων δημοκρατιών στην προσπάθεια αποτροπής της Κίνας να κάνει χρήση της δύναμής της», είπε ο Αυστραλός αξιωματούχος.
Μέχρι στιγμής οι αντιδράσεις ήταν θετικές στην περιοχή, μια μορφή σιωπηρής αποδοχής, σύμφωνα με τη Μπόνι Γκλέιζερ, διευθύντρια του προγράμματος για την Ασία της δεξαμενής σκέψης German Marshall Fund, η οποία τόνισε ότι υπάρχει υποστήριξη στην περιοχή για μια πολιτική αποτρεπτικής ισχύος και αμερικανική παρουσία και στρατιωτική παρουσία εκεί.
Η σημασία της AUKUS για τις σχέσεις Κίνας – Αυστραλίας
Ως αποτέλεσμα της σύμπραξης AUKUS η σχέση της Αυστραλίας με την Κίνα αναμφίβολα θα αλλάξει, εκτιμούν αναλυτές. Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν στενά στο παρελθόν στον τομέα του εμπορίου και πολλοί Κινέζοι φοιτητές σπουδάζουν στην Αυστραλία, αλλά σε πολιτικό επίπεδο οι σχέσεις τους χειροτέρευσαν μετά την υποστήριξη από την Καμπέρα του αιτήματος για διενέργεια ανεξάρτητης διεθνούς έρευνας για την προέλευση του κορωνοϊού.
Mε την AUKUS η Αυστραλία ευθυγραμμίζεται με τον αγγλοσαξωνικό άξονα και συνιστά παράλληλα ψήφο εμπιστοσύνης από ΗΠΑ και Βρετανία στην Καμπέρα, καθώς επιζητεί να παίξει ενεργότερο ρόλο στην ασφάλεια της ζώνης Ινδικού – Ειρηνικού.
Φυσικά, με την απόκτηση πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, η Αυστραλία δεν θα γίνει ισχυρότερη από την Κίνα, όμως αλλάζουν οι ισορροπίες ισχύος στην περιοχή.
Ποιες χώρες διαθέτουν πυρηνικά υποβρύχια
- ΗΠΑ: συνολικά 68, εκ των οποίων τα 14 φέρουν βαλλιστικούς πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές.
- Ρωσία: συνολικά 29, εκ των οποίων τα 11 με πυρηνικά όπλα
- Κίνα: 12 συνολικά, από τα οποία τα έξι φέρουν βαλλιστικούς πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές
- Βρετανία: 11, εκ των οποίων τα 4 εξοπλισμένα με πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές
- Γαλλία: Οκτώ, τα μισά από τα οποία με πυρηνικά όπλα
- Ινδία: ένα πυρηνοκίνητο υποβρύχιο, εξοπλισμένο με πυρηνικά όπλα