Έξι μήνες αφότου ο Αχμέντ αλ Σάρα ηγήθηκε των ανταρτών που ανέτρεψαν τον Μπασάρ αλ Άσαντ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ συναντήθηκε σήμερα με το πρώην στέλεχος της Αλ Κάιντα προκειμένου να συζητήσουν τις «ευκαιρίες για μεγαλείο» της Συρίας.
To περίπου ημίωρης διάρκειας τετ α τετ του Τραμπ με τον Αλ Σάρα στη Σαουδική Αραβία σηματοδοτεί ένα ορόσημο για έναν πρώην επικηρυγμένο από τις ΗΠΑ ισλαμιστή με 10.000.000 δολάρια, ο οποίος είχε ενταχθεί γύρω στο 2003 στο παρακλάδι της Αλ Κάιντα στο Ιράκ και παρέμεινε επί χρόνια κρατούμενος σε αμερικανική φυλακή εκεί, προτού επιστρέψει στη Συρία για να μετάσχει στην εξέγερση κατά του Άσαντ.
Η συνάντηση αυτή -μετά την ανακοίνωση από τον Τραμπ της άρσης των αμερικανικών κυρώσεων στη Συρία και τη δήλωση του Ρεπουμπλικανού προέδρου ότι επιδιώκει εξομάλυνση των σχέσεων της Ουάσιγκτον με τη Δαμασκό- ήρθε να δώσει μια τεράστια ώθηση στον Αλ Σάρα και στην προσπάθειά του να θέσει υπό τον έλεγχό του μια κατακερματισμένη χώρα και να ανατάξει την οικονομία της.
Η ανάρρηση του Αλ Σάρα στην εξουσία στη Δαμασκό
Ο Αλ Σάρα ανέλαβε την εξουσία στη Συρία μετά την αιφνιδιαστική επίθεση που εξαπέλυσαν οι ισλαμιστές αντάρτες της ομάδας του, Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, από τον θύλακό τους στα βορειοδυτικά τον περασμένο Νοέμβριο για να ανατρέψουν τον Άσαντ, οι σύμμαχοι του οποίου -Ρωσία και Ιράν- είχαν στραμμένη την προσοχή τους σε άλλα πολεμικά μέτωπα.
Μέχρι τότε ήταν γνωστός με το πολεμικό του ψευδώνυμο «Αμπού Μοχάμαντ αλ Γκολάνι» ως επικεφαλής του Μετώπου Νούσρα, μιας ομάδας ανταρτών που πολεμούσε τον Άσαντ και ήταν επί χρόνια το επίσημο παρακλάδι της Αλ Κάιντα στον εμφύλιο στη Συρία.
Ο Αλ Σάρα διέκοψε, ωστόσο, τους δεσμούς του με την Αλ Κάιντα από το 2016 και σταδιακά αναδιαμόρφωσε την ομάδα του ως τμήμα των αντιστασιακών δυνάμεων, παρά ως μέρους της παγκόσμιας τζιχάντ.
Η μεταμόρφωση του πρώην τζιχαντιστή
Μετά την είσοδό του στη Δαμασκό ως de facto ηγέτη της Συρίας τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Αλ Σάρα πέταξε τη στολή του αντάρτη και φόρεσε κοστούμι και γραβάτα υποσχόμενος να αντικαταστήσει το αστυνομοκρατούμενο κράτος του Άσαντ με μια συμπεριληπτική έννομη τάξη. Δεσμεύτηκε να επανενώσει τη Συρία, να αναζωογονήσει την ασφυκτιώσα από τις κυρώσεις οικονομία της και να περάσουν υπό κρατικό έλεγχο τα όπλα.
Αν και εξασφάλισε σημαντική στήριξη από την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, ο Αλ Σάρα δυσκολεύτηκε να πετύχει τους διακηρυγμένους στόχους του, καθώς οι ένοπλες ομάδες διατήρησαν τα όπλα τους, οι κυρώσεις παρέμειναν σε ισχύ και η σεχταριστική βία φούντωσε τους φόβους των μειονοτήτων για την εξουσία του.
Το Ισραήλ, επιμένοντας ότι ο ισχυρός άνδρας της Δαμασκού παραμένει «λύκος με προβιά», έχει κηρύξει απαγορευμένη ζώνη για τις δυνάμεις του Αλ Σάρα τη νότια Συρία, ενώ με μια επίθεση κοντά στο προεδρικό μέγαρο στις 2 Μαΐου του έστειλε προειδοποιητικό μήνυμα ότι δεν θα επιτρέψει στις συριακές δυνάμεις να αναπτυχθούν νότια της πρωτεύουσας, ούτε θα επιτρέψει απειλή κατά της μειονότητας των Δρούζων.
Η σεχταριστική βία
Το μέγεθος των προκλήσεων για τον Αλ Σάρα αποκαλύφθηκε τον Μάρτιο, όταν αφοσιωμένοι στον Άσαντ επιτέθηκαν σε κυβερνητικές δυνάμεις στην παράκτια περιοχή της βόρειας Συρίας, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει ένα κύμα φόνων αντεκδίκησης, καθώς ένοπλοι ισλαμιστές σκότωσαν εκατοντάδες αμάχους μέλη της μειονότητας των Αλευιτών, από την οποία προέρχεται ο Άσαντ.
Η σεχταριστική βία πολλαπλασίασε την ανησυχία για τις τζιχαντιστικές ρίζες της νέας κυβερνώσας ομάδας της Συρίας, παρά τις δεσμεύσεις του Αλ Σάρα για ανεκτικότητα στις θρησκευτικές μειονότητες και λογοδοσία για τις δολοφονίες. Τους φόβους μιας διολίσθησης σε ένα αυταρχικό καθεστώς ενέτεινε το προσωρινό Σύνταγμα, που συγκεντρώνει στα χέρια του την εξουσία.
Ο νόμος της Σαρία
Ο Αλ Σάρα έχει χαρακτηρίσει την πτώση του Άσαντ «θεόσταλτη νίκη», ενώ έχει αντιπαρέλθει τις ερωτήσεις ξένων δημοσιογράφων αν θεωρεί ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί ο ισλαμικός νόμος της Σαρία στη χώρα. Εναπόκειται στους ειδικούς να αποφασίσουν για το θέμα, έχει σημειώσει.
Επικαλέστηκε επαναστατική νομιμότητα για τον διορισμό του ως μεταβατικού προέδρου της Συρίας και έχει πει ότι θα στηθούν κάλπες, αλλά θα χρειαστούν τέσσερα με πέντε χρόνια για να οργανωθούν σωστά οι εκλογές.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Reuters μέσα στο προεδρικό μέγαρο της Δαμασκού, ο Αλ Σάρα υπογράμμισε τη βούλησή του να γυρίσει σελίδα στην πορεία της Συρίας μετά τον εφιάλτη του στυγνού καθεστώτος Άσαντ. «Νιώθω να σφίγγεται το στήθος μου μέσα σε αυτό το παλάτι. Εκπλήσσομαι πόσο κακό προερχόταν από κάθε γωνιά του κατά της κοινωνίας», είπε.
Το πολιτικό Ισλάμ και η παλαιστινιακή ιντιφάντα
Ο Αλ Σάρα γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια στη Σαουδική Αραβία προτού μετακομίσει στη Συρία. Ο πατέρας του ήταν Άραβας εθνικιστής, μια ιδεολογία αντίθετη με το πολιτικό Ισλάμ που ασπάζεται ο Αλ Σάρα.
Το 2021 σε συνέντευξή του σε εκπομπή του αμερικανικού δημόσιου δικτύου PBS, ο Αλ Σάρα είπε ότι τον επηρέασε η δεύτερη παλαιστινιακή ιντιφάντα κατά της ισραηλινής κατοχής. Όταν ξεκίνησε η εξέγερση, το 2000, ο Αμπού Ομάρ Αλ Μπαγκντάντι, ηγέτης εκείνη την εποχή του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ -παρακλάδι της Αλ Κάιντα-, έστειλε τον Αλ Σάρα στη Συρία για να ενισχύσει την εκεί παρουσία της Αλ Κάιντα.
Οι ΗΠΑ τον χαρακτήρισαν τρομοκράτη το 2013, λέγοντας ότι η Αλ Κάιντα στο Ιράκ τού είχε αναθέσει να ανατρέψει το καθεστώς Άσαντ, να επιβάλει το νόμο της Σαρία στη Συρία και ότι το Μέτωπο Νούσρα είχε εξαπολύσει επιθέσεις αυτοκτονίας που σκότωσαν αμάχους, και ενστερνιζόταν ένα βίαιο σεχταριστικό όραμα.
Την ίδια χρονιά, μιλώντας για πρώτη φορά σε μέσο ενημέρωσης, ο Αλ Σάρα είπε στο Al Jazeera -με το πρόσωπο καλυμμένο με μαντήλι και με την πλάτη του στραμμένη στην κάμερα- ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος της Σαρία στη Συρία.
Στη συνέντευξή του στο PBS, οκτώ χρόνια αργότερα, εμφανίστηκε με πουκάμισο και σακάκι μπροστά στην κάμερα, υποστηρίζοντας ότι είναι άδικο να τον χαρακτηρίζουν «τρομοκράτη», ενώ δήλωσε την αντίθεσή του στους φόνους αθώων ανθρώπων.
Στην ερώτηση τι πίστευε για τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ, όταν συνέβησαν, ο Αλ Σάρα απάντησε ότι όποιος στον αραβικό ή ισλαμικό κόσμο έλεγε «ότι δεν χάρηκε, θα έλεγε ψέματα, γιατί οι άνθρωποι ένιωθαν την αδικία των Αμερικανών, αναφορικά με την υποστήριξή τους προς τους σιωνιστές, τις εν γένει πολιτικές τους έναντι των μουσουλμάνων και τη σαφή υποστήριξή τους προς τους τυράννους στην περιοχή». «Αλλά οι άνθρωποι σίγουρα λυπούνται για τους φόνους αθώων ανθρώπων», τόνισε. Πρόσθεσε, επίσης, ότι το Μέτωπο Νούσρα ουδέποτε αποτέλεσε απειλή για τη Δύση.
Το Στέιτ Ντιπάρμτεντ είχε παραδώσει στους Σύρους του Αλ Σάρα μια εκτενή λίστα όρων για τον τερματισμό των κυρώσεων, μεταξύ άλλων την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, και βρισκόταν σε διαδικασία διαπραγματεύσεων όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε ξαφνικά την άρση των αμερικανικών κυρώσεων το βράδυ της Τρίτης.
Μένει να φανεί αν η σημερινή συνάντηση του προέδρου των ΗΠΑ με τον Αλ Σάρα θα βάλει τέλος σε αυτή την πρακτική της σεχταριστικής βίας στη Συρία.