Ο σεισμός στην Τουρκία συγκλονίζει όλον τον κόσμο. Συγκλονίζει πρώτα και κύρια όμως την ίδια την Τουρκία.
Μια έκταση 120.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όσο περίπου η χώρα μας, έχει στην κυριολεξία ισοπεδωθεί. Οι βασικές υποδομές (ηλεκτρικό, νερό, δρόμοι, νοσοκομεία, σχολεία, πανεπιστήμια, δημόσιες υπηρεσίες) έχουν καταρρεύσει η δεν είναι σε θέση να λειτουργήσουν και χρήζουν κατεδάφισης και πλήρους ανακατασκευής.
Περίπου 13 εκατομμύρια πολίτες, περισσότεροι δηλαδή από ότι όλοι οι Έλληνες, βρίσκονται σε σχεδόν πλήρη ένδεια, δίχως σπίτι, δίχως δουλειά, δίχως σχολεία, δίχως υπηρεσίες υγείας. Το συγκλονιστικότερο όμως είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός Τούρκων πολιτών καλείται να συνεχίσει την ζωή του δίχως τους αγαπημένους του ανθρώπους η με τους ανθρώπους του βαριά τραυματισμένους η ανάπηρους, είτε σωματικά είτε ψυχικά. Η ιδέα και μόνο να στέκεσαι ανήμπορος πάνω στα ερείπια του σπιτιού σου με τους αγαπημένους σου μέσα του νεκρούς σταματά το μυαλό. Οι τοπικοί σεισμολόγοι μιλούν για 180.000 εγκλωβισμένους κάτω από τα ερείπια. Αν αυτό ισχύει αντιλαμβάνεται ο καθένας πόσο τρομακτικός θα είναι τελικά ο αριθμός των νεκρών. Περίπου 10 πόλεις και κωμοπόλεις της Τουρκίας έχουν σχεδόν ισοπεδωθεί.
Η Τουρκία, μια χώρα με περίπου 85 εκατομμύρια κατοίκους, τα 13 εκατομμύρια εξ αυτών 15-24 ετών, με ετήσιο ποσοστό αύξησης του πληθυσμού 0,8% καλείται από την πανδαμάτορα φύση να ξαναδεί τον εαυτό της. Οι τραυματίες κάθε μορφής και έντασης και οι νεκροί θα αγγίξουν το 1 εκατομμύριο. Η οικονομική απώλεια από την διακοπή η ελάττωση της οικονομικής δραστηριότητας από την τεράστια αυτή καταστροφή θα προστεθεί στην ήδη προβληματική της οικονομία, ενώ το κόστος της εκ βάθρων κατασκευής των κατοικιών και των υποδομών περίπου 10 πόλεων και κωμοπόλεων θα απαιτήσει πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ.
Η μετασεισμική κατάσταση στην γείτονα θα επηρεάσει καίρια και για αρκετό χρονικό διάστημα τις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της ηγεσίας της. Οι νέες οικονομικές προτεραιότητες της θα περιορίσουν, τουλάχιστον πρόσκαιρα, αυτές που αφορούν στην ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό του στρατού της. Η Τουρκία δεν κινδυνεύει από τους γείτονες της, το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες με έκδηλη την επιθετικότητα της προς όλους σχεδόν τους γείτονες της. Η ελπίδα είναι οι δημοκρατικές, δυτικόστροφες δυνάμεις, κάτω από την πίεση προτεραιοτήτων επιβίωσης, να αναθεωρήσουν αυτήν την καταστροφική για την χώρα τους πολιτική.
Η συμπαράσταση του ελληνικού λαού, από τις πρώτες ώρες μετά τον σεισμό, είναι συγκινητική για τους δοκιμαζόμενους Τούρκους πολίτες. Η κινητοποίηση φορέων, κυρίως της τοπικής αυτοδιοίκησης, για την συλλογή και αποστολή τρόφιμων και ειδών πρώτης ανάγκης ήταν άμεση και σημαντική σε όγκο. Πρέπει να ενταθεί και να συνεχιστεί στο χρόνο ώστε να συμβάλει στο μέτρο των δυνάμεων της χώρας στην ανακούφιση της γείτονος. Οι μεγάλες ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες, αυτές των τροφίμων και των φαρμάκων να επιδιώξουν μια ισχυρή παρουσία στις πληγείσες τουρκικές περιοχές.
Η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης και του πρωθυπουργού μετά τον σεισμό ήταν επίσης η απόλυτα ενδεδειγμένη, τόσο με την κινητοποίηση στην Ελλάδα όσο και στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η επικοινωνία του πρωθυπουργού και των υπουργών με την πολιτική ηγεσία της γείτονος, η άμεση αποστολή των σωστικών συνεργείων ήταν ισχυρά μηνύματα συμπαράστασης, ξεπερνώντας τα μεγάλα προβλήματα επιθετικότητας εναντίον μας της πολιτικής ηγεσίας της Τουρκίας. Είναι μεγάλη ευκαιρία οι δοκιμαζόμενοι Τούρκοι πολίτες να αισθανθούν σήμερα την Ελλάδα κοντά τους. Η πολιτική αυτή θα δυσκολέψει τις όποιες προσπάθειες των αναθεωρητικών ελίτ της Τουρκίας να δαιμονοποιούν την Ελλάδα στην συνείδηση των Τούρκων πολιτών. Η ‘επίθεση’ φιλίας, έμπρακτης και ουσιαστικής συμπαράστασης στους δοκιμαζόμενους Τούρκους πολίτες θα υποβοηθήσει στην αποτροπή πολέμου αυτήν της ενίσχυσης της άμυνας μας που δεν πρέπει να ατονήσει.
Το σοκ που υπέστη η Τουρκία τις προηγούμενες μέρες είναι ίσως το μεγαλύτερο στην σύγχρονη ιστορία της. Είναι ευχής έργο να αφυπνίσει τις δημοκρατικές, κυρίως τις δημιουργικές δυνάμεις της που είναι πολλές. Τις τελευταίες δυο δεκαετίες του Ερντογάν η χώρα έχει απομακρυνθεί από το όνειρο του ιδρυτή του σύγχρονου Τουρκικού κράτους Κεμάλ να προσεγγίσει τον δυτικό κόσμο. Αντίθετα, συνδιαλέγεται με το φονταμενταλιστικό Ισλάμ και απολυταρχικά καθεστώτα όπως αυτά της Ρωσίας, του Ιράν, του Κατάρ. Η αντίληψη εντός της Τουρκίας ότι το καθεστώς Ερντογάν έχτιζε την μεγάλη Τουρκία δοκιμάζεται από τον σεισμό εξίσου με τα κτίρια της. Το καθεστώς του μεγαλομανούς και αμετροεπούς Ερντογάν έχει δύσκολες μέρες μπροστά του. Η οργή εκατομμυρίων πολιτών για την απουσία του κράτους τις πρώτες ώρες της καταστροφής αλλά και η όπως διεφάνη σαθρή κατασκευαστική πολιτική του θα προστεθεί σε αυτήν της οικονομικής ανέχειας.
Η κολοσσιαία καταστροφή μετά από τον μεγάλο σεισμό στην Τουρκία πρέπει να αφυπνίσει και την χώρα μας. Οι επιστήμονες φοβούνται τεκμηριωμένα ότι η Ελλάδα, ιδιαίτερα η Κρήτη, κινδυνεύει από έναν αντίστοιχο σεισμό τα επόμενα χρόνια. Αυτό απαιτεί άμεσες ενέργειες προστασίας: έλεγχο και μηχανική ενδυνάμωση των ασθενών κτιρίων, οργάνωση των υποδομών ανθρωπιστικής, σωστικής και υγειονομικής υποστήριξης, ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών. Όταν γκρεμίζεται το σπίτι του γείτονα οφείλεις να λάβεις τα μέτρα σου.
*Ο Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και τακτικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας & Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ