Στην Ανταρκτική βρίσκεται ένα μοναδικό μέρος όπου δεν έχει πέσει βροχή εδώ και εκατομμύρια χρόνια: Οι κοιλάδες McMurdo.
Στην καρδιά της Ανταρκτικής, στη μέση της γης του αιώνιου πάγου, βρίσκεται ένα από τα πιο ιδιαίτερα μέρη στον πλανήτη - οι Ξηρές Κοιλάδες McMurdo. Πρόκειται για απέραντες, σχεδόν απαλλαγμένες από χιόνι κοιλάδες που θεωρούνται μία από τις πιο ξηρές περιοχές της Γης. Σε ορισμένα μέρη, η βροχή δεν έχει πέσει εκεί εδώ και εκατομμύρια χρόνια και οι συνθήκες μοιάζουν περισσότερο με την επιφάνεια του Άρη από οποιοδήποτε άλλο μέρος στον πλανήτη μας.
Οπως γράφει το Wikipedia «είναι ένα από τα πιο ξηρά μέρη στη Γη, αν και υπάρχουν αρκετές ανεπίσημες αναφορές για βροχοπτώσεις εντός των Ξηρών Κοιλάδων».
Λιγότερες βροχοπτώσεις από την έρημο Ατακάμα
Οι ξηρές κοιλάδες McMurdo δέχονται λιγότερα από 100 mm βροχόπτωσης ετησίως, λιγότερα από την έρημο Atacama της Χιλής, η οποία θεωρείται ένα από τα πιο ξηρά μέρη στη Γη.
Οι ξηρές κοιλάδες McMurdo είναι οι μόνες ουσιαστικά χωρίς πάγο περιοχές στην ήπειρο.
Πώς είναι δυνατόν σε ένα μέρος που περιβάλλεται από παγετώνες να μην βρέχει σχεδόν ποτέ; Η απάντηση βρίσκεται στις μοναδικές ατμοσφαιρικές και γεωγραφικές συνθήκες.
Βρίσκονται στην περιοχή Victoria Land και καλύπτουν περίπου 4.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τρεις μεγάλες κοιλάδες - η Taylor, η Wright και η Victoria - κυριαρχούν στην περιοχή. Οι ψηλές κορυφές των Transantarctic Mountains εμποδίζουν την εισροή παγετώνων, ενώ εξαιρετικά ξηρά καθοδικά ρεύματα με ταχύτητα έως και 320 χιλιόμετρα την ώρα ξηραίνουν περαιτέρω την περιοχή.
Πώς ξηραίνεται η περιοχή
Οι Ξηρές Κοιλάδες ονομάζονται έτσι λόγω της εξαιρετικά χαμηλής υγρασίας και της έλλειψης χιονιού ή πάγου. Είναι επίσης ξηρές επειδή, σε αυτήν την τοποθεσία, τα βουνά είναι αρκετά ψηλά ώστε να εμποδίζουν τον πάγο που ρέει προς τη θάλασσα από το Ανατολικό Ανταρκτικό Φύλλο Παγετώνα να φτάσει στη Θάλασσα Ρος.
Οι μοναδικές συνθήκες στις Ξηρές Κοιλάδες προκαλούνται, εν μέρει, από καταβατικούς ανέμους. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η έλλειψη βροχοπτώσεων.
Ελάχιστη η βροχή
Η μέση βροχόπτωση είναι περίπου 100 χιλιοστά ετησίως σε διάστημα ενός αιώνα καταγραφών, σχεδόν αποκλειστικά με τη μορφή χιονιού, γράφει το wikipedia. Αυτό συμβάλλει στη χαμηλή υγρασία της περιοχής. Για αρκετές εβδομάδες το καλοκαίρι, η θερμοκρασία αυξάνεται αρκετά ώστε να επιτρέψει την τήξη των παγετώνων, η οποία προκαλεί τον σχηματισμό μικρών ρεμάτων γλυκού νερού. [Αυτά τα ρέματα τροφοδοτούν τις λίμνες στη βάση των κοιλάδων, οι οποίες δεν έχουν εκροή προς τη θάλασσα, με αποτέλεσμα να γίνονται πολύ αλμυρές.
Οι καταβατικοί άνεμοι
Ένας από τους κύριους λόγους για την εξαιρετική ξηρότητα των Κοιλάδων McMurdo, όπως προσναφέτθηκρ είναι οι καταβατικοί άνεμοι, οι οποίοι δημιουργούνται όταν κρύος, πυκνός αέρας κατεβαίνει από μεγάλα υψόμετρα και ορμάει προς τις κοιλάδες. Φανταστείτε τον να ορμάει από τους παγετώνες προς τις χαμηλότερες περιοχές, όπως ακριβώς το νερό. Επειδή είναι πολύ βαρύς και πυκνός, μπορεί να φτάσει σε ταχύτητες έως και 320 χλμ./ώρα - μια δύναμη συγκρίσιμη με έναν τυφώνα!
Όταν αυτοί οι εξαιρετικά ισχυροί άνεμοι κατεβαίνουν στις κοιλάδες, λειτουργούν ως φυσικός ξηραντήρας – εξατμίζοντας την υγρασία και στεγνώνοντας το χιόνι πριν καν προλάβει να καθίσει στο έδαφος. Ως αποτέλεσμα, το χιόνι και ο πάγος δεν συσσωρεύονται στις ξηρές κοιλάδες McMurdo όπως συμβαίνει στην υπόλοιπη Ανταρκτική.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η λεγόμενη σκιά βροχόπτωσης, η οποία μπορεί να συγκριθεί με ένα τεράστιο φυσικό φράγμα που σταματά τις βροχοπτώσεις. Στις ξηρές κοιλάδες McMurdo, αυτό το φράγμα σχηματίζεται από τα Διαανταρκτικά Όρη, τα οποία χωρίζουν τις κοιλάδες από τον υγρό αέρα πάνω από τον ωκεανό.
Κανονικά, ο ζεστός και υγρός αέρας ανεβαίνει από τη θάλασσα, συμπυκνώνεται και προκαλεί βροχή ή χιόνι. Αλλά στην περίπτωση των Ξηρών Κοιλάδων McMurdo, παγιδεύεται από τα ψηλά βουνά και η υγρασία πέφτει στην υπήνεμη πλευρά (δηλαδή, εκεί που ο άνεμος δεν έχει πλέον τη δύναμη να μεταφέρει τη βροχή πιο μακριά). Το αποτέλεσμα; Πέρα από τα βουνά, δηλαδή στις κοιλάδες, δεν βρέχει σχεδόν καθόλου.
Παρόλο που δεν έχει βρέξει σημαντικά σε αυτό το έρημο μέρος στην Ανταρκτική εδώ και εκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με το "Divany", οι επιστήμονες βρίσκουν ίχνη ζωής. Ανθεκτικά μικρόβια επιβιώνουν στα βράχια, στις άκρες των παγετώνων και σε παγωμένες λίμνες. Οι θερμοκρασίες μπορούν να πέσουν στους -68 βαθμούς Κελσίου το χειμώνα, ωστόσο ορισμένοι οργανισμοί έχουν προσαρμοστεί τέλεια σε αυτές τις ακραίες συνθήκες.
Οι κοιλάδες αποτελούν ένα μοναδικό «φυσικό εργαστήριο» για τους ερευνητές. Εδώ, διερευνούν πώς μπορεί να υπάρχει ζωή υπό ακραίες συνθήκες. Ο συνδυασμός ξηρασίας, κρύου και ανέμου καθιστά την περιοχή ένα από τα καλύτερα μέρη για την προσομοίωση τέτοιων σεναρίων.