Η τεράστια ζήτηση για μάσκες προστασίας από την έναρξη της πανδημίας εκτόξευσε την παγκόσμια παραγωγή μασκών μιας χρήσης, που όμως, συνιστούν τεράστια απειλή για το περιβάλλον, όπως επισημαίνουν ειδικοί.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες οι άνθρωποι ανά την υφήλιο χρησιμοποιούν 129 δισ. μάσκες μιας χρήσης μηνιαίως, δηλαδή περίπου 2,8 εκατ. ανά λεπτό (!) , προκειμένου να προστατευθούν από την Covid-19, αλλά οι μάσκες αυτές συνιστούν μεγαλύτερη απειλή για το περιβάλλον από τις πλαστικές σακούλες, επειδή οι άνθρωποι τις πετούν όπου βρουν, αλλά και επειδή δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος απολύμανσης και ανακύκλωσής τους.
Όπως σημειώνουν στην έρευνά τους που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση “Frontiers of Environmental Science & Engineering” ο τοξικολόγος περιβάλλοντος Έλβις Γκένμπο Σου του Πανεπιστημίου Southern Denmark και ο καθηγητής Ζιγιόνγκ Τζέισον Ρεν του Πανεπιστημίου του Πρίνστον «οι μάσκες μιας χρήσης είναι πλαστικά προϊόντα, που δεν είναι άμεσα βιοδιασπώμενα και μπορεί να διασπαστούν σε μικρότερα πλαστικά σωματίδια, που εξαπλώνονται στα οικοσυστήματα. Η τεράστια παραγωγή μασκών μιας χρήσης αντιστοιχεί σε παρόμοια κλίμακα με εκείνη των πλαστικών μπουκαλιών, που υπολογίζεται στα 43 δισ. μηνιαίως». Όμως, σε αντίθεση με τα πλαστικά μπουκάλια, εκ των οποίων ανακυκλώνεται περίπου το 25%, δεν υπάρχουν επίσημες οδηγίες για την ανακύκλωση των μασκών, πράγμα που καθιστά πιθανότερο να τις ξεφορτωθούν με ακατάλληλο τρόπο οι χρήστες τους, συμπληρώνουν οι ερευνητές.
Εφόσον δεν τις πετούμε σε κάδους απορριμμάτων ή ανακύκλωσης, όπως άλλα πλαστικά απορρίμματα, οι μάσκες μιας χρήσης μπορεί να καταλήξουν στο περιβάλλον, σε συστήματα πόσιμου νερού (λίμνες και ποτάμια) και σε ωκεανούς, όπου με την αποσύνθεσή τους μπορεί να παραχθεί μεγάλος αριθμός μικρσωματιδίων (μικρότερα των 5 χιλιοστών) σε λίγες εβδομάδες και να διασπαστούν ακόμη περισσότερο σε νανοπλαστικά μικρότερα του ενός μικρόμετρου (δηλαδή ένα εκατομμυριοστό του μέτρου). Το περασμένο καλοκαίρι υδροβιολόγοι προειδοποίησαν ότι με την ακατάλληλη απόρριψη υλικών που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της πανδημίας μπορεί σύντομα να υπάρχουν «περισσότερες μάσκες παρά μέδουσες» στην ήδη επιβαρυμένη από τόνους πλαστικών απορριμμάτων Μεσόγειο Θάλασσα. Κι οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου τώρα ότι λόγω της συνθεσής τους οι μάσκες μιας χρήσης μπορεί να διασπαστούν πολύ γρήγορα σε επικίνδυνα μικροσωματίδια, ταχύτερα από τις πλαστικές σακούλες. Υπογραμμίζουν δε ότι δεν γνωρίζουν πώς συμβάλουν οι μάσκες στον μεγάλο αριθμό σωματιδίων πλαστικού που εντοπίζονται στο περιβάλλον, απλώς επειδή δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τη διάσπαση των μασκών στη φύση. «Γνωρίζουμε, όμως, ότι όπως κι άλλα πλαστικά απορρίμματα οι μάσκες μιας χρήσης μπορεί να απελευθερώσουν επικίνδυνες χημνικές και βιολογικές ουσίες, όπως η Δισφαινόλη Α (Bpa), βαρέα μέταλλα και παθογόνοι μικροοργανισμοί, που ίσως έχουν έμμεση αρνητική επίπτωση σε φυτά, ζώα και ανθρώπους», λέει ο δρ Γκένμπο Σου.
Οι ερευνητές καλούν τις Αρχές να φροντίσουν για την τοποθέτηση ειδικών κάδων απορριμμάτων μόνο για μάσκες και προτείνουν στους πολίτες να προτιμούν υφασμάτινες αντί για μάσκες μιας χρήσης, τη δημιουργία βιοδιασπώμενων και τη χάραξη πολιτικής ασφαλούς διαχείρισης των πεταμένων μασκών.