Οι επιστήμονες ανακάλυψαν στοιχεία για έναν γιγάντιο καρχαρία που έζησε στα ανοιχτά της βόρειας Αυστραλίας πριν από περίπου 115 εκατομμύρια χρόνια.
Οι καρχαρίες δεν είναι απλά ένα από τα είδη ζωής στη θάλασσα. Από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να μαθαίνουν γι' αυτούς, να βλέπουν εικόνες, να παρακολουθούν ταινίες, δεν έπαψαν να γοητεύονται από την όψη και τις δυνατότητες των πρώτων θηρευτών της θάλασσας.
Θανάσιμοι εχθροί για τα θηράματά τους, τρομερά επικίνδυνοι για τους άτυχους κολυμβητές που ίσως βρεθούν στον δρόμο τους, οι καρχαρίες έχουν γίνει στην παγκόσμια συνείδηση σύμβολο δύναμης και κυριαρχίας.
Έτσι κάθε κομμάτι γνώσης που προσθέτουν οι επιστήμονες σχετικά με αυτούς συγκεντρώνει ενδιαφέρον δυσανάλογα μεγαλύτερο από οποιαδήποτε άλλη ανακάλυψη γύρω από τη ζωή στους ωκεανούς. Ένα τέτοιο κομμάτι νέας γνώσης βρήκαν επιστήμονες στον ωκεανό βόρεια της Αυστραλίας.
Καρχαρίες πριν από τους δεινόσαυρους
Οι καρχαρίες είναι γνωστοί θηρευτές των ωκεανών και η γενεαλογική τους σειρά εκτείνεται σε περισσότερα από 400 εκατομμύρια χρόνια. Οι πρόγονοι των σημερινών ομάδων καρχαριών, ωστόσο, άρχισαν να εμφανίζονται κατά την Εποχή των Δεινοσαύρων, με τα πρώτα απολιθώματα αυτών των σύγχρονων γενεαλογικών σειρών να χρονολογούνται περίπου 135 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Αυτές οι πρώιμες μορφές, που ονομάζονται λαμνόμορφοι, ήταν σχετικά μικρές, με μήκος περίπου 1 μέτρο. Κατά τη διάρκεια των αιώνων εξελίχθηκαν σε τεράστια είδη, μεταξύ αυτών του γνωστού «Μεγαλόδοντα», ο οποίος έφτασε σε μήκος ακόμα και τα 17 μέτρα, καθώς και του σύγχρονου Μεγάλου Λευκού Καρχαρία, ενός κορυφαίου θηρευτή που φτάνει περίπου τα 6 μέτρα.
Όσον αφορά στα απολιθώματα που έχουν βρεθεί κατά καιρούς, αυτά προέρχονται κυρίως από δόντια και λιγότερο από οστά. Αυτό συμβαίνει επειδή οι σκελετοί τους αποτελούνται κυρίως από χόνδρο και λιγότερο από οστά, επομένως το μεγαλύτερο μέρος του σώματός τους δεν απολιθώνεται εύκολα. Αντίθετα, τα δόντια που αποβάλλουν συχνά κατά τη μάσηση συσσωρεύονται σε αρχαία ιζήματα του πυθμένα. Βρίσκονται τακτικά στα ίδια στρώματα με τα οστά και τα δόντια των ψαριών και των τεράστιων θαλάσσιων ερπετών που κυριάρχησαν σε πολλούς προϊστορικούς ωκεανούς.
Το σπουδαίο εύρημα στον αρχαίο ωκεανό της Τηθύος
Η βραχώδης παράκτια περιοχή κοντά στην πόλη Ντάργουιν στη βόρεια Αυστραλία ήταν κάποτε μέρος του λασπωμένου βυθού του ωκεανού της Τηθύος. Πρόκειται για τον «πρόγονο» του σημερινού Ινδικού ωκεαού, που εκτεινόταν από τη Γκοντβάνα (σημερινή Αυστραλία) έως τις νησιωτικές περιοχές της Λαυρασίας (σημερινή Ευρώπη).
Πολλά υπολείμματα αρχαίας θαλάσσιας ζωής έχουν ανακαλυφθεί σε αυτήν την περιοχή, μεταξύ αυτών πλησιόσαυροι (θαλάσσιο ερπετό με μακρύ λαιμό που μοιάζει με το θρυλούμενο «τέρας του Λοχ Νες), ιχθυόσαυροι και μεγάλα οστεώδη ψάρια. Εκεί λοιπόν βρέθηκαν και απολιθώματα από έναν έως τώρα άγνωστο λαμνοειδή καρχαρία.
Οι μεγάλοι σπόνδυλοι έδειξαν το «τέρας»
Το εύρημα αποτελείται από πέντε σπονδύλους, ο καθένας μερικώς ορυκτοποιημένος, κάτι που τους βοήθησε να επιβιώσουν στο χρόνο. Το σχήμα τους ταιριάζει πολύ με τους σπονδύλους των σύγχρονων μεγάλων λευκών καρχαριών.
Κι εδώ έγκειται η διαφορά. Ενώ οι ενήλικες μεγάλοι λευκοί καρχαρίες συνήθως έχουν σπονδύλους πλάτους περίπου 8 εκατοστών, οι σπόνδυλοι από το δείγμα του Ντάργουιν είχαν πλάτος μεγαλύτερο από 12, κατά 50% μεγαλύτερο δηλαδή. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους παραπέμπουν στην ομάδα των καρδαβιοδοντιδών, η οποία αποτελείται από τεράστιους αρπακτικούς καρχαρίες που έζησαν πριν από περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια.
Για να προσδιοριστεί πόσο μεγάλος μπορεί να ήταν αυτός ο πρώιμος σύγχρονος καρχαρίας, μια μεγάλη διεθνής ομάδα επιστημόνων συνεργάστηκε πάνω σε μια λεπτομερή ανάλυση. Σε αυτή συμμετείχαν παλαιοντολόγοι και ειδικοί στην τομογραφία από τις ΗΠΑ, τη Σουηδία και την Αυστραλία, μαζί με ιχθυολόγους από τη Νότια Αφρική και τις ΗΠΑ.
Η εργασία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature portfolio Communications Biology.
Αρχαία απολιθώματα καρχαριών από την Εποχή των Δεινοσαύρων βρίσκονται σε δημόσια έκθεση στο Σουηδικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.