Η ενέργεια που προέρχεται από υδρογόνο αποτελεί ελπιδοφόρα εναλλακτική για μια πράσινη ενεργειακή προοπτική, τόσο για τις ενεργειακές ανάγκες της ΕΕ όσο και της Ελλάδας.
Η ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, όρισε συγκεκριμένους στόχους για το κλίμα, με μια ουδέτερη από άνθρακα Ευρώπη, μέχρι το 2050.
Ταυτόχρονα, αυτή η μετάβαση δεν είναι απαλλαγμένη από εμπόδια και δυσκολίες. Μπορεί η γη να μας στέλνει απανωτά σήματα κινδύνου αλλά υπάρχει και μια συγκεκριμένη αγορά με τους δικούς της κανόνες που πρέπει να τηρηθούν, χάριν του ανταγωνισμού.
Δευτερεύουσα πηγή ενέργειας
Το υδρογόνο είναι το πιο άφθονο στοιχείο στη γη αλλά στην καθαρή του μορφή είναι δυσεύρετο. Όταν λοιπόν το χρειαστούμε στην καθαρή του μορφή, χρειάζεται να υποστεί επεξεργασία.
Ακριβώς γι' αυτόν το λόγο, η διαδικασία εξόρυξής του απαιτεί μια κύρια πηγή ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι όταν αναφερόμαστε στην ενέργεια υδρογόνου, μιλάμε για μια δευτερεύουσα πηγή ενέργειας. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία φαίνονται και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ενέργειας υδρογόνου, στην διαδικασία εξόρυξής του δηλαδή. Η ίδια η χρήση του υδρογόνου δεν παράγει επιβλαβείς εκπομπές.
Το υδρογόνο μπορεί να παραχθεί από ορυκτά καύσιμα, όπως το φυσικό αέριο και ο άνθρακας, τη βιομάζα, την πυρηνική ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική, η ηλιακή, γεωθερμική και η υδροηλεκτρική.
Σημαντικές δυνατότητες και πλεονεκτήματα
Συγκεκριμένα, το υδρογόνο αντιπροσωπεύει σήμερα ένα πολύ μικρό ποσοστό του παγκόσμιου ενεργειακού μείγματος και κατά βάση παράγεται κυρίως από φυσικό αέριο και άνθρακα. Το υδρογόνο αντιπροσωπεύει το 2% του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ, εκ του οποίου το 95% παράγεται από ορυκτά καύσιμα.
Η δυνατότητες που προσφέρει το υδρογόνο είναι πολλές και έχει δύο πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα. Το πρώτο είναι ότι υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι να παραγωγής-εξόρυξής του, πολλές εναλλακτικές δηλαδή. Το δεύτερο πλεονέκτημα του υδρογόνου είναι ότι όταν προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μιλάμε για μια καθαρή-πράσινη μορφή ενέργειας.
Το καθαρό ή πράσινο υδρογόνο σήμερα παράγεται μέσα από την ηλεκτρόλυση του νερού και τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και δεν εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου κατά την παραγωγή του.
Μεταξύ των δυνατοτήτων, ξεχωρίζει το γεγονός ότι το υδρογόνο μπορεί να αποθηκευτεί σε κυψέλες καυσίμου-φανταστείτε τεράστιες μπαταρίες. Τί σημαίνει αυτό; Οι διακυμάνσεις και η αστάθεια που μπορεί να προκύψει στη διαδικασία εφοδιασμού από τις Ανανεώσιμες πηγές, λόγω των καιρικών συνθηκών για παράδειγμα, μπορούν να «απορροφηθούν» από την αποθηκευτική δυνατότητα.
Η αξιοποίηση του πράσινου υδρογόνου αποτελεί και μια ευκαιρία για την ΕΕ να αποκτήσει ενεργειακή αυτάρκεια και να απαλλαγεί και από εισαγόμενους υδρογονάνθρακες.
Δυσκολίες
Η στρατηγική για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη μπορεί στηρίξει πολλά στην ενέργεια υδρογόνου αλλά χρειάζεται χρόνος. Το κύριο ζήτημα που προκύπτει αφορά το οικονομικό-εμπορικό κομμάτι. Είναι κοστοβόρα διαδικασία και η κλίμακα παραγωγής περιορισμένη. Οι ανάγκες τις αγοράς δυσχεραίνουν μια πιο γρήγορη μετάβαση. Για την αξιοποίηση του υδρογόνου και ειδικά του «καθαρού» από ρυπογόνες εκπομπές υδρογόνου, απαιτείται σημαντική κοινοτική και κρατική στήριξη και ειδικότερα γενναία χρηματοδότηση την έρευνα.
Η έρευνα μπορεί να προσφέρει λύσεις και μεθόδους ώστε η παραγωγή να καταστεί φθηνότερη, συμφέρουσα και προφανώς να ανταποκρίνεται στις ενεργειακές απαιτήσεις με το λιγότερο δυνατό κόστος σε μία βιώσιμη ανάπτυξη.
Η ΕΕ στην ενεργειακή κούρσα
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει μπει στην κούρσα για να προσεγγίσει τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στις τεχνολογίες παραγωγής και χρήσης του υδρογόνου. Ο αγώνας αυτός βέβαια είναι μαραθώνιος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως προτεραιότητα την έρευνα και ανάπτυξη στο χώρο και γι' αυτό έχει επεξεργαστεί και αντίστοιχη στρατηγική για την ΕΕ.
Η στρατηγική περιγράφει ένα ολοκληρωμένο επενδυτικό θεματολόγιο, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων στις ηλεκτρολυτικές κυψέλες, αλλά και σε ικανότητα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που απαιτείται για την παραγωγή, τη μεταφορά και την αποθήκευση καθαρού υδρογόνου, τη μετασκευή υφιστάμενων υποδομών φυσικού αερίου και τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το καθαρό υδρογόνο θα μπορούσε να καλύψει το 24 % της παγκόσμιας ζήτησης για ενέργεια έως το 2050
Το Ευρωκοινοβούλιο το Μάιο του 2021 ενέκρινε σχέδιο για τη απανθρακοποίηση, τη διασφάλιση της ισορροπίας των δικτύων και τη δημιουργία διασυνδέσεων και τη στήριξη της ανάπτυξης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Βασικός στόχος των ευρωβουλευτών είναι η παραγωγή υδρογόνου όχι απλά να διευρυνθεί αλλά να απαλλαχτεί άμεσα από τα ορυκτά καύσιμα ως πρωτογενή πηγή ενέργειας, ώστε να προωθηθούν οι πράσινοι στόχοι. Μόνο το πράσινο υδρογόνο μπορεί να συνεισφέρει στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας σε βάθος χρόνου, τονίζουν οι ευρωβουλευτές.
ελληνική προοπτική
Ορισμένες χώρες πλούσιες σε δυναμικό ανανεώσιμων πηγών όπως η Νορβηγία και η Ισλανδία, έχουν ξεκινήσει σημαντικά εθνικά προγράμματα για την παραγωγή, χρήση και εξαγωγή υδρογόνου σε άλλες χώρες.
Εκτιμάται ότι η Ελλάδα, όταν το υδρογόνο θα διεκδικήσει θέση ανάλογη των πλεονεκτημάτων του στην ενεργειακή πίστα, θα μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο, πολύ πέρα από τα σύνορά της. Ο πλούτος που διαθέτει η χώρα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προσφέρει μια παραπάνω από επαρκέστατη πρώτη ύλη για την ενέργεια πράσινου υδρογόνου.
Επίσης, οι υπάρχουσες υποδομές φυσικού αερίου θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη μεταφορά και διανομή του υδρογόνου.
Οι ανάγκες της ελληνικής οικονομίας επιβάλλουν ένα φιλόδοξο σχέδιο που θα προσανατολίζει τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα στην παραγωγή καθαρού υδρογόνου. Μπορεί η κούρσα της ενέργειας να είναι μαραθώνιος και οι στόχοι μακροπρόθεσμοι αλλά ο αγώνας έχει ήδη ξεκινήσει.