Μόλις σε μία ώρα από τον Πειραιά προσεγγίζει ο επισκέπτης το λιμάνι της Αίγινας. Ένα παρεξηγημένο νησί, που γεμίζει, όλο τον χρόνο, με ορδές επισκεπτών, οι οποίοι καταφθάνουν για φθηνό ή θρησκευτικό τουρισμό.
Κείμενο: Αθηνά Γκιόκα
Φωτογραφίες: © Ιωάννα Νικολαρεΐζη -Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου και των φωτογραφιών του παρόντος
Η πρώτη εικόνα της Αίγινας είναι μια ημικυκλική αλληλουχία νεοκλασικών διώροφων σπιτιών, πασπαλισμένων με ώχρα. Η πόλη σφύζει από ζωντάνια. Καφέ, ταβέρνες, μικρομάγαζα, παραδοσιακά παντοπωλεία, ψαραγορά, κουτούκια, γραφικά σοκάκια, συνθέτουν την καθημερινή ζωή της.
Αλλά αν ο επισκέπτης ψάξει λίγο πιο βαθιά, θα ανακαλύψει ότι στην Αίγινα είναι πανταχού παρούσα η Τέχνη. Σε αυτό το εύφορο και φωτεινό τοπίο, στην Ελλάδα του '60, λαμπροί ζωγράφοι και γλύπτες, όπως ο Γιάννης Μόραλης, Νίκος Νικολάου και Χρήστος Καπράλος, αλλά και πρωτοπόροι αρχιτέκτονες, όπως οι Δ. Πικιώνης, Κ. Δεκαβάλλας, Ά. Κωνσταντινίδης, ο Βασίλης Γρηγοριάδης, ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, επέλεξαν την Αίγινα κάποια στιγμή της ζωής τους, ως καταφύγιο για βαθιά περισυλλογή και δημιουργικότητα. Τα σπίτια τους κοσμούν το νησί.
Αλλά και σήμερα, η Αίγινα, με το πλεονέκτημα της εγγύτητας στην Αθήνα, έχει γίνει τόπος μόνιμης κατοικίας για Αθηναίους και ξένους. Επιχειρηματίες, διπλωμάτες, διάσημοι καλλιτέχνες και ηθοποιοί ανακάλυψαν την νοσταλγική και αυθεντική Αίγινα, χτίζοντας ή αναπαλαιώνοντας αρχοντικά και υψηλής αισθητικής κατοικίες, σε όλα τα σημεία του νησιού.
Δύο γυναίκες, η δημοσιογράφος και ειδική σε θέματα εσωτερικής διακόσμησης, Αθηνά Γκιόκα, και η διάσημη φωτογράφος εσωτερικών χώρων και αρχιτεκτονικής, Ιωάννα Νικολαρεΐζη, ανέλαβαν να αποτυπώσουν σε ένα λεύκωμα, τα σπίτια υψηλής αισθητικής της Αίγινας, στα οποία κατοικούν σήμερα καλλιτέχνες, ζωγράφοι και άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης, με τίτλο «Αίγινα, Σπίτια και Άνθρωποι», Εκδόσεις Άτων, 2015 (Στο βιβλιοπωλείο «Επί Λέξει», Ακαδημίας 32, Αθήνα και στο βιβλιοπωλείο «Λυχνάρι» Αίγινας και στο Κέντρο Τύπου στην πόλη της Αίγινας).
Δείτε παρακάτω μερικές από τις μοναδικές κατοικίες καλλιτεχνών και εικαστικών, οι οποίοι μας ξεναγούν στο χώρο τους.
Ελένη Καλλιγά-Μαΐλλη -Ιδιοκτήτρια γκαλερί Σκουφά
Η σχέση της με την Αίγινα και την τέχνη ξεκινά από τον πατέρα της, Γιάννη Μαΐλλη, δικηγόρο και φωτογράφο. Είναι ιδιοκτήτρια της γκαλερί Σκουφά,-συνεχιστής ο γιός της Γιάννης Καλλιγάς- και θυμάται ότι η αυλή της, στην καρδιά της πόλης, υπήρξε «υπαίθρια» γκαλερί για έργα του Γ. Μόραλη, Σ. Βασιλείου και τόπος συνάντησης διανοούμενων. Η κατοικία είναι εξαίρετο δείγμα νεοκλασικού ρυθμού με χρωματιστούς τοίχους σε ώχρα, βαθύ κόκκινο από πατητό σοβά, οροφές με υπολείμματα διακοσμητικής ζωγραφικής και περήφανα ακροκέραμα στη στέγη.
Επειδή οι επεμβάσεις είναι ελάχιστες και τα παλαιά έπιπλα, γλυπτά, πιθάρια, γκραβούρες και φωτογραφίες του πατέρα της είναι αμετακίνητα χρόνια, οι χώροι μοιάζουν σχεδόν μουσειακοί.
Ειρήνη Βουρλούμη -Ζωγράφος
Το μότο της Ειρήνης Βουρλούμη είναι «Η ζωγραφική είναι δουλειά, η ζωή τέχνη». Η έφεση της στη ζωγραφική ίσως να μεταδόθηκε από τον ζωγράφο πατέρα της Ανδρέα Βουρλούμη, η τέχνη της εξελίχθηκε σε έντονα εξπρεσιονιστική. Εκρηκτικά χρώματα και γεωμετρικά σχήματα σε μεγάλους καμβάδες βρίσκονται αναρτημένα στους πολύχρωμους τοίχους του σπιτιού της στις παρυφές της πόλης της Αίγινας. Η διακόσμηση είναι ενστικτώδης χωρίς να ακολουθεί αισθητικούς κανόνες, με τη δεύτερη ματιά όμως επικρατεί απόλυτη τάξη και οργάνωση που γαληνεύει το εικαστικό σύμπαν της Ειρήνης.
Μαρία Φακίδη -Φωτογράφος
Το σπίτι της είναι μια γωνιά μικρού παραδείσου στην καρδιά της πόλης της Αίγινας. Το ταξιδιωτικό παρελθόν της Μαρίας Φακίδη είναι πανταχού παρόν. Ένα μισογκρεμισμένο κτίσμα αναγεννάται με ευρηματικές αρχιτεκτονικές λύσεις αναβαθμίζοντας τα παραδοσιακά στοιχεία μαζί με σύγχρονη τέχνη και τεχνολογία. Η εκλεκτική ατμόσφαιρα επιτυγχάνεται με ανάμεικτου στυλ αντικείμενα, κιλίμια από τα ταξίδια της και την φροντισμένη κατάφυτη αυλή. Μια petite όαση.
Χρήστος Καπράλος -Γλύπτης
Η ακινησία του χρόνου στην οικία Χ. Καπράλου στα παραλιακά Πλακάκια, σε μεταφέρει άμεσα στο μυαλό και την προσωπική του ζωή. Αγαπημένο του χρώμα το λουλακί, αφοσιωμένος στην τέχνη και τους φίλους του, ολιγαρκής. Στο προαύλιο λαμπυρίζουν κάτω από τον δυνατό ήλιο τα χαρακτηριστικά μαρμάρινα γλυπτά ανάμεσα στις πικροδάφνες και τις ελιές. Από το 1963 έως τον θάνατο του το 1993 είχε στήσει εδώ το εργαστήριο του που πλέον από το 2008 εκτός από Μουσείο Χρήστου Καπράλου, αποτελεί παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης.
Θεοδώρα Χωραφά -Κεραμίστρια
Το σπίτι της οικογένειας Χωραφά-Coulon ξεπροβάλλει μέσα από την πλούσια βλάστηση της περιοχής Περιβόλα σαν γαλλική αγροικία. Όσο πλουμιστή είναι η εξωτερική όψη, τόσο σπαρτιάτικη η εσωτερική. Η κεραμίστρια, μια έντονη προσωπικότητα ήπιων τόνων, δημιούργησε μαζί με τον Γάλλο σύζυγό της Henri-Paul ενα πολυπολιτισμικό περιβάλλον με έμφαση στα γνήσια υλικά οπως ξύλο, βαμβάκι, κεραμικά σκεύη. Στο εργαστήριο της παραδίπλα πλάθει με τα ικανά χέρια της κεραμικά-γλυπτά αφαιρετικών και οργανικών σχημάτων και διδάσκει τα μυστικά της τέχνης της στη νεότερη γενιά.
Νίκος Νικολάου -Ζωγράφος
Σημαίνουσα προσωπικότητα της ‘Γενιάς του 30’, χτίζει το 1965 μαζί με την σύζυγό του Αγγέλα Ζουμπουλάκη, τμηματικά το πέτρινο σπίτι-ατελιέ του στα Πλακάκια. Δωρικό κι επίπεδο χάνεται μέσα στις ελιές, τα πουρνάρια και τις συκιές δίπλα στη θάλασσα. Ο ανιψιός του και αρχιτέκτονας Θοδωρής Ζουμπουλάκης ανακαίνισε τα διάσπαρτα στο κτήμα κτίσματα σε ξενώνα (https://el.nikolaouresidence.gr) διαιωνίζοντας τη ζωή και τη γόνιμη ενέργεια των χώρων όπως τους έπλασε με τα ίδια του χέρια ο ζωγράφος.
Helen Mudie-Ιωαννίδου -Γλύπτρια
Οικολογία, βουδιστική γαλήνη και κυβιστική αρχιτεκτονική συνθέτουν την απόλυτη αρμονία στο σπίτι της γλύπτριας και του συζύγου της Κώστα. Τα τεράστια ανοίγματα καλωσορίζουν τον ήλιο και η θάλασσα του Μαραθώνα μοιάζει με πίνακα. Όμως η Helen πλάθει ανθρώπινα σώματα στο υπόγειο εργαστήριο της. Εκεί συγκεντρώνεται και δημιουργεί, πάνω χαιρετά τη ζωή
Δέσποινα Γερουλάνου-Μέλος Διοικητικής Επιτροπής Μουσείου Μπενάκη και Πρόεδρος Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Ελευσίνας
Το μεράκι, η τεχνογνωσία και η μποέμ διάθεση μεταμόρφωσαν ένα ουδέτερο κτίσμα του '70 σε ένα ευχάριστο εξοχικό σπίτι. Συλλέχθηκαν υπομονετικά σπάνια (αυθεντικά τσιμεντοπλακάκια, πόρτες, κ.ά.) και ειδικά (δούγιες βαρελιών, μαρμαρόπλακες κ.ά.) υλικά ώστε να «μυρίσει παρελθόν» η παραλιακή κατοικία. Η Δέσποινα δίνει τον τόνο-απλότητα και φιλοξενία.
Ελένη Μυλωνά- Ζωγράφος
Αν και η εικαστικός Ελένη Μυλωνά μοιράζει τη ζωή της σε εξάμηνες διαμονές σε Νέα Υόρκη και Αίγινα, το εντυπωσιακό σπίτι-ατελιέ της στις Καμάρες, μοιάζει να είναι σε πλήρη ενέργεια. Ένα loft με θέα μέσα από τα μεγάλα ανοίγματα στον Αργοσαρωρικό, έργο του αρχιτέκτονα Φίλιππου Φωτιάδη, εντυπωσιάζει με την αφαιρετική και λειτουργική αρχιτεκτονική του.
Γιάννης Μόραλης -Ζωγράφος
Η Οδός Γιάννη Μόραλη από τον παραλιακό δρόμο στα Πλακάκια οδηγεί στο σπίτι της κορυφαίας προσωπικότητας της Γενιάς του '30, που έχτισε το καλλιτεχνικό του καταφύγιο σχεδόν ταυτόχρονα με τους καρδιακούς του φίλους Ν. Νικολάου και Χ. Καπράλο. Χαρακτηριστικό κτίσμα του Άρη Κωνσταντινίδη, καδράρει μέσα από τα κυβιστικά ανοίγματα τη φύση και με τις λιτές γραμμές αφήνει ελευθερία στο πνεύμα για δημιουργία.
Κατερίνα Γιάννακα -Κεραμίστρια & ζωγράφος
Ένα ηφαίστειο δημιουργίας και ζωντάνιας είναι το σπίτι και το ξέχωρο εργαστήριο της Κατερίνας Γιάννακα στην Κυψέλη. Πώς χωράνε τόσα χρώματα, πίνακες να γεμίζουν τους τοίχους, αμέτρητα δικά της κεραμικά, συλλογές επίπλων και αντικειμένων μαζί με τα αγαπημένα της κατοικίδια; Αποκλειστικά και μόνο με την αστείρευτη ενέργεια και το ταλέντο της.
Μαργαρίτα Εκκλησιάρχου -Κεραμίστρια
Ένας διάλογος σκληρού και μαλακού στοιχείου χαρακτηρίζει της κατοικία που ατενίζει την θάλασσα από τα Βροχεία. Ο αρχιτέκτονας Στέλιος Πανταβός την σχεδίασε με αυστηρές γραμμές και αιγινήτικη πέτρα, η Μαργαρίτα όμως ην εξόπλισε με ταξιδιωτικά ενθύμια, γλυκά χρώματα και τις λεπτεπίλεπτες κεραμικές δημιουργίες της που πλάθει στο ξέχωρο ατελιέ. Ένα γαλήνιο, μεσογειακό γιν-γιανγκ.
Παύλος Σάμιος -Ζωγράφος
Ο γνωστός καθηγητής Καλών Τεχνών δεν ήταν γνωστός μόνο για την ζωγραφική του αλλά και για την πολύπλευρη προσωπικότητα που πειραματιζόταν σε κάθε μορφή τέχνης. Οι μισογκρεμισμένοι σταύλοι στον Μεσαγρό μεταλλάχθηκαν στην εστία συμβίωσης με την Μαρία Ξανθάκου. Ο Παύλος ζωγράφιζε έπιπλα και τοίχους, άφηνε ανολοκλήρωτους πίνακες στο φωτεινό εργαστήρι του για να δίνει συνέχεια και αξία στην επόμενη μέρα.
Ντέιβιντ Κέννεντυ -Γλύπτης
Άφησε το Λονδίνο για τον έρωτα. Για τη γυναίκα του Μάγια και την Αίγινα. Επέλεξε το Σφεντούρι για την συγκλονιστική θέα και το θρόισμα του αέρα. Το σπίτι το έχτισε βήμα βήμα μόνος του. Αντισυμβατικός, μόνιμα εμπνευσμένος και ακούραστος δούλευε και μάθαινε ασταμάτητα. Για αυτό το εργαστήριο ήταν μια σουρεαλιστική κοιτίδα δημιουργίας και η κατοικία η φωλιά των σπουδαίων έργων του.
Βένια Δημητρακοπούλου -Γλύπτρια
Στον μεσαιωνικό οικισμό Παχειά Ράχη βρίσκεται κρυμμένο το εντυπωσιακό εργαστήριο της, το σπίτι της και το πέτρινο θέατρο (έργο του Ιάσoνα Μολφέση), όπου διοργανώνει εκδηλώσεις. Οι μεγάλοι πάγκοι είναι το σύμπαν της. Σμιλεύει πέτρες και πηλό, διαμορφώνει τον χαλκό. Το κολοσσιαίο γλυπτό «Προμαχώνες» βρίσκεται μπροστά στο Αρχαιολογικό Μουσείο και το νέο «Έλξις» στη Μύκονο.
Γιάννης Παππάς -Γλύπτης
Η φιλία αλλάζει πορείες. Ο αρχιτέκτονας Νίκος Χατζημιχάλης πείθει τον φίλο του και βραβευμένο γλύπτη να εγκατασταθεί στην Περιβόλα της Αίγινας. Στα 17 στρέμματα γης του σχεδιάζει ένα κυβιστικό σπαρτιάτικο κατάλυμα, ενώ στο παλιό κτίσμα στήνεται το εργαστήριο. Προπλάσματα έργων του κι επιτοίχιες ζωγραφικές βρίσκονται ακόμα εκεί. Ο χρόνος πάγωσε.
Φλάβιο Κασσιάνι -Ζωγράφος
Ο Ιταλός φουτουριστικός ζωγράφος και ποιητής ζει χρόνια με τη σύντροφό του Annabel Salvari σε μια από τις πιο συγκλονιστικές κατοικίες της Αίγινας. Ένα παραλληλόγραμμο κτίσμα τοποθετείται εκεί που συναντώνται οι δυο πλαγιές στους Τζίκιδες. Η πισίνα ακολουθεί την παραλληλότητα, η αφαίρεση του περιττού είναι εμφανής, το χρώμα βανίλιας στους τοίχους αγκαλιάζει σαν μαλακή κουβέρτα.
Νταβίνα Ντάττον -Ζωγράφος
Το ζωγραφιστό παγώνι στο κατώφλι συμβολίζει την περιοχή που βρίσκεται το σπίτι. Η αρχή έγινε από τους γονείς της το ’60 με αρχιτέκτονα τον Γιάννη Κούτση. Η φιλοσοφία του λιτού συνεχίζεται με χτιστά έπιπλα, λευκές επιφάνειες και λειτουργική κατανομή χώρων. Ο πέτρινος περίβολος εν μέσω της αιγινήτικης φύσης συμπληρώνει την καλοκαιρινή ραστώνη.
Δανάη Στράτου -Εικαστικός
Ο αρχιτέκτονας Άρης Ζαμπίκος ενσωμάτωσε αριστοτεχνικά με πέτρα, ξύλο και εμφανές μπετόν το σπίτι της Δανάης και του οικονομολόγου Γιάνη Βαρουφάκη στην κατάφυτη κορυφή του λόφου Παγώνι. Η νοτιοδυτική πλευρά είναι ορθάνοιχτη με μεγάλα ανοίγματα προς την πόλη και την θάλασσα. Σύγχρονη τεχνολογία, υλικά , έντονα χρώματα και μινιμαλισμός στο εσωτερικό.
Γιώργος Χατζημιχάλης -Ζωγράφος
Τι περισσότερο θα μπορούσε ένας καλλιτέχνης να ευχηθεί για εργαστήριο; Απομόνωση, φως, και απεραντοσύνη σ' ένα απέριττο πέτρινο κτίσμα στο ορεινό Σφεντούρι. Ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Κωνσταντινίδης καταφέρνει να εντάξει αριστοτεχνικά τους μεγάλους χώρους της κατοικίας και το στούντιο στο αγροτικό, άγονο τοπίο. Μια κατοικία για δημιουργικό διαλογισμό.
Κώστας Βαρώτσος -Γλύπτης
«It’s lonely at the top». Η κατοικία του Κώστα Βαρώτσου στην κορυφή σχεδόν του όρους των Τζίκιδων έχει διττή ερμηνεία. Διότι η αρχιτέκτονας Νέλλυ Σφακιανάκη, συνδύασε σε αυτό το παραλληλόγραμμο κτίσμα, την εξωστρέφεια προς την ασύλληπτη θέα που προσφέρουν τα τεράστια τοίχο-παράθυρα, με την εσωστρέφεια αυτοσυγκέντρωσης του καλλιτέχνη στο κλειστό εργαστήριο. Σύγχρονη τεχνολογία, οικολογική σκέψη και βιομηχανική χρήση υλικών τοποθετούν το σπίτι αυτό στην κορυφή ενδιαφερόντων κτισμάτων της Αίγινας.
Νεκτάριος Κοντοβράκης -Ζωγράφος & Γλύπτης
Στις στροφές προς τους Τζίκιδες, η πόρτα κήπου του αιγινήτη καλλιτέχνη Νεκτάριου Κοντοβράκη είναι πάντα ανοιχτή: για το σπίτι του, το εργαστήριο, για το μικρό πέτρινο θέατρο. Ο αρχιτέκτονας Νικόλας Δόριζας σχεδίασε για ξεχωριστές χρήσεις κτίσματα που καλύπτονται με την τοπική πέτρα και ξεπροβάλλουν μέσα από τις ελιές. Η εφαρμογή του χρηστικού και του απλού στοιχείου δίνει χαλαρό και προσηνή τόνο.
