Το Συμβούλιο της Επικρατείας δικαίωσε τις επιχειρήσεις (στην πλειονότητά τους ασφαλιστικές εταιρείες) που υπέστησαν ζημιές, ολική καταστροφή και λεηλασίες κατά τη διάρκεια των επεισοδίων που είχαν ξεσπάσει στα Εξάρχεια και σε άλλες περιοχές του κέντρου της Αθήνας μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου τον Δεκέμβριο του 2008, επιδικάζοντας αποζημιώσεις που ξεπερνούν το 1,8 εκατ. ευρώ, που θα πρέπει να καταβάλει το Δημόσιο συν τους νόμιμους τόκους.
Το Α’ Τμήμα του ανώτατου δικαστηρίου με μία σειρά εννέα αποφάσεων έκρινε ότι η αστυνομία οφείλει να προστατεύει την περιουσία των πολιτών από βίαια επεισόδια και καταστροφές κατά τη διάρκεια μαζικών κινητοποιήσεων, ιδίως όταν είναι ενήμερη και σε ανάλογες κινητοποιήσεις κατά το παρελθόν είχαν σημειωθεί έκτροπα. Έτσι, με μία σειρά αποφάσεων δικαίωσε τις επιχειρήσεις και αναίρεσε τις σχετικές αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου, με τις οποίες είχαν απορριφθεί σε προγενέστερο χρόνο τα αιτήματα αποζημίωσης των εταιρειών.
Το σκεπτικό της απόφασης
Στο σκεπτικό των αποφάσεων, οι σύμβουλοι της Επικρατείας επισημαίνουν ότι «η προστασία της περιουσίας των πολιτών από βίαια επεισόδια που εκδηλώνονται στο πλαίσιο οποιασδήποτε μορφής μαζικής κινητοποίησης πολιτών αποτελεί υποχρέωση των αστυνομικών οργάνων, η εκπλήρωση της οποίας δεν εναπόκειται στη διακριτική τους ευχέρεια. Επομένως, αν τα αστυνομικά όργανα παραλείψουν παντελώς να επέμβουν για να προστατεύσουν την περιουσία του πολίτη η οποία απειλείται, υπό τις ανωτέρω περιστάσεις, η παράλειψη αυτή είναι παράνομη και συνεπώς συντρέχει η απαιτούμενη για τη θεμελίωση αστική ευθύνη του Δημοσίου».
Επιπλέον, στο σκεπτικό γίνεται αναφορά στην περίπτωση της «ανωτέρας βίας» που αποτελεί απαλλακτικό από την ευθύνη του Δημοσίου για καταβολή αποζημιώσεων, σύμφωνα με το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, καθώς δεν υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ παράνομης πράξης ή παράλειψης και του περιστατικού που συνέβη.
Όμως, όπως εξηγούν στη συνέχεια οι σύμβουλοι της Επικρατείας, εν προκειμένω «δεν συνιστούν περίπτωση ανωτέρας βίας βίαια επεισόδια ιδιαίτερα μεγάλης έντασης και έκτασης που κλιμακώνονται και εξαπλώνονται σταδιακά και λαμβάνουν χώρα σε πολλά σημεία ταυτοχρόνως, με συνέπεια τη διάσπαση των αστυνομικών δυνάμεων και κατ' επέκταση τη μείωση της αποτελεσματικότητάς τους, αν αυτά τα επεισόδια μπορούσαν να προβλεφθούν κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και να τεθούν υπό έλεγχο εγκαίρως, πριν δηλαδή εξαπλωθούν και καταστούν ανεξέλεγκτα, με τη λήψη άμεσων, αναγκαίων και πρόσφορων μέτρων».
Τι αναφέρουν οι ανώτατοι δικαστές
Όπως αναφέρουν οι ανώτατοι δικαστές, η έκταση των επεισοδίων του Δεκεμβρίου του 2008 θα μπορούσε να προβλεφθεί, καθώς από τα διδάγματα της κοινής πείρας, «η είδηση θανάτου ανηλίκου (σ.σ.: Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου) στην περιοχή των Εξαρχείων από πυροβολισμό αστυνομικού είναι λίαν πιθανό έως αναμενόμενο να προκαλέσει έντονη κοινωνική αντίδραση, να οδηγήσει σε άμεση μαζική κινητοποίηση πολιτών στα αστικά κέντρα και συνακόλουθα να πυροδοτήσει ανά πάσα στιγμή κοινωνική έκρηξη».
Οι εταιρείες που προσέφυγαν στο ΣτΕ υποστήριζαν ότι οι ζημιές που υπέστησαν οφείλονται σε παραλείψεις της Αστυνομίας να λάβει τα κατάλληλα μέτρα. Είχαν δικαιωθεί σε πρώτο βαθμό, όμως το Διοικητικό Εφετείο εξέδωσε αντίθετες αποφάσεις. Τελικά, το ΣτΕ αναίρεσε τις εφετειακές αποφάσεις και δικαίωσε τους προσφεύγοντες.