Απρίλιο του 1821, πρώτες όλων των νησιών, οι Σπέτσες ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης και έγιναν μαζί με την Υδρα η ναυτική ασπίδα της Στερεάς και της Πελλοπονήσου. Της Κατερίνας I. Ανέστη.
Τώρα το νησί της Μπουμπουλίνας μπαίνει στο 2021 έτοιμo να γιορτάσει με μια ιδιαίτερη ορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση. Επιστρέφοντας για την εκκίνηση εκεί όπου άρχισαν όλα: στο βοτσαλωτό του μοναστηριού του Αγίου Νικολάου.
Ξυλόγλυπτα ταβάνια σε δωμάτια όπου το φως το ήλιου και κομμάτια του Σαρωνικού εισβάλλουν από πολλά παράθυρα. Αριστουργηματικά βοτσαλωτά που μόνο οι Σπετσιώτες ήξεραν να κάνουν με αυτό τον τρόπο -για αυτό ταξιδεύουν και σε όλη την Ελλάδα για να δημιουργήσουν αντίστοιχα ως εξαιρετικοί τεχνίτες. Κανόνια διάσπαρτα στο περπάτημα στην ακτογραμμή του νησιού. Φαντάσματα, σχεδόν σε κάθε σπίτι του νησιού. Συγκλονιστικές ερωτικές ιστορίες και δράματα που κατέληγαν ακόμα και σε άναδρες δολοφονίες -όπως αυτή της Μπουμπουλίνας που έφυγε από ένα βόλι στο μέτωπο υπερασπιζόμενη τον γιο της που κλέφτηκε με την αγαπημένη του. Και κυρίως κάτι άυλο, σχεδόν ανείπωτο, που όμως είναι απολύτως εδραιωμένο σε όλο το νησί και το νιώθεις να κολλάει στο δέρμα σαν την καλοκαιρινή του υγρασία: μια αίσθηση υπερηφάνειας και υπεροχής αδιαπραγμάτευτης για τους Σπετσιώτες όσον αφορά στην προσφορά στον Αγώνα. Στην Επανάσταση.
Ολα αυτά τα στοιχεία με αναπόδραστο τρόπο συναντιούνται καθώς οι Σπέτσες μπαίνουν στον Εορτασμό των 200 ετών από την Επανάσταση με δικές τους ξεχωριστές εκδηλώσεις, αλλά και με μια κίνηση που άργησε αφόρητα πολύ να γίνει: αδελφοποιούνται με την Υδρα και τα Ψαρά, τα νησιά που ανέστησαν την Επανάσταση. Το απόγευμα της Κυριακής, λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα πάνω από τα παλιό λιμάνι με τα αρχοντικά σπίτια σαν οχυρά που ανήκουν πλέον σε εφοπλιστές κυρίως, με ένα μπουρίνι να πλησιάζει απειλητικά για να κάνει στροφή στο τελευταίο λεπτό, ανακοινώθηκε το πρόγραμμα «Σπέτσες 2021 -Στο Σταυροδρόμι της Ιστορίας» καθώς και η οργανωτική αλλά και η συμβουλευτική επιτροπή με τις ξεχωριστές προσωπικότητες από το χώρο των επιχειρήσεων και της επικοινωνίας, ως αυτόν των Τεχνών (ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά ονόματα: Παύλος Καλλιγάς, Μιχάλης Τζαμάζ, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Ελένη Μαρτίνου, Φωκίων Ποταμιάνος. Αλεξάνδρα Τσουκαλά, Ευάγγελος Ευαγγελίου κ.α.).
Στο βοτσαλωτό στο προαύλιο του μοναστηριού του Αγίου Νικολάου όπου ανήμερα των Βαϊων στις 3 Απρίλη του 1821 υψώθηκε η σημαία της Επανάστασης, μπροστά από ένα χάλκινο αντίγραφο της σημαίας της Επανάστασης με το Ελευθερία ή Θάνατος, ακούσαμε τις πρώτες λέξεις για το «Σταυροδρόμι της Ιστορίας» από τον δήμαρχο κ. Λυράκη, την αντιδήμαρχο κ. Φραγγιά αλλά και τη μοναδική πηγή ενέργειας και πάθους που είναι η ιστορικός, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μαρία Ευθυμίου κάθε φορά που μιλά για τον Αγώνα. Και όσο έφταναν στα αυτιά μας ιστορίες της Επανάστασης, πλάι μας, παρεξενεμένοι τουρίστες τυλιγμένοι σε μπλε πετσέτες ανέβαιναν την ανηφόρα επιστρέφοντας από την παραλία και έστηναν αυτί, ή ντόπιοι με γουρούνες και μηχανάκια έκοβαν λίγο ταχύτητα να δουν τι συμβαίνει. Η καθημερινή ζωή του νησιού, τη στιγμή που δειλά δειλά βλέπεις τους ξένους επισκέπτες να επιστρέφουν, εισέβαλε έτσι ανεπιτήδευτα στο στοίχημα του νησιού για τον εορτασμό.
Ηταν προφανές από τις ομιλίες, κυρίως της δημοτικής αρχής, ότι ο εορτασμός έχει το στοιχείο της περιχαράκωσης, της υπενθύμισης, ακόμη και ίσως της διατράνωσης ότι το νησί ήταν μπροστάρης στον αγώνα εναντίον των Τούρκων. Οι οικογένειες του νησιού έβαλαν πάθος, ναύτες, περιουσίες για να χτυπήσουν τον εχθρό, με την Μπουμπουλίνα να γίνεται η πιο θρυλική γυναίκα της εποχής όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη την Ευρώπη που παρακολουθούσαν με δέος τον αγώνα των Ελληνων και εμπνέονταν από αυτόν βαθιά. Δεν ήταν έτσι λίγοι οι ξένοι, γόνοι μεγάλων οικογενειών, που ήρθαν για να αγωνιστούν στο πλευρό των Ελλήνων. Στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, ήδη, το συναντάμε αυτό, διαβάζοντας σε μια επιγραφή: «Εδώ, στα 1827 διατηρήθηκε μέσα σε ένα βαρέλι ρούμι το νεκρό σώμα του Πολ Μαρί Βοναπάρτη, ανιψιού του Ναπολέοντας Αυτοκράτορα της Γαλλίας, ο οποίος προσέφερε τη ζωή του για την ανεξαρτησία της Ελλάδος».
Ενα ντοκιμαντέρ έκπληξη με καθημερινές ιστορίες των Σπετσών
Δεν ανακοινώθηκαν σαφείς δράσεις ή εκδηλώσεις, αλλά η πρόθεση και η έναρξη της διαδικασίας για τον εορτασμό. Ο δήμαρχος είπε επίσης χωρίς να δίνει περισσότερα στοιχεία ότι πέρα από τις εκδηλώσεις, στόχος είναι να γίνουν και έργα υποδομής στο νησί που να συνδέονται με την Επανάσταση. Ομως αυτό που ήδη έχει δρομολογηθεί, με διεθνείς προδιαγραφές και προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον, είναι η ταινία, ντοκιμαντέρ, «Στο σταυροδρόμι της ιστορίας» που ξεκινά γυρίσματα στις 20 Ιουλίου και θα ολοκληρωθεί στα τέλη Σεπτεμβρίου. Μια συμπαραγωγή της Cosmote-TV και του History Channel, σε παραγωγή της Λιλέτ Μπόταση (Ιnkas Films) της θρυλικής οικογένειας των Σπετσών, σε στρατηγική και επικοινωνία της επίσης Σπετσιώτισσας Μάνιας Ξένου (Reliant Communications). Η επαγγελματική δεινότητα συναντά την άδολη αγάπη και έννοια αφοσίωσης στο νησί στο πρόσωπό τoυς (είναι και οι δύο μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής Σπέτσες 2021). Την σκηνοθεσία κάνει ο σπουδαίος Πάνος Θωμαϊδης που μετά από εξαντλητική έρευνα, βάζει απέναντί από τον φακό του Σπετσιώτες για να αφηγηθούν ιστορίες.
Το λάβαρο της μαρτυρίας και του βιώματος υψώνεται στο ντοκιμαντέρ, παράλληλα με την αυστηρή ιστορική τεκμηρίωση. Με αυτή την ταινία θα μπούμε στα μονοπάτια που κρατά ανοιχτά η συλλογική μνήμη με μια αναδρομή 200 χρόνων, από την επανάσταση του 1821 έως σήμερα, σε μια νέα ανάγνωση και ίσως και ερμηνεία της Ιστορίας, όπως οι Σπετσιώτες θέλουν να την αφηγηθούν. Τη δημοσιογραφική έρευνα υπογράφει η Μαρία Μπαλοδήμου, την Επιστημονική Επιμέλεια έχει ο Δρ. Αδωνις Κύρου (μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής Σπέτσες 2021), το σενάριο και η επιστημονική έρευνα είναι της Κατερίνας Κωνσταντίνου, στη διεύθυνση φωτογραφίας είναι ο Ζαφείρης Επαμεινώνδας ενώ τη μουσική γράφει ο Μίνως Μάτσας, άρρηκτα συνδεδεμένος με το νησί.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ξεχωριστή θέση στον εορτασμό θα έχει το Μουσείο Μπουμπουλίνας, που στεγάζεται στην κατοικία της μεγάλης αγωνίστριας. Ενα μουσείο που διατηρεί το ιστορικό σφρίγος αλλά με έναν σύγχρονο τρόπο, άμεσα συνδεδεμένο με την εποχή, χάρη στον νεότατο Πρόεδρο του, τον τετρασέγγονο της Μπουμπουλίνας Παύλο Δεμερτζή Μπουμπούλη. Το Μουσείο θα φιλοξενήσει σημαντική έκθεση με κορυφαία έργα για τον Αγώνα, ενώ θα έχει συνεργασία και με το Μουσείο Μπενάκη, σε μια έκθεση που θα είναι σημείο αναφοράς για τον εορτασμό σε όλη την Ελλάδα.